घनश्याम भुसाल र राम कार्कीको छट्पटी

A+ A A-

कम्युनिस्ट पार्टीका लागि अन्तरविरोध सामान्य कुरा हो । कम्युनिस्टहरू द्वन्द्वात्मक तथा ऐतिहासिक भौतिकवादलाई स्वीकार गर्छन् । जहाँ द्वन्द्व हुन्छ, त्यहाँ अन्तरविरोध हुने गर्छ ।

कार्ल मार्क्सले हेगेलको द्वन्द्ववाद र फायरबाखको भौतिकवाद सापटी लिएर द्वन्द्वात्मक भौतिकवादको प्रतिपादन गरेका थिए । हेगेलचाहिँ अध्यात्मवादी–द्वन्द्ववादी थिए । त्यसैले नयाँ कुरा सिर्जना गर्नका लागि पुराना कुराको कति महत्त्व हुन्छ भन्ने कुरा द्वन्द्वात्मक भौतिकवादको प्रतिपादनमा पनि देखिन्छ ।

कम्युनिस्ट आन्दोलनले कैयौँ पद्धतिहरू त पुँजीपतिहरूबाट पनि सिक्नुपर्छ । तर, नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी र वर्तमान सरकारका सञ्चालकहरूले विश्व कम्युनिस्ट आन्दोलन र नेपालकै कम्युनिस्ट आन्दोलनबाट पनि सिकेका पाइँदैन । त्यसैको छट्पटी अहिलेको सरकार र नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीमार्फत छताछुल्ल भएको छ ।

प्रथम अन्तर्राष्ट्रियको विघटन

सन् १८४८ मा कम्युनिस्ट पार्टीको घोषणापत्र लेखिए पनि समाजवादी विचारले व्यापक रूप लिइसकेको थिएन । मजदुर आन्दोलनकारी शक्तिहरूको सङ्गठित स्वरूपको रूपमा सन् १८६४ मा बेलायतमा प्रथम अन्तर्राष्ट्रियको स्थापना भयो ।

मजदुर आन्दोलनलाई पुँजीपतिहरूका विरुद्ध सङ्गठित गर्दै लैजाने उद्देश्यले अन्तर्राष्ट्रियको गठन भएको थियो । तर, त्यहाँ भयङ्कर विवादहरू देखा पर्न थालेका थिए । ट्रेड युनियनवाद, अर्थवाद, ब्लांकीवाद, पुध्रोँवाद, लासालवाद र बाकुनिनवादहरू देखापरे । तिनीहरूका बीचमा कैयौँ ठूला सङ्घर्षहरू भए । ती विचारहरूमध्ये धेरै त सुधारवादी विचारहरू थिए ।

ब्लांकी र बाकुनिनहरू चर्का क्रान्तिका कुरा गर्थे । ब्लांकीले आफ्नो सारा जीवन मजदुर आन्दोलन र क्रान्तिमै होमिदिएका थिए । प्रथम अन्तर्राष्ट्रियभित्र भएका वैचारिक सङ्घर्षहरूले मार्क्सवादलाई अझै विकसित गर्दै लगेको थियो । तर, विवादहरूले उग्र रूप लिँदै गएपछि र काम गर्न नसकेर गठन भएको करिब १० वर्षपछि प्रथम अन्तर्राष्ट्रिय नै विघटन गरियो ।

मार्क्सवादीहरू फेरि सङ्गठित भएर सन् १८८९ मा एङ्गेल्सको नेतृत्वमा २० देशका कम्युनिस्टको सहभागितामा दोस्रो अन्तर्राष्ट्रियको गठन गरियो । त्यस भेलामा पनि क्लारा जेट्किन, काउत्स्की, प्लेखानोभ आदि नेताहरू उपस्थित थिए । दोस्रो अन्तर्राष्ट्रियले नै १ मेलाई अन्तर्राष्ट्रिय मजदुर दिवसको रूपमा मनाउने निर्णय गरेको थियो ।

दोस्रो अन्तर्राष्ट्रियमा मार्क्सवादीहरूको बलियो उपस्थिति थियो । त्यसले मार्क्सवादलाई अन्तर्राष्ट्रिय मजदुर आन्दोलनको सैद्धान्तिक र राजनीतिक नेतृत्व दिने कुरामा बल दियो । यी कुराहरूबाट पनि के थाहा हुन्छ भने अन्तर्राष्ट्रिय कम्युनिस्ट आन्दोलनमा विवादको बीजारोपण सुरुदेखि नै थियो । ती विवादहरूले ठूलाठूला फुट र विभाजनहरू पनि ल्याएका थिए ।

