कोरोनाको उच्च जोखिममा उपत्यका

A+ A A-

काठमाडौं उपत्यकामा बुधबार बिहानसम्म कोरोना संक्रमितको संख्या १ सय ६ पुगेको छ । मंगलबार मात्र १४ जनामा कोरोना भाइरस पोजिटिभ देखिएपछि संक्रमितको संख्या १ सय ६ पुगेको हो ।

इपिमिडियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाका अनुसार काठमाडौंमा ७२, ललितपुरमा १० र भक्तपुरमा २४ जना संक्रमित छन् । लकडाउन खुकुलो भएसँगै उपत्यकामा संक्रमितको संख्या बढिरहेको छ ।

विदेशी पर्यटकबाट सर्‍यो

इपिमिडियोलोजी तथा सरुवा रोग नियन्त्रण महाशाखाका पूर्वनिर्देशक डा. बाबुराम मरासिनीले सुरुकै चरणमा विदेशी पर्यटकबाट नेपालमा कोरोना सरेको बताए ।

‘चीनबाट एउटा मात्र केस आयो भनियो । एउटा मात्र के आयो होला र ? त्यो समयमा २०-३० हजार विदेशी पर्यटक नेपाल आएका छन् । चीन, युरोप, अमेरिका, जापान, कोरिया, खाडी मुलुकलगायतबाट पर्यटक काठमाडौं आएका छन् । उनीहरू नयाँ वर्ष मनाउन आएका थिए । पछिसम्म पनि यहीँ थिए’, उनले भने, ‘उनीहरूबाट कोही न कोहीलाई सरेको थियो । त्यसैले अहिले काठमाडौंमा कोरोना देखिन थालेको हो ।’

होटल र ट्राभल एजेन्सीहरूबाट स्याम्पल लिइएन

विदेशी पर्यटक बसेको काठमाडौंको होटल र ट्राभल एजेन्सीबाट स्याम्पल लिएर परीक्षण गरेको भए सुरुमै नियन्त्रण गर्न सकिने उनले बताए ।

'ठमेलका शंकास्पद होटल, ट्राभल एजेन्सीहरूबाट स्याम्पल लिएर खोज्दै गएको भए भेटिने थियो’, उनले भने, ‘ठमेलको होटलबाट परिवारमा भाइरस पुगेको हुन सक्छ । त्यसैले अहिले समुदायमा फाट्टफुट्ट देखिन थालेको छ ।’

समुदायमा गएको कुरा भन्न डराउनु हुँदैन

सुरुमा यो रोग विदेशीलाई मात्र लाग्छ, नेपालीलाई लाग्दैन भन्ने भ्रमका कारण अहिले समस्या भएको उनको बुझाइ छ । ‘यो रोग विदेशीलाई मात्र लाग्छ, नेपालीलाई लाग्दैन भन्ने भ्रम भयो । अहिले समुदायमा गएको कुरा भन्न डराउनु हुँदैन,’ उनले भने, ‘समुदायमा पुगेको सत्य कुरा भन्यो भने मान्छेले व्यवहारमा परिवर्तन गर्छ र रोकथामका लागि सावधानी अपनाउँछ ।’

काठमाडौं छिर्ने नाकामा कडाइ भएन

शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल टेकुका डा. शेरबहादुर पुनले विभिन्न जिल्लाबाट मान्छे आउने क्रम जारी रहेकाले काठमाडौंमा संक्रमितको संख्या बढिरहेको बताए ।

‘लकडाउन खुकुलो भएपछि कार्यालय पसल खुले । काडमाडौं छिर्ने नाकामा कडाइ गर्ने भनियो तर मान्छेको आवातजावतमा कडाइ भएको देखिँदैन । त्यसैले संक्रमित बढिरहेका छन्’, उनले भने ।

लक्षणविहीन संक्रमित घुम्न निस्किए

लक्षणविहीन संक्रमित अहिलेको चुनौती रहेको उनले बताए । ‘लक्षणविहीन संक्रमित अहिलेको चुनौती हो । संक्रमितमा लक्षण देखिएको छैन । संक्रमित भएजस्तो लाग्दैन । घुम्न निस्किएका छन् ।’

काठमाडौंमा संक्रमित बढ्छन्

काठमाडौं उपत्यकामा संक्रमितको संख्या बढ्दै जाने उनले बताए ।

‘उपत्यकामा संक्रमितको संख्या माथि उक्लिन्छ’, उनले भने, ‘बाटोमा जथाभावी हिँडेका छन् । दूरी कायम नगर्ने र मास्क नलगाउने धेरै छन् । मास्क लगाए पनि चिउँडोमुनि लगाएर हिँडेका भेटिन्छन् । यसले उपत्यकामा जोखिम बढाएको छ । संक्रमितको संख्या बढ्दै गयो भने रोक्न गाह्रो पर्छ ।’

