राउटेका दु:ख- नागरिकता पाएर के गर्नु बर्खामा पानीले बगाउँछ, हिउँदमा आगोले खान्छ

राउटेका दु:ख- नागरिकता पाएर के गर्नु बर्खामा पानीले बगाउँछ, हिउँदमा आगोले खान्छ

A+ A A-

दैलेखको गुराँस गाउँपालिका-८ धरमपोखरामा बस्दै आएका लोपोन्मुख राउटेले बर्खामा पानीले भिज्ने र हिउँदमा आगलागी हुँदा नेपाली नागरिकता पाए पनि जोगाउन समस्या हुने बताएका छन् ।

जंगलमा नै फिरन्ते जीवन बिताउँदै आएका राउटेहरूको आम मानिसभन्दा भिन्न जीवनशैली छ । उनीहरूलाई दैलेखको गुराँस गाउँपालिकाले नेपाली नागरिकता दिलाउन पहल थालेको छ ।

गाउँपालिकाले नेपाली नागरिकता दिलाउन पहल थालेपछि राउटेहरूले नागरिकता लिने की नलिने भनेर अलमलमा परेका छन् । उनी प्रश्न गर्छन्, ‘नागरिता लिएर के गर्ने ?’

‘नागरिकता लिएर के गर्ने ? पानी आए भिजिजान्छ । हिउँदमा आगलागी भएर जल्छ,’ राउटे मुखिया वीरबहादुर शाही भन्छन्, ‘त्यसैले हामी नागरिकता नलिने ।’

गत आर्थिक वर्षमा नै कर्णाली प्रदेश सरकारको सामाजिक विकास मन्त्रालयले नेपाली नागरिकता दिन पहल गरेको भए पनि अहिलेसम्म राउटेहरूले नागरिकता लिन अस्वीकार गर्दै आएका छन् ।

आफूहरू वास्तविक नेपाली भएका कारणले नागरिकता आवश्यक नरहेको मुखिया वीरबहादुर शाहीले बताए । ‘हामी नेपाली हौँ, नागरिकता मात्र किन चाहियो ?,’ उनले भने, ‘सरकारले हामीलाई खान बस्न हेरिदिए पुग्छ ।’

प्रायः फिरन्ते जीवन बिताउँदै आएका राउटेले कहिलेकाही कतै गए पनि प्रायः गुराँस गाउँपालिकामा नै बस्ने गरेको गाउँपालिका अध्यक्ष खेमराज वलीले बताए । ‘विगत यताउती डुलिरहने राउटे अहिले भने वर्षमा एकपटक अन्त गए पनि हाम्रो गाउँपालिकामा नै बस्न थालेका छन्,’ उनले भने, ‘त्यसैले अहिले उनीहरूलाई अस्थायी परिचय पत्र दिइएको छ ।’

लकडाउनले खानबस्न समस्या

कोरोना भाइरसका कारणले ४ महिनादेखि लकडाउन भएका कारण राउटेलाई खानबस्नमा समस्या भएको छ ।

आफूहरूले निर्माण गरेका काठका सामान गाउँमा बेच्न तथा खान समस्या भएको राउटे शिवराज शाहीले बताए । ‘हामीले निर्माण गरेका काठका सामान गाउँमा बेच्न पाएका छैनौँ,’ उनले भने, ‘खानबस्नको निकै समस्या भएको छ ।’

खानाको समस्या परेको खबर पाएपछि स्याफ्रन नेपाल सुर्खेतका प्रमुख शैलेन्द्र बिष्टको संयोजकत्वमा उषा थापामार्फत जाउलाखेल ग्रुप अफ इन्डष्ट्रिज, ललितपुरका सञ्चालक म्यागी शाहले ५० हजार, ललितपुर जाउलाखेलका विवेक बिष्टले ५ हजार नेपाल एकीकृत ग्रामीण विकास केन्द्र, ललिलपुरका शैलेन्द्र बिष्टले ७ हजार सहयोग गरेर मंगलबार राउटे बस्तीमा खाद्यान्न वितरण गरिएको छ ।

‘मासु खान पाएनौँ’

लकडाउनका कारणले जंगलमा रहेका डेढु बाँदर र बाँदर मारेर खाँदै आएका राउटेहरूले लामो समयदेखि मासु खान पाएका छैनन् ।

कोरोनाका कारणले आफूहरूले मासु खान नपाएको मुखिया वीरबहादुर शाहीले बताए । ‘जनताले मासु खान पाएका छैनन् । जंगलमा सिकार गर्न पनि पाएका छैनौँ ।’ अहिले बजारमा कुनै सामान किन्न नपाउँदा राउटेलाई झन् समस्या भएको छ ।

‘गाउँमा गएर केही सामान बेच्न पाइदैन,’ राउटे मनबहादुर शाहीले भने, ‘लगाउने लुगा पनि छैन ।’
दसैँतिहार आउन लागेकाले त्यसको लागि कसरी जोहो गर्ने भनेर आफूहरूलाई चिन्ता रहेको राउटेले बताएका छन् ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, साउन २९, २०७७ १७:४५