करोडौँ लागतमा बुटवलमा पर्यटन पूर्वाधार निर्माण हुँदै

A+ A A-

बुटवल उपमहानगरपालिकाले पर्यटन पूर्वाधार निर्माण विशेष जोड दिएको छ । उपमहानगरले ऐतिहासिक एवं पुरातात्तिक महत्त्वका सम्पदाको संरक्षण र प्रवर्द्धन सँगै नयाँ पर्यटकीय स्थानहरूको पूर्वाधार निर्माणमा जोड दिएको हो ।

आर्थिक व्यापारको हब भनेर चिनिने गरेकोमा अब बुटवल पर्यटनको माध्यमबाट पनि राष्ट्रिय, अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा चिनिने भएको छ ।

अंग्रेजलाई परास्त पारेको जीतगढी किल्लाको संरक्षण, नयाँ गुरुयोजना निर्माणदेखि यस क्षेत्रका सिमसारलाई पर्यटकीय गन्तव्य बनाउने गरी बुटवल उपमहानगरपालिकाले योजना बनाएको छ ।

उपमहानगरपालिका अनुसार पर्यटन पूर्वाधार विकासका लागि अघि सारेका केहीे योजना निर्माणको क्रममा छन् भने कतिपय गुरुयोजना बन्ने क्रममा छन् ।

वीरताको चिनो जीतगढी शालिक

तत्कालीन अंग्रेज साम्राज्यलाई परास्त गरेको ऐतिहासिक सम्पदा बुटवलको जीतगढी किल्लालाई यस क्षेत्रको विकासको धरोहरका रूपमा अहिले विकास गर्न लागिएको छ । जनप्रतिनिधि नआउन्जेल सुनसान झाडीको रूपमा परिणत भएको जीतगढी किल्ला अहिले भने पर्यटकका लागि प्रमुख गन्तव्य बन्न पुगेको छ ।

नेपालीले अंग्रेज फौजलाई हराएर विजय प्राप्त गरेको ऐतिहासिक स्थल जीतगढीको महत्त्वलाई उजागर गर्दै पर्यटकीय स्थलको रूपमा विकास गर्ने उद्देश्यले उपमहानगरपालिकाले गुरुयोजना बनाएको छ ।

कुल ८ करोड १२ लाख ८९ हजार लागत अनुमान गर्दै जीतगढीमा पूर्वाधार निर्माणका काम सुरु भइसकेका छन् । जग्गा अधिग्रहण र मुआब्जाका लागि बजेट र विवरण प्रदेश र संघीय सरकारमा पठाइसकिएको छ ।

मुआब्जा र संरचना निर्माणका लागि झण्डै १ अर्ब लागत अनुमान गरिएको छ । जीतगढीको गुरुयोजनामा ग्रेटर नेपालको नक्सा, ओप्पन थ्रेटर, जीतगढीको भग्नावशेष संरक्षण, खोलामा रिटेलिङ वाल लगायतका संरचना निर्माण हुने उल्लेख गरिएको छ ।

जीतगढी किल्ला परिसरमा रहेको करिब ३ बिगाहा जग्गामा विभिन्न संरचना निर्माणका लागि गुरुयोजना बनाइएको छ । त्यहाँ सार्वजनिक, सरकारी पुर्जा तथा व्यक्तिको नामको र सुकुम्बासी जग्गा रहेको छ । यी सबैलाई एकै ठाउँमा समेट्ने तथा व्यक्तिको जग्गा र त्यहाँ बनेका घरहरूको समेत मुआब्जा दिएर किल्लामा ल्याइनेछ ।

किल्लाको पूर्वतर्फ बगिरहेको तिनाउ नदी अवलोकन गर्न मिल्ने गरी भ्यू डेक बनाइनेछ । गुरुयोजना अनुसार कर्णेल उजिरसिंह थापाको सालिक निर्माण सम्पन्न भइसकेको छ ।

