पोसाकबाट असन्तुष्टलाई कामबाट सन्तुष्ट पार्छु

A+ A A-

मधेसी आयोगको अध्यक्षमा जनकपुरधामका विजय दत्तले दुई साताअघि शपथ लिए । संविधानले कल्पना गरेको आयोग बन्न निकै समय कुर्नुपर्यो । आयोगले पदाधिकारी पाएपछि अब यसले के र कसरी गर्छ भन्ने चासो मधेसी जनतामा विशेष देखिन्छ । यसै सन्दर्भमा आयोगका अध्यक्ष दत्तसँग शिलापत्रका लागि सुजीतकुमार झाले कुराकानी गरेका छन् ।

मधेसी आयोगको अध्यक्ष बन्नुभएको दुई साता भएको छ । कार्यकालमा सम्पादन गर्नुपर्ने कामका योजना बनाई सक्नुभयो होला ?

सबैभन्दा पहिला म आमजनतालाई विश्वास दिलाउन चाहन्छु । नेपालको संविधानबमोजिम मधेसी आयोग अक्षरशः अगाडि बढ्नेछ ।

सन्धि सम्झौताहरू अहिलेसम्म के कति भएका छन्, त्यसको अवस्था के छ ? त्यसको खोजी गरी नेपाल सरकारलाई चाँडै सुझाव बुझाउनेछु ।

पहिलोपटक आयोग बनेकाले नियम, निर्देशिका बनाउनेलगायतका कार्य अगाडि बढाएको छु । कानुन व्यवसायीसँग पनि सल्लाह लिँदै छु । आयोगमा उजुरीका लागि मोबाइल एप निर्माण गरी त्यसको माध्यमबाट उजुरी संकलन कार्य पनि चाँडै सुरु गरिनेछ ।

आयोगमा चार–पाँच जना कर्मचारी मात्रै छन् । यति कर्मचारीबाट आयोगले गति लिन्छ ?

अहिलेको अवस्था देखेर मात्रै मूल्यांकन गर्नु हतार होला । किनकि, आयोगमा ३२ जना कर्मचारीको दरबन्दी छ । कर्मचारी समायोजन भइरहेको छ । चाँडै हाम्रो आयोगमा पनि कर्मचारी आउनेछन् ।

शपथग्रहणलगत्तै संघीय मामला मन्त्रालयसँग आवश्यक कर्मचारी व्यवस्थापन गरिदिन भनिसकेको छु । मन्त्रीज्यू र सचिवजीले चैतभित्रै नभए वैशाखको दोस्रो सातामै कर्मचारी समस्या समाधान हुने आश्वासन दिनुभएको छ । मलाई विश्वास छ, चाँडै कर्मचारीको समस्या समाधान हुनेछ ।

यो वर्ष यति कामचाहिँ गर्छु भन्ने केही योजना त होलान् नि ?

जे जति काम हुन सक्छ, त्यसमा म पछि हट्दिनँ । अहिले पनि बिहानदेखि रातिसम्म आयोगमा बसिरहेको छु । कसरी कार्य प्रभावकारी रूपले अगाडि बढाउने भनेर गृहकार्य गरिरहेको छु । जुन काम गर्छु, त्यो झारो टार्ने हिसाबले हुँदैन ।

आयोग अध्यक्षका हैसियतले मधेसवादी दलहरूसँग संवाद पनि गरिसक्नुभएछ । कस्तो सुझाव तथा आश्वासन पाउनुभयो ?

औपचारिक रूपमा त्यस्तो संवाद त भएको छैन । तर, चाँडै संघीय संसद्मा रहेका मधेसी सांसदहरूसँग छलफल गर्नेछु । उहाँहरूको सल्लाहको पनि प्रतीक्षामा छु ।

मधेसमा नेकपालाई मधेसविरोधी पार्टीका रूपमा हेरिन्छ । तपार्इं नेकपा पृष्ठभूमिको व्यक्ति भएकाले शंका गरिन्छ नि ?

दलीय नजरबाट नहेर्न म सबैसँग आग्रह गर्न चाहन्छु । यो संवैधानिक पद हो । संविधानकै हिसाबले अगाडि बढ्छ, यसमा पार्टीको राजनीति केही हुँदैन ।
यो पदमा बसेसम्म कुनै राजनीति गर्दिनँ । मैले शपथ लिएको एक महिनामै आयोग कुन रूपमा अघि बढ्नेछ, धेरै कुरो थाहा भइहाल्छ ।

आयोगले अब मधेस र मधेसीको उत्थानमा कस्तो भूमिका खेल्छ ?

सूर्याेदयपछि त्यसको शक्ति र ऊर्जा सम्पूर्ण मानवजाति, जगत्, चराचुरुंगी सबैलाई प्राप्त हुन्छ । मधेसीलाई कसरी अगाडि बढाउन सकिन्छ, आयोगले योजना बनाउनेछ ।

अहिले प्रदेश सरकार वा स्थानीय सरकारको कामकाज कुन रूपमा बढिरहेको छ, त्यो काम कुन ठाउँमा भएन ? किन भएन ? संघीय सरकारको पनि मधेस क्षेत्रमा काम कसरी बढिरहेको छ ? त्यसको अनुगमनसमेत आयोगले गर्नेछ । आयोगले आफ्नो प्रतिवेदन संघीय सरकारलाई बुझाउनेछ । थप विकासका लागि बल दिनेछ ।

मधेसका सामाजिक विकृति हटाउन आयोगको भूमिका कस्तो रहन्छ ?

