चलचित्र प्राविधिकको कन्तबिजोग

A+ A A-

'हामी प्राविधिकहरूको अवस्था त निकै नाजुक छ नि !'

शिलापत्रसँगको फोन संवादमा नेपाली चलचित्र क्षेत्रमा २० वर्षदेखि भान्सेका रूपमा गरेका रमेश लामाले गुनासो सुनाए । लामो समयसम्म काम नहुँदा आफू बेरोजगार बन्नुपरेकोमा उनले दु:खेसो पोखे ।

कोरोनाका कारण चलचित्र क्षेत्र ठप्प भयो । चलचित्रजन्य कामहरू रोकिए । चलचित्रको छायांकनदेखि रिलिजसम्म रोकियो । त्यसैले चलचित्र प्राविधिकहरू बेरोजगार बन्न पुगे ।

बिहान कमाएर बेलुकाको छाक टार्नेहरूलाई निकै समस्या आइपर्‍यो । त्यसमा केही चलचित्रकर्मीहरू मिलेर मल्हम लगाउने काम पनि गरे । चलचित्र प्राविधिक संघले पनि उनीहरूलाई केही हदसम्मको सहयोग गर्‍यो ।

तर, उनै भान्से रमेशले भने प्राविधिक संघबाट राहत पाएका छैनन् । रमेश भन्छन्, 'राहत लिनका लागि खाता खोल्नुपर्छ भन्नुभयो । ५ हजार सहयोगका लागि उत्तिकै खर्च हुने देखिएकाले मैले खाता खोलिनँ ।'

रमेशको परिवारमा ५ जना छन् । उनीहरूलाई खानपानको जोरजम्मा गर्न रमेशलाई निकै सकस परेको छ । 'म केही महिना गाउँ गएर बसेँ । अहिले काठमाडौं फर्किएको छु । कमाएर राखेको पैसा पनि सकियो । अब भने संकट झनै बढ्ने खतरा भयो,' रमेशले आफ्नो अवस्था सम्झिए ।

रमेशले कोठाभाडा नतिरेको लामो समय भइसक्यो । ४२ हजार त उनले भाडा तिर्नुपर्ने भएको छ । रमेश भन्छन्, 'घरबेटीले भाडा मागिरहन्छन् । अहिले कमाइ छैन, काम सुरू भएपछि दिन्छु भन्दै टारेको छु । काम सुरू हुने कहिले हो, पत्तो छैन ।'

त्यस्तै, लाइटम्यान भरत दराई अहिले गृहनगर चितवन फर्किएका छन् । यहाँ काम रोकिएपछि उनी चितवन फर्किएका हुन् । उनी अहिले चितवनमा खेतीपातीमा ब्यस्त छन् ।

चितवनमा भरतको परिवारकाे पेसा नै खेतीपाती हाे । त्यसैले उनी अहिले खेतीपातीमा ब्यस्त छन् ।

भरत भन्छन्, 'चलचित्रको काम नहुने भएपछि म गाउँ फर्किएको हुँ । अझै केही समय गाउँमा नै बस्छु । काम सुरू हुने छाँटकाँट आएपछि मात्र फिर्ता हुन्छु ।'

यस्तो अवस्थाको सामना गर्नुपर्दा पनि भरतलाई चलचित्र क्षेत्र छोड्ने इच्छा भने छैन । 'दसैँबाट काम सुरू हुन्छ कि भन्ने आस जागेको छ । दसैँसम्म कुरौँ', भरतले भने, 'यही क्षेत्रमा काम गरेको २ दशक भइसक्यो । त्यसैले तत्काल छोड्ने सोच नै छैन ।'

५९ वर्षीय घनश्याम पुरीले ३३ वर्ष चलचित्र क्षेत्रमा काम गरे । उनी चलचित्र क्षेत्रमा सहायक छायाँकारको रूपमा काम गर्थे ।

तर, पछिल्लो समय घनश्यामले चलचित्र क्षेत्रमा काम पाउन छोडेका छन् । उमेर बुढो भएको भन्दै उनलाई चलचित्र क्षेत्रले पत्याउन छोडेको छ । उनी अहिले विवाह/व्रतबन्धको भिडियो खिचिरहेका हुन्छन् ।

किन काम पाउन छोड्नुभयो ? भन्ने प्रश्नमा घनश्याम भन्छन्, 'मेरो समयका साथीहरू सबै पलायन भइसक्नुभयो । अहिले नयाँ पुस्ताका भाइहरू आउनुभएको छ । त्यसैले काम पाउन छोडियो । लामो समय भइसक्यो चलचित्रमा काम नपाएको ।'

अहिले विवाह/व्रतबन्धको काम पनि नहुँदा उनी संकटमा छन् । त्यसैले चलचित्र प्राविधिक संघले दिने राहत उनले लिइरहेका छन् । 'हामीले काम गर्दा कमाएर खाने मात्र हुन्थ्यो । कहिले त कामको पारिश्रमिक पाउन पनि मुस्किल । त्यसैले बचत गर्न सकिएको थिएन', घनश्याम भन्छन्, 'अहिले चलचित्र प्राविधिक संघबाट मैले २ पटक राहत लिएँ ।'

साउण्डम्यान मनोज तामाङको घर काठमाडौंमा नै छ । उनको घर काठमाडौंको दक्षिणकाली क्षेत्रमा पर्छ । उनी पनि अहिले खेतीपातीमा लागेका छन् ।

अन्य प्राविधिकको तुलनामा मनोज कम समस्यामा छन् । किनभने उनलाई कोठाभाडाको चिन्ता छैन । घरबेटीको किचकिच पनि सुन्नुपरेको छैन ।

मनोज भन्छन्, 'काम नहुँदा आर्थिक समस्या त भइहाल्छ नै । तर, मेरो समस्या अरू प्राविधिकको जस्तो छैन । यहीँ घर भएकाले पनि मलाई केही सहज नै छ ।'

मनोजलाई काम गर्न नपाएकोमा भने छटपटी नै भइरहेको छ । कहिले अवस्था सामान्य होला र चलचित्रको छायांकन सेटमा पुगौँ भन्ने हतारो उनलाई छ ।

'आफूले जानेको काम नै यही हो । आफ्नै रहरमा यस क्षेत्रमा लागिएको हो । त्यसैले हाम्रो कर्म नै यही हो', मनोज भन्छन्, 'संकट आयो भन्दैमा म चलचित्र क्षेत्रबाटै पलायन हुन्छु भन्ने सोचेको छैन । अन्य क्षेत्रमा पुगेर जिरो लेभलबाट काम सुरू गर्ने रहर पनि मलाई छैन ।'

यी त केही प्रतिनिधि पात्र मात्र हुन् । अन्य धेरै प्राविधिकहरू छन्, जसले ५ महिनादेखि आफ्नो घरभाडा तिर्न सकेका छैनन् । आफ्नो बिहान-बेलुकाको खाना जुटाउन सकेका छैनन् ।

सहयोग र राहतको हिसाबमा चलचित्र प्राविधिक संघ सुरूवाती दिनहरूमा केही सक्रिय देखियो । तर, संकट बढ्दै जाँदा चलचित्र प्राविधिक संघ पनि पछि हट्न बाध्य भएको छ ।

अहिले चलचित्रमा काम गर्ने प्राविधिकहरूकाे एउटै चाहना छ- 'छिट्टै चलचित्र क्षेत्र खुलोस् र काम गरेर खाना पाइयोस्' ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, साउन २२, २०७७ २३:३५