पर्यटकीय क्षेत्र सुधारको बजेटमा आशंका नै आशंका

A+ A A-

उद्योग, पर्यटन, वन तथा वातावरण मन्त्रालयले जिल्ला वन कार्यालयमार्फत विभिन्न पर्यटकीय क्षेत्रको सुधार गर्नका लागि आर्थिक २०७५/०७६ को विनियोजन बजेट नियमसम्मत खर्च नभएको पाइएको छ ।

महालेखा परीक्षकको वार्षिक प्रतिवेदन, २०७७ मा कर्णाली प्रदेशका विभिन्न पर्यटकीय क्षेत्रका लागि विनियोजन गरिएको रकम मनोमानी तरिकाले सम्झौता तथा योजना कार्यान्वयन गरेको औँल्याइएको छ ।

डिभिजन वन कार्यालय, हुम्लाले पर्यटकीय पद मार्ग निर्माण कार्यअन्तर्गत हुम्लाको सिमकोटदेखि ताक्लाकोट पर्यटकीय पदमार्ग निर्माण सुधारका लागि ३० लाख बजेट प्राप्त भएकोमा १ उपभोक्ता समितिसँग २०७६/३/२० सम्ममा कार्य सम्पन्न गर्ने गरी २०७६/२/२३ मा सम्झौता गरी कार्य गराए र करिब ५० किमी लम्बाइको पदमार्ग निर्माण तथा सुधार गरेको आधारमा उक्त रकम खर्च गरेको थियो ।

महालेखा परीक्षकको कार्यालयको प्रतिवेदनअनुसार उक्त पदमार्गमा कुन-कुन स्थानमा निर्माण तथा सुधार गर्न आवश्यक थियो भन्ने कुरा यकिन नगरिएको जनाएको छ ।

महालेखा परीक्षकको कार्यालयका अनुसार एकै उपभोक्ता समितिबाट विकट भौगोलिक क्षेत्रको निकै लामो पदमार्ग सुधार कार्य गराएको र उक्त कामको अनुगमन र प्राविधिक नापजाँच तथा मूल्यांकनलगायतका विषयमा सुनिश्चित गराई भुक्तानी दिएको जनाएको छ ।

डिभिजन वन कार्यालय, डोल्पाले प्रदेश सरकारको अनुदान रकम ७९ लाख ८० हजार र उपभोक्ता समितिबाट १५ लाख ९६ हजारसमेत ९५ लाख ७६ हजारको लागतमा दुनै भेरी नदी टापुमा पर्यटन पूर्वाधार विकास गर्न उपभोक्ता समितिसँग ०७५/१२/२४ मा सम्झौता भएको थियो । सम्झौताअनुसार ०७६/२/३० सम्ममा कार्य सम्पन्न गर्नुपर्ने उल्लेख थियो ।

तर, महालेखा परीक्षकको कार्यालयको प्रतिवेदनअनुसार आयोजनाको ड्रोइङ, डिजाइन, डीपीआर तयार नगरी ठूली भेरी नदीको बीचमा डुवान गर्न सक्ने जोखिम पूर्ण स्थलमा आयोजना संचालन गरिएको छ । एउटै आयोजनामा दोहोरो खर्च गर्न नमिल्ने भए पनि उक्त योजनामा जिल्ला सिँचाइ कार्यालयबाट २० लाख खर्च गरेको महालेखा परीक्षकको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

उपभोक्ता समितिमार्फत निर्माण व्ययसायी काम दिएर बिल भुक्तानी गरेको विषयमा महालेखा परीक्षकको कार्यालयले प्रश्न उठाएको छ । जाजरकोटको रिगादेखि डुमानासम्म नयाँ ट्रयाक खोल्ने कार्यका लागि कार्यालयले पदमार्ग निर्माण उपभोक्ता समितिसँग २०७६/१/२४ मा २०७६/३/१५ सम्ममा निर्माण सम्पन्न गर्ने गरी ८० लाख वन कार्यालयले व्यहोर्ने गरी सम्झौता गरेर अन्तिम बिलको भुक्तानीको कागजात परीक्षण गर्दा निर्माण कार्यमा १ कन्स्ट्रक्सनको ७६ लाखको मूल्य अभिवृद्धि कर बीजक संलग्न गरेको देखिएकाले सम्पूर्ण कार्य उपभोक्ता समितिले निर्माण व्यवसायीमार्फत सम्पन्न गरेको पाइएको महालेखा परीक्षकको कार्यालयले प्रतिवेदनमा उल्लेख गरेको छ ।

कर्णाली प्रदेश सरकारको उपभोक्ता समिति गठन परिचालन तथा व्यवस्थापन निर्देशिका, २०७५ अनुसार उपभोक्ता समितिमार्फत निर्माण कार्य वा सेवाको काम दिँदा लागत अनुमानमा रहेको मूल्य अभिवृद्धि कर, ओभरहेड, कन्टिन्जेन्सी र जन सहभागिताको अंश कट्टा गरेर मात्र भुक्तानी दिनुपर्ने व्यवस्था गरेको छ ।

तर, डिभिजन वन कार्यालय, कालिकोटले पचालझरना गाउँपालिकाको चौथादेखि खार्दुसम्म पर्यटन मार्ग निर्माण कार्यको लागत अनुमान तयार गर्दा दर विश्लेषणमा ओभरहेडको अंश राखी तयार गरेको र सोहीअनुसार चौथोदेखि खार्दुसम्म पर्यटन मार्ग निर्माण उपभोक्ता समितिलाई ६२ लाख ९३ हजार (मूल्य अभिवृद्धि करसमेत) भुक्तानी दिँदा बढी भुक्तानी भएको ओभरहेड ८ लाख २१ हजार बढी भुक्तानी दिएको महालेखा परीक्षकको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

त्यस्तै, पचालझरना गाउँपालिकाकै लाफादेखि चौथासम्म सडक उपभोक्ता समितिलाई ६८ लाख २९ हजार (मूल्य अभिवृद्धि कर समेत) भुक्तानी दिँदा वढी भुक्तानी भएको ओभरहेड ८ लाख ९१ हजार भुक्तानी दिएकाले ओभर हेडको बढी रहेको अंश १७ लाख १२ हजार असूल गर्न महालेखा परीक्षकको कार्यालयको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

डिभिजन वन कार्यालय, रूकुम पश्चिमले बाँफिकोट गाँउ कार्यपालिकाको वैठकबाट स्यार्पु ताल संरक्षणका लागि स्यार्पु ताल कृषि सहकारी संस्था लिमिटेडलाई सिफारिस गर्ने (२०७५/१०/२७ मा) निर्णय गरी उक्त संस्थासँग समुदायले १३ लाख ४१ हजार लगानी गर्ने र डिभिजन वन कार्यालयले ४७ लाख ५० हजार व्यहोर्ने गरी सम्झौता भएको गरेको महालेखा परीक्षको कार्यालयको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

सार्वजनिक खरिद नियमावली, २०६४ को नियम ९७ मा उपभोक्ता समिति वा लाभग्राही समुदायबाट काम गराउने व्यवस्थाअनुसार कार्य गराएको उल्लेख भए पनि नाफामूलक संस्थाले उपभोक्ता समितिको रूपमा कार्य गर्ने अधिकार हुँदैन ।

तर, महालेखा परीक्षकको कार्यालयको प्रतिवेदनअनुसार स्यार्पूताल कृषि सहकारी संस्था लिमिटेडलाई डिभिजन वन कार्यालयले ४७ लाख ५० हजार व्यहोर्ने गरी सम्झौता गरेको पाइएको छ ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, साउन ६, २०७७ १४:४९