रुसमा मतभेद

रुसको कम्युनिस्ट पार्टीको मतभेदले भयङ्कर रूप लिएको मात्र थिएन कि फुटसमेत भएको थियो । लेनिनले रुसमा अनुशासित, क्रान्तिकारी र सुदृढ पार्टीको निर्माण गर्न चाहन्थे । उनले पार्टीको महाधिवेशनमा त्यसका सैद्धान्तिक पक्षहरूसहित प्रस्ताव राखे । पार्टीमा सङ्गठित हुनुपर्ने, पार्टीलाई लेवी तिर्नुपर्ने र पार्टीको कुनै न कुनै समितिमा बसेर काम गर्नुपर्ने शर्त अगाडि सारे ।

लेनिनको उक्त प्रस्तावको विरुद्धमा मार्ताेभलगायतले अरू कुरा ठीकै भए पनि समितिमा बस्नुपर्ने अनिवार्यता नभएको बताए । लेनिनको प्रस्ताव पारित भएपछि लेनिनको पक्ष बोल्सेभिक बन्यो भने अर्काे पक्ष मेन्सेभिक बन्यो ।

सन् १९०५ मा रुसमा भयङ्कर मजदुर आन्दोलन भयो । एक हजार मजदुर मारिए । त्यो पुँजीवादी क्रान्तिको नेतृत्व पुँजीवादीहरूले नै गर्नुपर्छ भन्ने मेन्सेभिकहरूको मत थियो । बोल्सेभिकहरूले उक्त क्रान्ति पुँजीपतिहरूले नेतृत्व गर्न नसक्ने बताए । त्यतिबेलादेखि नै दुवै पक्षबीच चर्काे अन्तरविरोध भयो । अन्ततः पार्टीमा फुट भयो ।

प्रथम अन्र्ताष्ट्रियको विघटन मार्क्सवाद र अवसरवादीहरूबीचको अन्तरसङ्घर्षको परिणाम थियो भने रुसको सामाजिक जनवादी पार्टीको फुट पुँजीवादीले क्रान्तिको नेतृत्व गर्ने कि समाजवादीहरूले गर्ने भन्ने अन्तरसङ्घर्षबाट सिर्जित फुट थियो ।

त्यसरी ती दुवै फुटहरू सैद्धान्तिक थिए । फुटलगत्तै बोल्सेभिकहरूले सशस्त्र क्रान्तिको आह्वान गरे भने मेन्सेभिकहरूले उक्त क्रान्तिको विरोध गरे । तर, त्यो क्रान्ति असफल भयो । रुसमा सन् १९१७ मा मात्र बोल्सेभिकहरूले क्रान्ति गरे र सफलता हासिल गरे ।

नेपालमा अन्तरसङ्घर्ष

नेपालमा दोस्रो महाधिवेशनको समयमा पार्टीभित्र अन्तरसङ्घर्ष भएको थियो । त्यसभन्दा अगाडिका अन्तरसङ्घर्षमा व्यक्तिगत टकराव बढी, सैद्धान्तिक कम थिए । दोस्रो महाधिवेशनमा मूल रूपमा राजावादी लाइन र क्रान्तिकारी लाइनका बीचको अन्तरसङ्घर्ष थियो ।

राजावादी लाइनको नेतृत्व केशरजंग रायमाझीले गर्थे भने गणतन्त्रको लाइनको नेतृत्व पुष्पलाल, मोहनविक्रम सिंहहरूले गर्थे । कम्युनिस्ट पार्टीका संस्थापक पुष्पलाल जीवनको उत्तराद्र्धसम्म पनि नयाँ जनवादी क्रान्तिको कार्यक्रमबाट विचलित भएनन् । तर, पुष्पलालको बाटो समातेको भनिएको एमालेले खासै ठूलो मतभेदको सामना नगरीकन नयाँ जनवादी कार्यक्रमलाई पाँचौँ महाधिवेशनपछि नै तिलाञ्जलि दिन सक्यो ।

दोस्रो महाधिवेशनबाट राजावादी लाइनको नेतृत्व गरेका केशरजंग रायमाझी नेतृत्वमा चुनिएपछि कम्युनिस्ट आन्दोलनमा ठूलो सङ्कट आएको थियो । तिनका विरुद्ध विद्रोह गर्नु आवश्यक थियो । कम्युनिस्ट पार्टीले गलत लाइन लिएपछि पार्टीलाई कुन हदसम्म क्षति पुग्न सक्छ भन्ने इतिहासको सबैभन्दा ठूलो घटना नै दोस्रो महाधिवेशन थियो ।

