लकडाउनअघि ३ सिफ्टमा चल्ने उद्योग ६ घण्टामै सीमित

A+ A A-

बुटवलको औद्योगिक क्षेत्रमा रहेको एभरेष्ट प्लाष्ट्रिक र गुराँस प्लाष्ट्रिक उद्योग लकडाउनअघि ३ सिफ्टमा चल्थ्यो । ९० जना कामदारले ३ सिफ्टमा काम गर्दा दैनिक ५ टनसम्म सामान उत्पादन हुने गर्दथ्यो । तर, अहिले यी २ उद्योगमा जम्मा १२ जनाले काम गरिरहेका छन् ।

सरकारले स्वास्थ्य सावधानी अपनाउँदै भौतिक दूरी कायम राखेर उद्योग सञ्चालन गर्न नीजि क्षेत्रलाई आग्रह गरे पनि उद्योगमा मजदुर आउन सकिरहेका छैनन् । जसका कारण उद्योग अहिले मुस्किकले ५/६ घण्टा मात्र चलिरहेका छन् । डोरी, नाम्लो, दाम्लो सुतली जस्ता प्लाष्ट्रिकका डोरी उत्पादन गर्ने यी उद्योगले लकडाउन पूर्व ८ वटा प्रोसेसिङ गरेर दैनिक ५ टन वस्तु उत्पादन गर्दै आएका थिए । तर, अहिले मजदुर उद्योगमा आउन वस्तु उत्पादन गर्नु पूर्वका ८ वटा प्रोसेसिङको काम गर्न ३ दिन लाग्ने गरेको छ ।

पूर्णरूपमा रिसाइक्लिनको भर पर्ने उद्योगमा मजदुर अभाव त छँदैछ, कच्चा पदार्थको पनि अभाव हुन थालेको छ । उद्योगका सञ्चालक गणेश अधिकारीले नेपालमा पूर्ण निर्भर रहेको उद्योगमा अहिले कच्चा पदार्थ नहुँदा उद्योग सञ्चालन गर्न गाह्रो भइरहेको बताए । सडकमा फालेका कवार्ड जम्मा गरी डिपोमार्फत त्यस्ता कवार्ड उद्योगसम्म आउने गर्दथे । तर, कोरोनाको त्रास र लकडाउनका कारण डिपोहरू बन्द भएपछि डिपोबाट कच्चा पदार्थ उद्योगसम्म आउन सकेको छैनन् ।

'बजारबाट सडक बालबालिकाहरूसमेत प्लाष्टिकका सामानहरू डिपोमा लैजाने गर्दथे । बजार ३ महिना बन्द भयो । डिपोमा सामान लैजान सकेनन् । डिपो सञ्चालकहरू पनि आधाभन्दा बढी भारतीय भएका कारण घरतर्फ लागे । त्यसैले कच्चा पदार्थ पनि उद्योगमा आउन सकेन्' उद्योगी अधिकारीले भने ।

त्यस्तै, औद्योगिक क्षेत्रमा रहेको युनाइडेट प्लाष्ट्रिक उद्योग पनि अहिले १ सिफ्ट मात्र चल्ने गरेको छ । लकडाउनपूर्व ३ सिफ्टमा चल्दै आएको उद्योग मजदुर काममा फर्कन नसक्दा १ सिफ्टमा मात्र चल्ने गरेको हो । उद्योगका सञ्चालक तुल्सी गुरुङयातायातका साधन नचल्दा मजदुर घरमै रोकिएको बताए । कुल ७० जना मजदुर रहेकोमा हाल १७ जनाले मात्र काम गरिरहेका छन् । गाउँका रहेका सबै मजदुरलाई ल्याएर काममा लगाउँदा उत्पादन हुने प्रोडक्ट बिक्री गर्न अप्ठ्यारो रहेको उनको भनाइ छ ।

