निजी विद्यालयको तनावमा अभिभावक

A+ A A-

कोरोना भाइरसको प्रभाव नेपालमा पनि बढ्दै गइरहेको अवस्था छ । २०७६ चैतको पहिलो सातादेखि नेपाली नराम्रोसँग कोभिड- १९ बाट प्रभावित हुनपुगे ।

नेपाल सरकारले ५ चैतसम्ममा सम्पूर्ण पठ्नपाठन तथा शैक्षिक सत्रसमेत समाप्त गर्नू भन्ने निर्देशन दियो । सामुदायिक विद्यालयहरूले पालनासमेत गरे भने परिस्थितिको मूल्यङ्कन गर्दै देशका केही निजी विद्यालयहरूले समेत सोही कार्यतालिका पालना गर्दै वार्षिक परीक्षासमेत सम्पन्न गराए ।

तर, अधिकांश निजी विद्यालयले शुल्क उठेको छैन भन्दै सरकारको निर्देशन अटेर गरेर बसे र परीक्षा सुरु नै गरेनन् । त्यसैबीचमा ११ चैतदेखि कहिल्यै नभोगेको बन्दाबन्दी सुरु भयो र सम्र्पूण आर्थिक, सामाजिक गतिविधिहरू ठप्प हुनपुगे ।

नेपाल सरकारले बालबालिकाको संरक्षणका लागि भनेर छिटो परीक्षा सम्पन्न गराएर विद्यालय बन्द भएको पनि झण्डै अहिले ४ महिना पुग्न लाग्यो । २ जना कोरोना संक्रमित देखिएपछि बन्द भएका विद्यालयहरू अझै कहिले खुल्ने हो भन्ने टुंगो छैन ।

प्रायः वैशाख पहिलो हप्तादेखि सुरु हुने शैक्षिक सत्र अहिलेसम्म सुरु हुन सकेको छैन । कहिले विद्यालय खोल्ने भन्ने पनि अन्योल नै रहिरहेको छ ।

काठमाण्डौं उपत्यकाभित्र र उपत्यकाबाहिरका कतिपय निजी विद्यालयले भने अनलाइनमार्फत् कक्षा सञ्चालन गर्न थालेका छन् । यसरी निजी विद्यालयले कक्षा सञ्चालन गर्न थालेपछि हाम्रो समुदायमा बालबालिकाहरूको वर्ग विभाजन हुन थालेको छ ।

निजी विद्यालयका बालबालिकाहरूको अनलाइन कक्षामा पहुँच देखिन थाल्यो भने सामुदायिक विद्यालयका बालबालिकाहरू भने अन्योलमा परेका छन् । अहिले सबै बालबालिकाहरूका लागि पठनपाठनमा पहँुच पुर्‍याउनुपर्छ भनी स्थानीय एफ.एम., टेलिभिजन, रेडियोबाट पठनपाठन सुरु गरिएको छ । तर, अझ पनि बालबालिकाको शिक्षा भने प्रभावकारी हुन भने सकिरहेको छैन ।

धेरै अभिभावक आफ्नो गृहजिल्लातिर गएका छन् । उनीहरू अझैसम्म काठमाडौं फर्किन पाएका छैनन् । आफू बसेको घर बहाल तथा व्यवसाय गर्ने ठाउँको सटर भाडा कसरी तिर्नु भन्ने चिन्तामा डुबेका छन् ।

झन्डै सय दिनको बन्दाबन्दी भोग्नुपर्दा आर्थिक क्रियाकलाप प्रायः ठप्प हुनपुगेका छन् । कति बालबालिकाका अभिभावकहरू तलब नपाएर छट्पटीमा छन् भने कति अभिभावकहरू रोजगारी गुमाउनुपरेर तनावमा बसिरहेका छन् । आफूले चलाउँदै आएको व्यवसाय पनि चौतर्फी घाटामा जान थालेपछि अभिभावकहरू डिप्रेसनको सिकारसमेत हुन थालेका छन् ।