तेस्रो महाधिवेशनले राझमाझीको लाइनलाई परास्त गरेको थियो । तर, देशको कम्युनिस्ट आन्दोलन त्यतिबेलादेखि नै विभिन्न समूहमा विभाजित भयो । कम्युनिस्ट पार्टीका नेताहरू भटाभट जेल जान थालेपछि कम्युनिस्ट आन्दोलन पनि कमजोर बन्दै गएको थियो । सैद्धान्तिक बहस र छलफलहरू पनि जेलमै हुने गर्थे ।

पुष्पलालले नेपाली कांग्रेसलाई राष्ट्रिय पुँजीपति वर्गको पार्टी हो वा होइन भन्ने कुरामा मतभेद भएपछि त्यसैले उग्र रूप लिएर पार्टी विभाजन भएको पाइन्छ । त्यसपछि चौथो महाधिवेशन गठन भयो र केही वर्षपछि नै सामान्य मतभेदका बाबजुद उक्त पार्टी विभाजन भयो ।

यसखालका मतभेद र विभाजनहरू चौथो महाधिवेशन धारमा नै बढी हुने गरेका पाइन्छ । मोहनविक्रम र निर्मल लामाबीचको मतभेद, मोहनविक्रम र मोहन वैद्यबीचको मतभेद आदि मुख्य छन् । त्यसले चौथो महाधिवेशनको स्कुलिङलाई विभिन्न टुक्राहरूमा विभाजन गर्‍यो ।

पाँचौँ महाधिवेशनपछिको एमालेमा कुनै सैद्धान्तिक मतभेद देखिँदैन । पुँजीवादी संसदीय कार्यक्रमलाई मुख्य उद्देश्य र लक्ष बनाइएको बहुदलीय जनवादलाई नै समाजवादमा पुग्ने भर्‍याङका रूपमा व्याख्या गरिएको छ । पार्टीका नेताहरूको बीचमा ठूला सैद्धान्तिक मतभेद थिएनन् ।

चौथो महाधिवेशनको धारमध्ये तत्कालीन एकता केन्द्रभित्र जनयुद्ध सुरु गर्ने कि नगर्ने भन्ने मतभेद चर्काे रूपमा उठ्यो । प्रचण्ड समूह जनयुद्ध गर्ने निष्कर्षमा पुग्यो भने निर्मल लामाको समूह अहिल्यै जनयुद्ध नगर्ने भनेर त्यसमा सामेल भएन ।

प्रचण्डहरूले २०५२ सालमा हतियार उठाएर हिंसात्मक कारबाही अगाडि बढाए । उनीहरूले करिब १० वर्षको सशस्त्र द्वन्द्वपछि नयाँ जनवादी क्रान्तिको बाटो पूर्ण रूपमा परित्याग गरे र नयाँ जनवादी कार्यक्रम तथा समाजवादी बाटो छाडेर संसदीय पुँजीवादी बाटो अँगालिसकेका छन् ।

प्रचण्डहरूबाट अलग भएको नेकपा (क्रान्तिकारी माओवादी) र नेकपा (मसाल)ले आफ्ना सैद्धान्तिक एजेण्डाहरूलाई छाडेका छैनन् । नेपालको कम्युनिस्ट आन्दोलनको आजको मुख्य अन्तरविरोध नयाँ जनवादी क्रान्ति र समाजवादको बाटो वा संसदीय पुँजीवादी बाटो भन्ने नै हो ।

घनश्याम र राम कार्कीको बाटो

घनश्याम भुसालले नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) बाँच्नका लागि जुन एक मात्र बाटो अगाडि सारेका छन्, त्यो बाटो भनेको दलाल पुँजीवादको अन्त्य र समाजवादको आधार निर्माण हो । त्यस बाटोले नेकपा अहिले भन्दा केही तङ्ग्रिने सम्भावना कतिको छ ? त्यसका लागि त्यो पार्टीको व्यवहार मुख्य कुरा हो । नेकपा अहिले हिँडिरहेको बटो हेर्दा त्यस दिशामा जान सक्ने देखिँदैन तर सैद्धान्तिक बहसलाई सतहमा ल्याउने काम भुसालले गरेका छन् ।

