कसरी सम्भव भयो नेपालमा प्लाज्मा थेरापि ?

A+ A A-

रगतलाई प्रोसेस गरेर कुन रगत कुन बिरामीलाई दिने ? कसरी दिने ? कस्तो अवस्थामा दिने ? रगत दिँदा रियाक्सन भयो भने के गर्ने ? रक्तसञ्चार पढेर सफल बनिएला त ? पाकिस्तान उड्नुअघि रक्तसञ्चार विशेषज्ञ डा. विपिन नेपालको मनमा यिनै प्रश्न थिए ।

रक्तसञ्चार पढ्नका लागि २०१२ मा उनी पाकिस्तान गए । २०१५ मा कोर्स पूरा गरेर उनी नेपाल फर्किए । यतिबेला उनी चर्चामा छन् । कारण–कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) का संक्रमितलाई प्लाज्मा थेरापिबाट उनले सफल उपचार गरेका छन् ।

नेपाल रक्तसञ्चारमा २० वर्षपछि

रक्तसञ्चारको कोर्स नयाँ हो । विश्वमा पढाइ हुन थालेको १५–२० वर्ष भयो । भारतमा सुरु भएको १० वर्ष भयो । यसको इतिहास लामो छैन । नयाँ कोर्स भएकाले उनलाई यही विषयले तानेको थियो । नेपालमा रक्तसञ्चारको डाक्टर उनी मात्र हुन् ।

‘रक्तसञ्चारमा हामी २० वर्ष पछि छौँ । नेपालले यो क्षेत्रमा काम गर्न सकेको छैन । नेपालमा म एक्लै हुँ । एक्लैले के काम गर्न सकिन्छ ? त्यो पनि प्राइभेट अस्पतालमा छु । सरकारले पहल गर्नुपर्छ । गर्न नसक्ने भन्ने छैन,’ उनले भने ।

यही विषय रोज्नुको कारण ?

नयाँ विषय भएकाले उनले रोजेका हुन् । यो विषयको पनि महत्त्व रहेको उनी बताउँछन् । ‘क्लिनिकमा काम गर्न पाइने । ल्याबमा पाइन्छ । रिसर्चर भएर पनि काम गर्न सकिन्छ । यसको पनि महत्त्व रहेछ । नेपालमा २६ हजार डाक्टर छन् । कतिलाई यो विषय थाहा पनि छैन,’ उनले भने ।

कसरी सम्भव भयो प्लाज्मा थेरापि ?

स्त्रीरोग विशेषज्ञ डा. ज्ञानेन्द्रमान कार्कीलाई कोरोना संक्रमण भयो । जटिल समस्या भएपछि उनलाई त्रिवि शिक्षण अस्पताल महाराजगञ्मा आईसीयूमै राख्नुपर्‍यो । डा. नेपालको टिमले प्लाज्माबाट उपचार गर्न सकिने विषयमा अध्ययन र प्रयास गरिरहेको थियो ।

‘३ महिनादेखि प्रयास गरिहेको थियौँ । कोरोनाका कारण सिरियस बिरामी भए भने के गर्ने ? डा. भगवान् कोइरालालगायत मिलेर प्रोटोकल बनाएको थियो । तर, नेपालमा जटिल समस्या देखिएको थिएन । डा. कार्कीलाई समस्या भएपछि हामीले प्रयास गरेका हौँ,’ उनले भने ।

यो पनि पढ्नुहोस

के हो कोरोना ‘प्लाज्मा थेरापी’ ? कसरी गरिन्छ ?

अनि निको भएका संक्रमितको खोजी

डा. कार्कीको प्लाज्मा थेरापिबाट उपचार त गर्ने तर निको भएको संक्रमित कोबाट रगत लिने ? कसको प्लाज्मा मिल्छ ? त्यो खोजी भयो । अन्तत : नुवाकोटका कोरोना संक्रमित, जो निको भएका थिए, उनको रगत मिल्ने भयो । टिचिङमा क्षमता नभएपछि ग्राण्डी अस्पतालमै बोलाएर रगत झिकियो ।

‘ब्लड ग्रुप मिल्ने नुवाकोटका निको भएका संक्रमित खोजियो । निको भएको १४ दिन भएको हुनुपर्छ । निको भएपछि रिपोर्ट नेगेटिभ आएको हुनुपर्छ । सबै मिलेपछि ती व्यक्तिबाट ४ सय ५० एमएल ब्लड झिक्यौँ,’ उनले भने, ‘प्रोसेस गर्दा २ सय एमएल प्लाज्मा निस्कियो । २ घन्टामा प्लाज्मा बन्यो ।’

‘त्यसपछि ?’

प्लाज्मा बनेको अर्को २ घण्टा क्वालिटी कन्ट्रोल गर्न लाग्यो । क्रसम्याच मिलेपछि डा. नेपालको टोलीले प्लाज्मा टिचिङ पठाए । ‘बिहीबार राति नै प्लाज्मा संक्रमितलाई दिइयो । प्लाज्मा दिन २ घण्टा लाग्यो । परीक्षण सफल भयो,’ उनले भने ।

निको भएको संक्रमितको एन्टिबडी दिने

कोरोना भाइरस संक्रमित निको भएपछि उसको शरीरमा रोगसँग लड्ने शक्ति एन्टिबडी हुन्छ । प्लाज्मा दिने भनेको एन्टिबडी हो । जटिल संक्रमितलाई जोगाउन सहयोग गर्छ । ‘कोरोना संक्रमित अन्तिम अवस्थामा पुगेको छ, भेन्टिलेटर वा अक्सिजनको आवश्यक परेको छ । अरु कुनै पनि विकल्प नभएपछि बिरामीलाई प्लाज्मा दिने हो । कि निको हुन्छ । कि जस्ताको तस्तै हुन्छ,’ डा. नेपालले भने ।

आशा जगाएको छ

प्लाज्मा थेरापि सफल भएपछि कोरोना महामारीका बीचमा आशा जगाएको उनले बताए । ‘कोरोनाको भ्याक्सिन बनेको छैन । प्लाज्मा थेरापिले केही आशा जगाएको छ । यो विधिबाट ५०–७० प्रतिशत बाँच्ने आशा हुन्छ । यसलाई औषधिको रूपमा लिन सकिन्छ । रेबिज भयो भने भ्याक्सिन लगाइन्छ । यसलाई पनि यस्तै रूपमा लिन सकिन्छ,’ उनले भने ।

२ सय वर्षपहिलेदेखि सुरु

प्लाज्मा थेरापि नौले भने होइन । यो डेढ दुई सय वर्षपहिलेदेखि चल्दै आएको हो । ‘डेढ दुई सय वर्षपहिलेदेखि चल्दै आएको उपचार विधि हो । ५४ प्रतिशतसम्म यो विधिबाट मान्छे बाँच्ने रिसर्चले देखाएको छ । याे अझै क्लिनिकल ट्रायल हो ।

अन्त्यमा उनले भने, ‘संक्रमित भएर निको भएका सबले प्लाज्माका लागि रगत दिनुहोस् ।’

प्रकाशित मिति: मंगलबार, साउन २०, २०७७ ००:३९