शंकास्पद व्यक्तिलाई परीक्षण नगर्ने हो भने संक्रमितको संख्या बढ्ने उनले बताए ।

सतर्कता अपनाऔँ

रोग लाग्यो भने आफ्नो, परिवारको र देशको समस्या हुन्छ भनेर बुझ्नुपर्नेमा उनले जोड दिए । ‘व्यक्ति आफैँले सतर्कता अपनाउनुपर्छ । अनुशासित भएनौँ भने आफैँलाई समस्या हुन्छ’, उनले भने, ‘मास्क लगाउने, दूरी कायम गरेर हिँड्ने र नियमित हात धुने कुरामा विशेष ध्यान दिऔँ ।’

लकडाउन खुकुलो भएसँगै बाहिरबाट मान्छे आएका कारण संक्रमितको संख्या बढेको डाक्टरहरूले बताएका छन् । ‘बाहिरबाट मान्छे आउन थालेका छन् । कोही जहाजबाट त कोही स्थलमार्गहुँदै भारतबाट आएका छन्’, राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाका डा. रञ्जित साहले भने, ‘कुवेतबाट आएकामा पनि पोजिटिभ देखियो । उनीहरू काठमाडौंमै होटलमा बसेका छन् । संक्रमितको संख्या गणना हुँदा काठमाडौंमै हुन्छ ।’

मान्छे भाइरस बोकेर काठमाडौं छिरे

लकडाउन खुकुलो भएसँगै कार्यालय खुलेपछि सार्वजनिकस्थलमा मान्छेको आवातजावत धेरै भएकाले संक्रमितको संख्या बढेको उनले बताए । ‘लकडाउन खुकुलो भएपछि कार्यालयहरू खुले । मान्छे भाइरस बोकेर काठमाडौं छिरेका छन्’, उनले भने, ‘लकडाउन खुकुलो भएपछि भीडभाड बढ्यो ।’

उपत्यकाको समुदायमा फैलिएको छैन

केही दिनअघि ललितपुरमा साढे २ वर्षका बालकमा कोरोना संक्रमण पुष्टि भयो । मेडिसिटी अस्पतालमा ट्युमरको शल्यक्रिया गर्नुअघि कोरोना परीक्षण गर्दा उनलाई पोजिटिभ देखिएको थियो ।

बालकको परिवारको कोही पनि व्यक्तिसँग कन्ट्याक्ट भएको देखिँदैन । कसैसँग पनि कन्ट्याक्ट नहुनु भनेको समुदायमा भाइरस प्रवेश गर्‍यो भन्ने हो ।

यद्यपि, यो घटनाबाहेक अहिलेसम्म अरू संक्रमित समुदायमा भेटिएका छैनन् । सबै बाहिरबाट नै आएका र उनीहरूको सम्पर्कबाट अरूलाई सरेको डाक्टरहरू बताउँछन् ।

‘कसैको पनि कन्ट्याक्टमा नभएको व्यक्तिमा कोरोना भाइरस देखियो भने समुदायमा देखिएको हुन्छ,’ डा. साहले भने, ‘बाहिरबाट आएको व्यक्तिको सम्पर्कबाट अर्को व्यक्तिमा सर्‍यो भने त्यसलाई समुदायमा सरेको भन्न मिल्दैन ।’

‘यदि संक्रमित व्यक्ति साथी भेट्न गएको थियो र ऊबाट साथीलाई सर्‍यो भने त्यो क्लोज कन्ट्याक्ट हो । यसलाई पनि समुदायमा सरेको भन्न मिल्दैन’, उनले थपे ।

संक्रमित बसेको ठाउँबाट हिँडेपछि अर्को अन्जान व्यक्ति त्यो ठाउँमा आएर बस्दा संक्रमितले छाडेको भाइरस सर्‍यो भने त्यसलाई समुदायमा सरेको मानिने डा. साहले बताए ।

‘कुनै व्यक्ति रेस्टुरेन्टमा आएर खाजा खायो । ऊ बसेको कुर्सीमा भाइरस बसेको हुन सक्छ । संक्रमित व्यक्ति गएपछि त्यो कुर्सीमा अर्को अन्जान व्यक्ति आएर बस्यो भने उसलाई सर्न सक्छ’, उनले भने, ‘संक्रमितले छाडेको भाइरस सर्‍यो भने त्यसलाई समुदायमा सरेको भनिन्छ ।’

प्रकाशित मिति: बुधबार, असार १७, २०७७ १४:३९