अहिले आंशिक रूपमा बन्दाबन्दी खुले पनि उल्लेख्य आर्थिक गतिविधिहरू सञ्चालन हुन सकेका छैनन् । जागिर भएका अभिभावकहरूले पनि थोरै तलव खाएर घर चलाउनुपर्ने अवस्था आएको छ । यति नै बेला काठमाडौंका अधिकांश निजी विद्यालयहरूले अभिभावकलाई बालबालिका भर्ना गराउन र अनलाइन कक्षा चलाएको नाममा पैसा तिर्नका लागि अभिभावकलाई दबाब दिन थालेका छन् ।

बालबालिका विद्यालयले होमवर्क पठाएको छ, किताब किनिदिनु, विद्यालय भर्ना गरिदिनु नत्र म अनलाइन पढ्न पाउँदिन भन्ने कुरा अभिभावकसँग गरिरहेका छन् । एकातिर व्यवसाय ठप्प हुँदाको तनाव छँदै थियो, अर्कातिर निजी विद्यालयको तनाव थप भएको छ ।

फोन, एसएमएस, भाइबर, ईमेल तथा विद्यालयका एप्समार्फत् भर्ना गर्न तथा मासिक शुल्क तिर्नका लागि ताकेता गर्न थालेका छन् । अभिभावकलाई विद्यालयले पठाएको सूचना तथा सन्देशले तनावमा पारिरहेको छ ।

यसैबीचमा अभिभावकले विभिन्नखाले समूहहरू बनाएर विद्यालयलाई दबाब दिन थालेका छन् । विभिन्न सञ्चार माध्यमबाट समाचार आउन थालेपछि केही विद्यालय पछाडि हटेका छन् । अभिभावकसँग छलफल नै नगरी यसरी विद्यालयबाट यस्ता सूचनाहरू आउँदा आतङ्कित हुनपुगेका छन् । अघिपछि पनि अभिभावकसँग सरसल्लाह नगर्ने निजी विद्यालय यस्तो विषम परिस्थितिमा त सोध्ला नि भनेर बसे तर एकै पटक शुल्कलगायतका सूचना पाउँदा अभिभावक झस्किएका छन् ।

सँगसँगै विपद्कै समयमा शिक्षालाई निजीकरण गर्नुपर्छ भन्ने कुराहरू पनि चल्न थालेका छन् । सरकारले कसरी सुरक्षित किसिमले विद्यालय सञ्चालन गर्न सकिन्छ भनेर छलफल गरिरहेकै बेला निजी विद्यालयका मालिकका सङ्गठनहरू पनि विद्यार्थीसँग शुल्क लिनका लागि सरकारसँग मोलमोलाई गरिरहेका थिए । विभिन्नखाले विद्यार्थी सङ्गठनहरू पनि आआफ्नै किसिमका दबाबहरू दिइरहेका थिए ।

यति दबाब झेल्दाझेल्दै पनि निजी विद्यालयका मालिकहरू अभिभावकलाई दबाब दिइरहेकै छन् ।

अप्ठ्याराहरू निजी विद्यालयका सञ्चालकहरूका पनि छन् । कोहीले शिक्षक तथा कर्मचारीको तलव फागुन महिनाको समेत पाएका छैनन् । निजी विद्यालयका सञ्चालकहरू पनि आफूसँग भएको पैसा निकालेर कर्मचारीलाई दिन आनाकानी गर्ने, खालि अभिभावकबाट लिएर मात्र तलव दिन्छु भनेर बस्दा निजी विद्यालयका शिक्षक तथा कर्मचारीहरू निकै तनावमा रहेका देखिन्छ ।

पंक्तिकारले कुरा गरेका अधिकांश निजी विद्यालयका शिक्षक, शिक्षिका अप्ठ्यारोमा परेको सुनाउँछन् । अब बाँच्नका लागि वैकल्पिक उपायहरूको खोजीमा रहेको उनीहरूको भनाइ छ ।