यो हाम्रो प्राथमिकताकै विषय हो । छुवाछूत, बोक्सी प्रथालगायत मधेस क्षेत्रमा रहेका विकृतिलाई समाप्त पार्न जनचेतना जगाइनेछ ।

यसका साथै दोषीलाई कसरी कानुनी दायरामा ल्याउन सकिन्छ, यसका लागि सिफरिस पनि हामीले गर्नेछौं । १० चैतदेखि एसईसी परीक्षा सुरु भएको छ । परीक्षा दिनेमा अन्य प्रदेशमा छात्रा बढी छन् । प्रदेश २ मा छात्र बढी छन् ।

महिला साक्षरता बढाउने काम गर्छौं । प्रदेश २ मा ‘बेटी बचाऊ बेटी पढाऊ’ अभियान सुरु भएको छ । यो अभियानलाई मूर्तरूप दिन सहयोग हुने कार्य गर्छु ।

भाषाको सवालमा आयोगले देखिने गरी काम गर्ने हो ?

हो । भाषा, लिपि र संस्कृतिको संरक्षण र संवद्र्धनमा हामी काम गर्छाैं नै । मधेसमा लोप हुन लागेको भाषा बचाउने प्रयास गर्नेछु । जुन भाषा राम्रो अवस्थामा छन्, त्यसलाई संवद्र्धन अभियान चलाइनेछ । सांस्कृतिक रूपले बाहिरी आक्रमणलाई रोक्न योजनाहरू ल्याइनेछ ।

केही दल नै हिन्दी भाषा स्थापित गराउने अभियानमा छन् त ?

यो हाम्रो अधिकारबाहिरको कुरो हो । यो राज्यसँगको विषय हो । फेरि उपयुक्त भाषालाई देख्न भाषा आयोग बनेकै छ । सोअन्तर्गत धेरै कुरो आउँछ । हामी आफ्नो भाषा, कला संस्कृति र लिपिलाई बढाउने कार्य मात्र गर्छाैं ।

कार्यालयमा दौरा सुरुवाल लगाएर आउनुहुन्छ । सामाजिक सञ्जालमा मधेसी आयोगको अध्यक्षको पोसाक भएन भन्ने टीकाटिप्पणी भइरहेको छ त ?

मैले पनि देखेको छु । तर, शपथग्रहणका दिन मधेस क्षेत्रकै केही व्यक्तिसँग पोसाकको सम्बन्धमा सल्लाह लिएको थिएँ । कपिलवस्तुका साथीले कुर्ता पाइजामामा शपथ लिन सल्लाह दिएका थिए भने जनकपुर र राजविराजका साथीले धोतीकुर्ता, पाग दोपट्टा भनिरहेका थिए ।

यस्तोमा मैले सोचें, मधेसी आयोग संवैधानिक निकाय हो । राष्ट्रिय पोसाकको जुन रूप बनेको छ, त्यसैमा किन नलिऊँ ? फेरि पोसाकले मात्रै सबै थोक हुँदैन ।

पोसाकबाट असन्तुष्टलाई काम गरेर सन्तुष्ट पार्ने काम गर्नेछु । पहिचानको कुरो उहाँहरूले उठाउनुभएको छ । त्यसका लागि धन्यवाद भन्छु ।

तपाईं मानव अधिकारकर्मीका रूपमा चर्चित व्यक्तित्व पनि । यो अनुभवले मधेसी आयोगमा कति लाभ दिन्छ ?

सुरुदेखि नै दिन थालेको छ । आजै आयोगको पदाधिकारीहरूसँग मैले छलफल सुरु गरेको छु । समस्याहरूलाई मिलेर समाधान गर्न हाम्रो सम्बन्धले पनि काम गर्नेछ । केही कार्य हाम्रो समान नै छ । अधिकारविहीनलाई अधिकार दिलाउनु सबैको प्राथमिकतामा हुनुुपर्छ ।

तपाईं नेपाल संस्कृत विश्वविद्यालयमा प्राध्यापक पनि हुनुहुन्थ्यो । आयोगमा आएपछि शिक्षण बिर्सिएजस्तो लाग्दैन ?

नलाग्ने कुरो आउँदैन । तर, आयोगमा आउनुपूर्व शिक्षणबाट राजीनामा दिएको छु । सिक्ने र सिकाइने काम चलिरहन्छ, त्योबाट जीवनमा कसैले दूरी बनाउन सकिँदैन । हामीमाथि राज्यले ठूलो जिम्मेवारी दिएको छ । त्यो जिम्मेवारी इमानदारीपूर्वक निर्वाहका लागि दिनरात खट्नेछु ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, वैशाख ३, २०७६ ०४:२०