राम कार्कीले नेकपामा देखिएका गतिविधिहरूलाई जात्रामा फेरिएको टिप्पणी गरेका छन् । त्यो सही विश्लेषण हो । २ नेताले नेकपाभित्र सैद्धान्तिक बहस गर्न खोज्नुले सकारात्मक सञ्चार गरेको छ । तर, त्यो बहस बतासले उडाएर लैजाने खतरा पनि त्यतिकै छ ।

उनीहरूले उठाएका बहसहरू पनि बहुदलीय जनवाद र एक्काइसौँ शताब्दीको जनवादको जामाको फेरो समात्ने भन्दा माथिल्लो तहमा हुन सकेका छैनन् । त्यसैले अहिले उठाउन खोजिएका बहसले दलाल पुँजीवादका विरुद्ध ठूलै सङ्घर्ष गर्नेछ भनेर आशा गर्ने कुनै ठाउँ बाँकी देखिँदैन ।

देशमा गणतन्त्रको स्थापनापछि एमालेको काठमाडौं महाधिवेशन र माओवादी केन्द्रको हेटौँडा महाधिवेशनले नेपालमा पुँजीवादी क्रान्ति सम्पन्न भइसकेको साझा निष्कर्ष निकालेका थिए । त्यही साझा निष्कर्षपछि ती दुवै पार्टीको ‘सैद्धान्तिक चोचोमोचो’ मिल्न थालेको थियो ।

त्यसरी सैद्धान्तिक चोचोमोचो मिल्न थालेपछि पार्टी एकताको छलफल चलाइएको थियो । चुनाव जितेर ठूलो पार्टी बन्ने, प्रधानमन्त्री बन्ने र सरकार चलाउने खास उद्देश्यबाहेक एकताको अरू खास उद्देश्य थिएन भन्ने कुरा यो ३ वर्षको व्यवहारबाट पुष्टि हुँदै गएको छ ।

राम कार्कीले साधु–सन्तदेखि आबरा, निठल्ला, चोर, ठग, सर्वहारा सुकुम्बासीदेखि खर्बपति व्यापारीसम्म अटाउने पार्टीलाई कम्युनिस्ट पार्टी मान्न सकिँदैन भनेर जुन वर्गीय दृष्टिकोण दिने प्रयत्न गरेका छन्, त्यो सही छ । जुन पार्टीका अध्यक्षले पौराणिक कथा र इतिहासको भेदलाई छुट्याउन नसक्नेहरूलाई बेबकुफको संज्ञा दिएका छन् । यति भनेर मात्र तिनले गर्न खोजेको सङ्घर्षले मूर्त रूप पाउन सक्दैन किनभने त्यो पार्टीको सङ्गठनात्मक प्रणाली हुलहुज्जतमा बदलिएको छ । कैयौँ जिल्लाहरूमा भएका तोडफोड, धम्की त्यसका उदाहरणहरू हुन् ।

घनश्याम भुसालको लेखमा मेक्सिम गोर्कीले भनेजस्तै ‘क्रान्ति त हुने भयो तर यो क्रान्तिले हाम्रा पुर्खाले निर्माण गरेको रुसी सांस्कृतिक मूल्यको सर्वनाश गर्ने भयो’ भन्ने कुरालाई उद्दरण गरिएको छ । त्यही उद्दरणलाई नेपालीमा रूपान्तरण गर्दा नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीले हाम्रा सांस्कृतिक मूल्यहरूलाई कहाँ बाँकी राखेको छ भन्ने कुरामा चित्तबुझ्दो विश्लेषण अगाडि सार्न सकेका छैनन् । क्रिश्चियन साम्राज्यवादले देशमा ताण्डव मच्चाइरहँदा घनश्याम भुसालहरू चुप बसेका छन् ।

देशको निर्माण गर्ने, विदेशी साम्राज्यवादबाट देशलाई जोगाउने जस्ता पुर्खाले आर्जेका गौरवपूर्ण मान्यताहरूलाई लत्याउँदै एमसीसी जस्ता खतरनाक परियोजनामार्फत विदेशी हस्तक्षेप निम्त्याएर नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीले कस्तो खालको राजनीतिक संस्कृति निर्माण गर्न खोजेको छ ? निश्चित रूपमा भुसाल र कार्कीले यो कुराको जवाफ दिनुपर्छ ।