अभिभावकले झेल्नुपरेका तनाव

विद्यालयबाट किताब किन्नका लागि दबाब निरन्तर छ अभिभावकलाई । निजी विद्यालयहरूले खुलेआम विद्यार्थी भर्नाका लागि आह्वान गरिरहेका छन्, जबकि विद्यालय कहिले खुल्ने भन्ने निश्चित नै छैन । पहिलेका वर्षभन्दा यस वर्ष भर्ना शुल्कसमेत बढाएर पठाएका छन् केही निजी विद्यालयले ।

यसरी नै वैशाखदेखिकै मासिक शुल्कको बिल पठाएर नपढाएको समयको समेत पैसा असुलीतिर निजी विद्यालय लागेका छन् । बालबालिकाको भविष्यप्रति अभिभावकमा चिन्ता थपिए पनि निजी विद्यालय भने अभिभावकबाट कसरी पैसा असुल्ने भन्ने ध्याउन्नमा देखिन्छन् ।

भर्ना तथा शुल्क नतिर्ने भए विद्यार्थी लैजाऊ भनेर निजी विद्यालयले अभिभावकलाई दबाब दिनु कदापि न्यायोचित हुँदैन । अझ लाइब्रेरी र यातायातलगायतका खर्चहरू समेत जोडेर बिल पठाउँदा अभिभावकको मन कस्तो होला ? दिमाग तात्ला कि नतात्ला ?

कतिपय अभिभावकहरूमा यही तनावले गर्दा मनोसामाजिक समस्या पनि उत्पन्न भएको छ । कतिपय अभिभावकहरूले आफूलाई थकान धेरै लाग्ने पनि बताएका छन् । कतिपय अभिभावकहरू रातमा निद्रा नै कम लाग्ने बताउँछन् भने कतिपय अभिभावकहरू आफ्ना बालबालिकाको भविष्यप्रति चिन्तित छन् ।

कतिपय अभिभावकहरू भने एकअर्का अभिभावकसँग भाइबर तथा म्यासेन्जर ग्रुप बनाएर विद्यालयप्रतिको असुन्तुष्टि पोखेर आफ्नो तनाव कम गरिरहेका छन् । कति अभिभावकले सामाजिक सञ्जालमा समेत आफ्ना असन्तुष्टि छताछुल्ल पार्न थालेका छन् । उनीहरू भन्छन्, ‘यस्तो समयमा हामी कसरी विद्यालयले भनेका माग पूरा गर्न सक्छौँ ?’

निजी विद्यालयका मालिक तथा प्रिन्सिपलहरू यही विपद्को समयमा भर्ना तथा शुल्क नतिर्ने भए आफ्ना बच्चा विद्यालयबाट निकाल्नू भन्ने खालका धम्कीपूर्ण भाषा पनि बोल्न थालेका छन् । यस्तो बेला अर्को विद्यालयमा लगेर राख्ने अवस्था पनि छैन । विपद्को समयमा बालबालिकाको संरक्षणको मुख्य जिम्मेवारी अभिभावकको नै हुन्छ । उनीहरूले यस्तो समयमा बालबालिकाको मानसिक अवस्थालाई पनि ख्याल गर्नुपर्ने हुन्छ ।

अप्ठ्यारो परेका बेलामा सरकारी निकायबाटै आधिकारिक सूचना प्रवाह नहुँदा अभिभावकले निकै झमेला खेप्नुपरिरहेको छ । यस्तै कारणले गर्दा शिक्षा र स्वास्थ्यलाई निजीकरण गर्नबाट रोकौँ र सामुदायिक विद्यालयलाई प्रवद्र्धन गरौँ भन्ने आवाजहरू बलियो बन्दै गएका छन् ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, असार २३, २०७७ १९:२१