‘कहालीलाग्दो अत्याचारको पीडा’

A+ A A-

‘दबाब, प्रभाव, अभाव र दमनका बीच सङ्घर्ष गरिरहेको एउटा जिन्दगीको पीडा र दुःख मापन गर्ने यन्त्र हुन्थ्यो भने कहालीलाग्दो अत्याचारको पीडा त्यो यन्त्रले पनि मापन गर्न सक्दैनथ्यो होला ।’

अझ ‘नखाएको बिष’ले जब अप्रत्यासित पोल्न थाल्छ, त्यो पनि बलात्कार जस्तो जघन्य अपराधको अनुसन्धानमा इमान्दारीपूर्वक खटिएको एउटा राष्ट्र सेवक सुरक्षाकर्मीलाई, कल्पना गरौँ– कस्तो होला ?

यस्तै तनावको आँधीबेहरीसँग जुध्न बाध्य बनाइए दिल्लीराज बिष्ट ।

पछिल्ला २ वर्ष कञ्चनपुुरका तत्कालीन प्रहरी प्रमुख प्रहरी उपरीक्षक (एसपी) दिल्लीराज बिष्टका लागि सबैभन्दा दुःखद् रह्यो । दुःखद् मात्र होइन, उनको जीवनकै सबैभन्दा पीडादायी क्षण पनि यही २ वर्ष बनेको बताउँछन् उनी ।

माथिको हरफ उनै बिष्टले आफ्नो फेसबुक वालमा लेखेको स्टाटस हो ।

नेपाल प्रहरीको उपल्लो तह एसपी भएर जिल्लाको शान्ति, सुरक्षाको जिम्मा पाएका बिष्टलाई जागिरे जीवनमा उकालो लाग्दै गर्दा यति पीडादायी क्षण आउला भन्ने कल्पना पनि थिएन ।

तर, परिस्थितिले उनलाई शान्ति, सुरक्षाको जिम्माबाट जबरर्जस्त हटाएर एक अपराधीका रूपमा प्रस्तुत गर्‍यो, जुन कुरा बिष्टको कल्पनाबाहिरको थियो । तर, उनलाई त्यही विषयले थिचिरह्यो । उनले सही रहे ।

२ वर्षपछि भने बिष्टले केही राहत महसुस गरेका छन् । गत १६ साउनमा उनीमाथि लागेको आरोप निराधार रहेको भन्दै कञ्चनपुर जिल्ला अदालतले उनलाई सफाइ दिएको छ ।

बिष्टसँगै यसरी सफाइ पाउनेमा प्रहरी नायव उपरीक्षक (डीएसपी) अङ्गुर जीसी, प्रहरी निरीक्षकहरू एकिन्द्रबहादुर खड्का, ज्ञानबहादुर सेठी, जगदीशप्रसाद भट्ट, प्रहरी नायव निरीक्षक (सई) हरिसिंह धामी, रामसिंह धामी, प्रहरी जवान चाँदनी साउद पनि छन् । प्रहरी सङ्गठन, समाज र राज्यबाट एसपी बिष्ट जस्तै पीडित थिए उनीहरू पनि ।

अब बिष्टबाहेक उनीहरू केही दिनमै काममा फर्किंदै छन् । बिष्टको हकमा भने अदालतले सफाइ दिए पनि केही समय लाग्नेछ । बिष्ट बर्खास्तगीमा परेका थिए भने उनीबाहेककालाई प्रहरी सङ्गठनले निलम्बन गरेको थियो, जुन प्रहरी सङ्गठनको इतिहासमै एउटा गम्भीर कमजोरीका रूपमा दर्ज भएको छ ।

यस्तो थियो घटना

घटना २ वर्षदेखि सबैभन्दा बढी चर्चामा रहेको र रहस्यमयी बन्दै गएको कञ्चनपुरकी १३ वर्षीया किशोरी निर्मला पन्त बलात्कार र हत्या काण्डको हो । कञ्चनपुर भीमदत्त नगरपालिका– २, उल्टाखामकी १३ वर्षीया निर्मला पन्तको १० साउन २०७५ मा बलात्कारपछि हत्या भएको थियो ।

उनको शव हत्या भएको भोलिपल्ट अर्थात् ११ साउनमा भीमदत्त नगरपालिकाकै निम्बुखेडाको उखुबारीमा फेला परेको थियो । निर्मलाको हत्यरा भने अझै पत्ता लागेको छैन । तर, उनको हत्या काण्डको छानबिनमा सहभागी प्रहरीमाथिको गम्भीर आरोप भने अदालतले निराधार भन्दै सफाइ दिएको छ ।