भुसालले आफ्नो पार्टीसँग ८ लाख सदस्य भएको दाबी गरेका छन् । सोभियत संघ विघटन हुँदा सोभियत कम्युनिस्ट पार्टीसँग पनि बीसौं लाख पार्टी सदस्य थिए तर ती बीसौं लाख पार्टी सदस्यले पुँजीवादी दिशा समातेको रुसी सामाजिक साम्राज्यवाद विघटन हुनबाट जोगाउन सकेनन् ।

कम्युनिस्ट पार्टीमा कति पार्टी सदस्य छन् भन्दा पनि कस्ता खालका पार्टी सदस्य छन् र तिनको गुणस्तर कस्तो छ भन्ने मुख्य कुरा हो । भुसालले भनेजस्तै ३० वर्ष कुनै न कुनै रूपमा निर्णायक हैसियत बनाउँदै आएको पार्टीले गरेका मुख्य उपलब्धिहरूचाहिँ के हुन् ? एक, दुई, तीन गरेर भन्न सकिने उल्लेख्य उपलब्धि छैनन् ।

‘हरेक प्रभावकारी राजनीतिक पार्टी जस्तै आजको नेकपा आफैँमा एउटा राजनीतिक सत्ता हो । एउटा क्रान्तिकारी पार्टीका रूपमा यसले क्रान्तिको, क्रान्तिकारी शक्तिको उत्पादन, पुनरुत्पादन गरिरहनुपर्छ । जुन दिन यसले क्रान्तिकारी जनाधार पुनरुत्पादन गर्न सक्दैन, त्यसै दिन यो समस्याग्रस्त हुन थाल्छ ।’

भुसालको यो भनाइ धेरै हदसम्म सत्य छ तर एउटा क्रान्तिकारी पार्टीको हकमा मात्र यो कुरा सत्य हो । अहिलेको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीका लागि त यो झूटको पुलिन्दा हो ।

तत्कालीन नेकपा (एमाले)ले आठौँ महाधिवेशनबाट लिएको नीति पूर्ण रूपमा पुँजीवादी नीति हो र त्यसले समाजवादी दिशा छाडेको छ । नेकपाको सङ्गठन भुसालले भनेजस्तै ‘चोचोमोचो मिलाउने’ तहमा झरिसकेको छ । त्यसरी चोचोमोचो मिलाउने तरिकाको सङ्गठनले जनवादी केन्द्रीयताको सिद्धान्तलाई ध्वस्त बनाउँछ ।

दलाल पुँजीवादको अस्त्र

भुसालले विगत लामो समयदेखि दलाल पुँजीवादको विरुद्धमा जुन कुरा अगाडि सार्दै आएका छन्, त्यो हदसम्म उनी सही छन् । तर, दलाल पुँजीको विरोध गरेर मात्र हुँदैन । एउटा सत्ताधारी कम्युनिस्ट पार्टीले राष्ट्रिय पुँजीको निर्माण गर्न सक्नुपर्छ । त्यसका लागि देशमा उत्पादन हुने वस्तुहरूको आयातमा कडाइ गर्नु, देशको राष्ट्रिय पुँजीलाई संरक्षण गर्नु, कृषि, पर्यटन, जलस्रोत जस्ता पक्षहरूलाई प्राथमिकतामा राख्नु हो ।

तर, स्वयं भुसालले नेतृत्व गरिरहेको कृषि मन्त्रालय पंगु भएको छ । मल, बिउ, तरकारी, खाद्यान्न सबै विदेशबाट आयात हुने दर गत वर्षहरूभन्दा तीब्र ढंगले बढोत्तरी भएको छ । कृषि मन्त्रालय नै दलाल पुँजीको आहालमा डुबेको छ ।

राम कार्कीले पनि दलाल पुँजीमाथि तीब्र प्रहार गरेका छन् । उनले त कैयौँ पटक वर्तमान चुनाव प्रणाली भ्रष्ट र भोट किनेर जित्ने खालको भएकाले यस्तो चुनाव प्रणाली फेर्नुपर्ने बताएका थिए । उनले नेकपाका सबै सङ्घटक संसदीय राजनीतिमा पूर्णतः समाहित भइसकेकाले नेताप्रधान गुटसँग सँगालो बन्न पुष्पललाको ‘नेता होइन, नीति प्रधान’ नीति छेक्न नसकेको बताएका छन् । कार्कीले भनेजस्तै नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीभित्र भएको चुनावी भ्रष्टीकरणको वास्तविक रूप यही हो ।

