डाडुले डामेर दाँतको उपचार !

A+ A A-

स्वामिकार्तिक खापर–२ की जनपुरा रावल दा“त दुखेर रातभर निदाउन सकिनन् । ‘दन्तपीडा’ले छटपटीमै रात बिताएकी उनी झिसमिसेमै वैद्यकहाँ पुगिन् । वैद्यले भान्छामा प्रयोग हुने फलामको डाडु आगोको भुङ्ग्रोमा तताएर जनपुराको दाँत डामिन् । दुख्न कम भयो । वैद्यप्रति आभारी हुँदै जनपुराले भनिन्, ‘धन्न बचायौ दिदी !’

जनपुरा मात्रै होइनन्, बाजुराका अधिकांश मानिस दाँत दुख्दा वैद्यको घर धाउँछन् । डाडुले डामेर दाँतको उपचार गर्दा तत्काल दुखाइ कम भएको महसुस गर्छन् । तर, यसरी उपचार गराउँदा धेरैको दाँत बिग्रेको छ ।
नजिकै स्वास्थ्य चौकी नहुँदा गाउँमै तातो डाडुले डामेर दाँतको उपचार गरेका कारण गाउँलेले झन् सास्ती खेप्नुपरेको छ । यसरी उपचार गर्दा समस्या बढ्न थालेपछि घरेलु उपचार गर्नेको संख्या त घटेको छ । तर, उपचारको विकल्प नहुँदा बाजुराली पीडा सहेरै बस्न बाध्य छन् ।

दाँत दुख्दा मात्रै होइन, बाजुराका अधिकांश नागरिक जुनसुकै रोग लागे पनि उपचारका लागि पहिला धामी, झाँक्री र वैद्यकहाँ पुग्छन् । झारफुक र घरेलु उपचारबाट रोग निको नभएपछि मात्रै स्वास्थ्य चौकी जान्छन् ।
बाजुराका सबै स्थानीय तहमा स्वास्थ्य चौकी त छन् । तर, परम्परागत विश्वास र घरभन्दा स्वास्थ्य चौकी टाढा भएका कारण गाउँले गाउँमै उपचार गराउन चाहन्छन् ।

‘चेतनाको कमीका कारण गाउँले धामी, झाँक्री र वैद्यको विश्वास गर्छन्,’ हिमाली गाउँपालिका–४ बछ्याका छप्की बुढा थापा भन्छन्, ‘स्वास्थ्य चौकी नजिकै नहुँदा पनि समस्या भएको छ ।’
आफ्नै गाउँपालिका वा नगरपालिकामा स्वास्थ्य चौकी भए पनि त्यहाँसम्म पुग्न एक दिन लाग्छ । ‘उपचारका लागि स्वास्थ्य चौकी जानुपर्छ भन्ने त थाहा छ । तर, टाढा भएकाले अप्ठ्यारो पर्छ,’ हिमाली गाउ“पालिका–२ बिच्छयाका रामबहादुर रोकायाले भने ।

त्यस्तै, यहाँका अधिकांश वृद्धवृद्धालाई त आधुनिक चिकित्साभन्दा धामी, झाँक्री र परम्परागत घरेलु उपचारप्रति नै विश्वास लाग्छ । ‘यो उमेरसम्म स्वास्थ्य चौकी जानुपरेको छैन । अब पनि जान्नँ,’ हिमाली गाउँपालिका–१ का ९० वर्षीय शुभलाल बुढा भन्छन् ।

‘झारफुरकबाटै रोग निको पार्न खोज्दा बिरामीको मृत्यु भएको छ,’ टा“टे स्वास्थ्य चौकीका इन्चार्ज दीपक शाह भन्छन्, ‘तर पनि हामीले गाउँलेलाई उपचारका लागि स्वास्थ्य चौकीसम्म ल्याउन सकेका छैनौं ।’
‘कतिपयले झारफुकलाई पेसा नै बनाएका छन्,’ जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयका डा. रूपचन्द्र विश्वकर्माले भने, ‘जसकारण पनि समस्या भएको छ ।’

धामी, झाँक्रीप्रति ग्रामीण भेगका युवाको समेत आकर्षण छ । पछिल्लो समय भने धामी, झाँक्री र घरेलु उपचार गर्नेको संख्या घटेको छ । उपचारका लागि स्वास्थ्य चौकी जाने बढेका छन् ।

तातो डाडुले डामेर जनपुराको दाँतको उपचार गर्दै स्थानीय वैद्य