एभरेष्ट, गुराँस, युनाइटेड प्लाष्ट्रिक उद्योग मात्र होइन औद्योगिक क्षेत्रमा रहेको नेपाल व्ल्याकगोल्ड एण्ड एलाइट ईण्डष्ट्रि प्रालि, कपिलवस्तु ग्लास फाईबर ईण्डष्ट्रि, लुम्बिनी ईन्जिनियरिङ वक्र्स लगाएतका उद्योगहरु पनि लकडाउन अघिको तुलनामा २० प्रतिशत मात्र चलेका छन् ।

सरकारले वैशाख दोस्रो साता ४२ प्रकारका उद्योगहरू सञ्चालन गर्ने निर्णयपछि निजी क्षेत्रलाई उद्योग चलाउन आह्वान गरेपछि यी उद्योगहरूले नजिकै रहेका मजदुर बोलाएर उद्योग सञ्चालन गर्न सुरु गरेका हुन् ।

तर, सरकारले उद्योग सञ्चालन गर्न आग्रह गरे पनि लकडाउन र कोरोनाको त्रास कायमै रहेकाले जिल्ला बाहिर रहेका मजदुरहरू उद्योगसम्म आउन नसकेको उद्योगीको भनाइ छ । सरकारले उद्योग सञ्चालन गर्न भने पनि उद्योगसम्म मजदुरहरूलाई कसरी ल्याउने भन्नेबारे सरकार मौन रहँदा सञ्चालनको तयारीमा रहेका उद्योगहरूमा मजदुर अभाव हुन थालेका छन् ।

बुटवलको औद्योगिक क्षेत्रमा रहेका ६६ उद्योगमध्ये मुस्किलले २० वटा उद्योगले मात्र १ सिफ्टमा काम गरेका छन् । ६६ उद्योगमा कुल ३ हजार मजदुर रहेकोमा त्यसमध्ये ६ सय मजदुर भारतीय रहेका छन् ।

लकडाउन अझै पूर्ण रूपमा हटिनसकेकाले उद्योग अझै कहिलेसम्म पूर्ण रूपमा सञ्चालन हुने हुन केही भन्न सक्ने अवस्था छैनन् । यस्तो अवस्थामा सरकारले ल्याएको बजेटमा समेत उद्योगीहरू खुसी छैनन् । रूपन्देही उद्योग संघका अध्यक्ष बावुराम बोहोराले लकडाउनले थला परेको उद्योग क्षेत्रलाई बजेटले सम्बोधन गर्न नसकेको बताउँछन् ।

सरकारले बैंक व्याजमा १० प्रतिशत छुट दिने बताएपनि बैंकहरूले भने व्याज छुटमै आनाकानी गरेको बोहोराको भनाइ छ । बैंकबाट ऋण लिएका उद्योगहरूले तिर्ने व्याजमा २ प्रतिशत घटाउने सरकारको निर्णय भए पनि २ प्रतिशत व्याज घटाउँदा उद्योगीहरूलाई राहत नहुने उनले बताए ।

लेबरदेखि इन्जिनियरसम्म सबै भारतीय

रूपन्देहीमा साना-ठूला गरी ८ हजार उत्पादनमुलक उद्योग छन् । यस मध्ये २ हजार मात्र सञ्चालन छन् । यी उद्योगमा अधिकांश कामदार भारतीय छन् । कार्यालय सहयोगीदेखि ईन्जिनियरसम्म भारतीय कामदार भएका कारण उद्योग तत्काल पूर्णरूपमा खुल्ने अवस्था नरहेको उद्योगहरूको छाता संगठन रूपन्देही उद्योग संघका अध्यक्ष बोहोरा बताउँछन् ।

भारतका दक्ष कामदार घरमा रहेका कारण उनीहरु तत्काल फर्कने अवस्था नहुँदा उद्योग कहिलेसम्म पूर्ण रूपमा खुल्छन् केही भन्न नसकिने उनको भनाइ छ । उत्पादनमूलक र सेवामुलक उद्योगमा मात्र होइन रूपन्देहीमा रहेका ७३ वटा इँट्टा उद्योगमध्ये अधिकांशमा भारतीय मजदुर रहेका छन् ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, असार २०, २०७७ १९:५५