त्यस्तै, यो स्थानमा काजी वीरभञ्जन पाँडे, कुम्भेदान कृपासुर थापा, दलखम्ब थापा, समशेर राना मगर, सरदार सूर्जे थापा, लेफ्टिनेन्ट अम्बर अधिकारी, कुम्भेदान वृषसुर थापा, जमदार भीमसेन देउजा, जमदार सुरवीर बोहरा, हवल्दार रणशुर बानियाँ, सिपाही हंशवीर अधिकारी, थरघर नकुल बानियाँ र जुठे बस्नेतको सालिक निर्माण हुनेछ ।

हिलपार्कमा ३२ फुट अग्लो बुद्धमूर्ति

पर्यटन विकासको अर्को कडीको रूपमा हिलपार्कमा विशाल बुद्धमूर्तिका साथै बुद्धिस्ट पार्क निर्माण बुटवलको अर्को नयाँ योजना हो । यसको पनि डीपीआर सम्पन्न भइसकेको छ ।

माटोको परीक्षण, सर्वे भइसकेको भए पनि प्रदेश सरकारले वातावरणीय मूल्यांकन कार्यविधि नल्याउँदा ईआईएको काम हुन बाँकी रहेको नगरप्रमुख शिवराज सुवेदीले जानकारी दिए । १ अर्बको लागत अनुमान गरिएको हिलपार्कमा ३२ फुट अग्लो भूमि स्पर्स मुद्रा निर्माण हुनेछ ।

यो बुद्धमूर्ति लुम्बिनीको मायादेवी मन्दिर परिसरबाटसमेत देख्न सकिने गरी डिजाइन भएको छ । त्यसबाहेक ध्यान केन्द्र, गेटदेखि माथिसम्म साना बुद्धका प्रतिमा, पुस्तकालय, आवासीय गृह निर्माण, बगैँचा निर्माण हुनेछन् ।

बटौली युद्ध संग्रहालय

बुटवल-१ मा युद्ध संग्रहालय बन्ने क्रममा छ । संग्रहालयको डीपीआर सम्पन्न भइसकेको बताइएको छ । आउँदो साउनमा वहुबर्षे ठेक्का लगाएर संग्रहालयको काम सुरु हुने उपमहानगरपालिकाले जनाएको छ ।

कुल ८ करोडको लागत अनुमान गरिएको संग्रहालय निर्माणका लागि पहिलो चरणमा उपमहानगरपालिकाले ३ करोड रुपैयाँ छुट्टाइसकेको छ । संग्रहालयमा युद्ध गर्दा आवश्यक पर्ने हतियार, विभिन्न मौलिक पोशाक, परम्परागत हतियार राखिनेछन् ।

अण्डरग्राउण्ड पार्किङ, बगैँचा, क्यान्टिनसहितको संरचना निर्माण हुने डीपीआरमा उल्लेख छ । त्यसैसँग जोडेर सूचना केन्द्र, पुरानो बुटवल (वडा नं १) लाई प्राचीन बजार र पुरातात्विक स्थलको रूपमा विकास गर्ने, जीतगढीलाई मणिमुकुन्द सेन र नुवाकोटगढीसम्म जोड्ने योजना उपमहानगरपालिकाले बनाएको छ ।

थारू संग्रहालय बन्दै

उपमहानगरपालिकाले थारू समुदायको संस्कृति झल्किने संग्रहालय मोतिपुरको सौरहियामा बनाउन सुरु गरेको छ ।

झण्डै ५ विगाह क्षेत्रफल रहेको जमिनमा गुरुयोजनाका साथ संग्रहालय बनाउने तयारी रहेको उपमहानगरपालिकाले जनाएको छ ।

अहिले संग्रहालयका लागि विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन (डीपीआर) बनाउने काम सम्पन्न भइसकेको र डीपीआर अनुसार बाउन्डी वालको काम भइरहेको उपमहानगरपालिकाकी उपप्रमुख गोमादेवी आचार्यले बताइन् ।