नेकपा (एमाले) र माओवादी केन्द्रबीच एकता हुँदा बहुदलीय प्रतिस्पर्धा, संसदीय व्यवस्था, खुला बजार अर्थतन्त्र जस्ता कार्यक्रमहरूलाई सैद्धान्तिक रूपमा स्वीकार गरिसकेपछि पनि त्यस पार्टीले आफूलाई समाजवादी बताउन भने छाडेको छैन ।

घनश्याम भुसाल र राम कार्कीहरूको घनचक्करचाहिँ यहीँनिर हो । एकातिर बहुदलीय व्यवस्था, दलाल पुँजीवादी संसदीय प्रणाली र खुला बजार अर्थतन्त्रलाई परित्याग नगरीकन समाजवादमा पुग्न सकिँदैन, अर्कातिर तिनै सैद्धान्तिक मान्यताहरूलाई नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीले आफ्नो मुख्य गन्तव्यको रूपमा अँगालिसकेको छ ।

चुनावी सफलताको सूत्रको अर्काे खोजी

नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी र केपी ओलीको सरकारले चुनावमा सफलता प्राप्त गर्ने सूत्रको खोजी गर्न थालेको छ । गत संसदीय चुनावमा नाकाबन्दीको विरोध, एउटै कम्युनिस्ट पार्टीको निर्माण, समाजवाद उन्मुख अर्थतन्त्र, निःशुल्क शिक्षा र स्वास्थ्य, रेल, पानीजहाज जस्ता आकर्षक नाराहरू बुलन्द पारिएका थिए ।

सरकार गठन भएको झण्डै ३ वर्षमा २ पार्टीको संयुक्त घोषणापत्रमा गरिएका प्रतिबद्धताहरू केही पनि लागू गर्नेतिर ध्यान दिइएको पाइँदैन । लगातार २ महिनासम्म पार्टीको बैठक बसेर शक्ति र पदको बाँडफाँटमा आफ्नो सम्पूर्ण शक्ति खर्च गरिरहेको छ ।

व्यक्तिगत इच्छा र लालसा पूर्ति गर्ने उद्देश्यले चोचोमोचो मिलाउने खेलमा लागेपछि राम कार्की र घनश्याम भुसाललाई नेकपाका अहिलेका सबै गतिविधिहरूलाई सैद्धान्तिक जलप लगाउन कठिन भएको छ र उनीहरूले त्यसप्रति जाँगर देखाएका छैनन् । कम्तीमा दुवै नेताहरूले त्यो इमान्दारी देखाएका छन् ।

अहिले नेकपामा भएको झगडा सैद्धान्तिक होइन भन्ने कुरामा दुवै नेता एक मत देखिनु त्यस पार्टीका इमान्दार नेता, कार्यकर्ताका लागि मुटुमा गाँठो पार्ने स्थितिको सिर्जना हुनु पनि हो । सम्पूर्ण छलफल र बहसहरू लेनदेनमा मात्र टुंगिने स्थिति उत्पन्न भएपछि त्यहाँभित्र सैद्धान्तिक छलफल गर्न रुचाउने नेता, कार्यकर्ताको कन्तविजोग हुनु स्वाभाविक छ ।

जुन पार्टीका नेताहरूले सैद्धान्तिक कुरा भन्नु र व्यवहारमा उतार्नुमा फरक छुट्याउन सक्दैनन्, कम्युनिस्ट आन्दोलन त्यहीँबाट ओरालो लाग्छ । सिद्धान्त र व्यवहारमा भिन्नता देखिँदा त ओरालो लाग्ने कम्युनिस्ट आन्दोलनमा सैद्धान्तिक भ्रष्टीकरण हुँदासमेत उकालो लागेको छ भनेर कसरी पत्याउने ?

नेपालको कम्युनिस्ट आन्दोलनलाई नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीले जुन हदसम्म भ्रष्टीकरण गरेको छ, त्यसले सबै सीमाहरू पार गरेको छ र त्यो विस्फोट हुन मात्र बाँकी छ ।

घनश्याम भुसालले आजको नेकपा सबै भएर पनि केही भएको जस्तो छैन भन्ने जुन तर्क अगाडि सारेका छन्, त्यसको वास्तविकता के हो भने नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीको कम्युनिस्ट आदर्श र सैद्धान्तिक विचलन, सङ्गठनात्मक प्रणालीको तिलाञ्जलि र आफ्ना घोषित प्रतिबद्धताहरूबाट विमुख हुनु र सरकार नै दलाल पुँजीवादको वाहक हुनु अनि भ्रष्टाचारको आहालमा डुब्नु नै प्रमुख कारण हो ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, भदौ ९, २०७७ १८:२६