एसपी बिष्टसहितका ८ जना प्रहरीमाथि निर्मला हत्याको आरोपमा पक्राउ परेका भीमदत्तकै दीलिपसिंह बिष्टलाई यातना दिएको र प्रमाण नष्ट गरेको अभियोग लागेको थियो । प्रहरीले यातना दिएर हत्या स्वीकार गर्न लगाएको भन्दै दिलीपका दाजु खड्गसिंह बिष्टले प्रहरीविरुद्ध मुद्दा दायर गरेका थिए ।

बाबु छोराको सँगै डीएनए परीक्षण

निर्मला पन्तको हत्यारा जति सजिलै पत्ता लाग्न सक्थ्यो, त्यति नै जटिल बन्दै गयो । स्थानीयहरूको नचाहिँदो आरोप र आन्दोलनले घटनाको मोड नै अर्कै लियो । प्रहरी सङ्गठन त्यसैको पछि बहकिएर लाग्यो । आफ्नै कर्मचारीलाई कारबाही गर्नसम्म पुग्यो प्रहरी सङ्गठन ।

निष्पक्ष अनुसन्धानका लागि प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो (सीआईबी)बाट खटिएका डीएसपी अङ्गुर जीसीलाई समेत कारबाही गर्न पुग्यो, जुन कुनै कारणले पनि जायज मानिँदैन ।

निर्मलाको अनुसन्धानमा पूर्व प्रहरी महानिरीक्षक (आईजीपी) सर्वेन्द्र खनाल आफ्नै प्रहरीले गरेको अनुसन्धानभन्दा आफ्नो ‘फेस सेभ’गर्न भीडको पछि लागे, जुन आवश्यक नै थिएन ।

त्यसैको दुश्परिणाम एसपी दिल्लीराजसहितले व्यहोरे । निर्मला पन्तको हत्या हुँदा दिल्लीराज कञ्चनपुर प्रहरी प्रमुख थिए । घटनामा प्रहरीले यतिसम्म प्रमाण बचाउने र जोगाउने कोसिस गरे कि पन्तको योनीमा भेटिएको भेजाइनल स्वाबसमेत सुरक्षित राखेर प्रहरीको विधि विज्ञान प्रयोगशालामा पठाए । त्यही पठाउने प्रहरीमाथि प्रमाण नष्टको आरोप लाग्यो ।

निर्मलाको बलात्कारपछि हत्यामा एसपी दिल्लीराजकै छोरा किरण बिष्टलाई समेत आरोप लगाए । हुँदाहुँदा उनै एसपीले समेत त्यही आरोप व्यहोर्नुपर्‍यो । निर्मलाको योनीबाट निकालिएको स्वाबसँग जिल्ला प्रहरी प्रमुख एसपी र उनकै छोराको डीएनए परीक्षणसम्म गराइयो ।

उक्त कार्य मानवअधिकारको हिसाबले गम्भीर अपराध थियो । त्यो दिल्लीराज बिष्टलाई सबै थाहा थियो । तर, उनी बाध्यताले राज्य र आफ्नै प्रहरी सङ्गठनले जेजे भने, त्यहीत्यही मान्न विवश भए । उनीमाथि आफ्नै सङ्गठन निर्दयी बन्यो ।

बिष्टसँग गुनासै गुनासाको चाङ छ । आफ्नो सबै जीवन समर्पित गरेको प्रहरी सङ्गठनबाट यति अममानित हुनुपर्छ भन्ने उनलाई कहिल्यै लागेको थिएन ।

उनी भन्छन्, ‘निर्मलाको बलात्कार र हत्या गर्ने अपराधी ढिलो चाँडो कानुनी दायरामा आउँछ नै, तर ममाथि भएको यति ठूलो अन्याय तथा सामाजिक र मनोवैज्ञानिक रूपमा भएको पीडाको क्षति सरकार र प्रहरी सङ्गठनले कसरी पूरा गर्छ ?’

उनकै व्याचका एसपीहरू हाल बढुवा भएर एसएसपी भइसकेका छन् । एसपी बिष्ट भने सङ्ठनबाट पुरस्कृत हुने बेला अझै न्यायको पर्खाइमा बाँचिरहेका छन् ।

भन्छन्, ‘अदालतले न्याय नै दिए पनि मेरो सामाजिक र मनोवैज्ञानिक पीडामाथि कसले न्याय गर्छ ?’

प्रकाशित मिति: शनिबार, साउन २४, २०७७ १४:२२