थारू जातिको इतिहास तथा संस्कृति बचाउने र नयाँ पुस्ताका लागि थारू संस्कृतिको पहिचान जोगाई राख्ने उद्देश्यले संग्रहालय निर्माण गर्न लागिएको उनको भनाइ छ । संग्रहालयमा थारू संस्कृतिका अनेक रूपका चित्र, मूर्ति, नक्सा, पोशाक, गहना र परम्परागत सामग्री राखिनेछ ।

थारू समुदायका पुराना गहना र कपडा पनि संकलन गरेर त्यहाँ राखिने उपप्रमुख आचार्यले जानकारी दिइन् । संग्रहालयमा बडघर, इनार, डिउहार, बगैंचा, माछा पोखरी, कृषिका परम्परागत उपकरण, सांस्कृतिक झल्को दिने प्रदर्शनी कक्षसमेत राख्ने गरी डिजाइन बनाउन प्राविधिकलाई सुझाव दिइएको उपप्रमुख आचार्यले बताइन् ।

कपरकट्टी मिनी फेवा ताल

बुटवल-१६ सेमलारमा रहेको बैठौलिया कपरकट्टीताल प्राकृतिक सिमसार हो । यसलाई उपमहानगरपालिकाले ‘मिनी फेवा ताल’को रूपमा विकास गरेको छ । जनप्रतिनिधि नहुँदा पुरिँदै, मासिँदै र अतिक्रमित हुँदै गएको कपरकट्टी ताल अहिले संरक्षण भएपछि डुंगा सयर गर्न सकिने बनाइएको छ ।

ब्यस्त शहरको एउटा सम्भावनाको क्षेत्रका रूपमा विकास गरेर संरक्षण र विस्तारको काम एकैपटक सुरु गरेको उपमहानगरपालिकाले जनाएको छ । नील दहका नामले चिनिने यो ताल क्षेत्र झण्डै सय वर्ष पुरानो मानिन्छ । ताल सुरुमा २ विगाहमा खुम्चिएको थियो । अहिले संरक्षण गर्दा र झण्डै ३० विगाहमा फैलिएको छ ।

अतिक्रमणमा परेको क्षेत्रलाई तालमा ल्याइएको छ । त्यहाँको भरिएको गग्रेटोसहितको माटो निकालिएको छ । झण्डै २ किलोमिटर लामो र करिब ३ सय मिटर चौडाइमा फैलिएको तालको गहिराइ करिब ७ मिटर जति छ । अहिले सिमसार तालमा डेढ करोडको रिटेनिङ वाल निर्माण लगाउने काम भएको छ ।

साथै, तालमा अहिले लाइट लगाउने, टायल लगाउने काम पनि जारी छ । आउँदो आर्थिक वर्षका लागि ५० लाख बजेट छुट्टाएको ताललाई थप सुन्दर बनाइने भएको छ ।

अरु के निर्माण हुँदै छन् ?

हाल बुटवलमा मणिमुकुन्द सेन उद्यान, हिलपार्क, मिलनपार्क, ग्लोबल पीसपार्क पर्यटकलाई भुलाउने स्थानको रूपमा परिचित छन् । त्यसबाहेक अहिले बुटवल-३ को तल्लो सिद्धबाबामा रामापिथेकस जियोलोजिकल पार्क बनाउने गरी उपमहानगरपालिकाले काम थालेको छ । डीपीआर फाइनल भइसकेको र त्यहीअनुसार काम भइरहेको उपमहानगरपालिकाले बताएको छ ।

साढे ४ करोड कुल अनुमानित लागतमा निर्माण हुने रामापिथेकस पार्कमा दिवाशेष संग्रहालय बनाउने, बगैँचा, बाटो निर्माणको काम हुनेछन् ।

त्यस्तै, मिलनपार्कमा ३ करोडको सभाहल निर्माणको काम भइरहेको छ । पार्कमा बाउण्ड्री वाल निर्माण, फुलबारी बनाउने काम भइरहेको बताइएको छ । नरैनापुर धाममा ६६ करोडको ‘मास्टर प्लान’ अनुसार काम सुरु भइसकेको छ ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, असार १९, २०७७ ११:२१