जसले स्वर्ण जिताए, उनैले जागिर गुमाए

A+ A A-

एउटा बालक कहिले फाटेका कपडाको बल बनाएर त कहिले भोगटेको बल बनाएर फुटबलको इच्छा पूरा गर्थे ।

फुटबलप्रतिको त्यही लगावले उनी नेपाली राष्ट्रिय फुटबल टिमका खेलाडी मात्र भएर चिनिएनन्, राष्ट्रिय फुटबल टिमका कप्तान हुँदै एउटा सफल प्रशिक्षक र व्यवस्थापकसमेत हुन पुगे ।

नेपाली फुटबल जगतका एक महान् हस्तीको नामबाट चिनिए- राजुकाजी शाक्य ।

धरानको एउटा सामान्य परिवारमा ६ दशकअघि जन्मिएका शाक्यको खेलप्रतिको लगाव सानैदेखि हो । उनी बाल्यकालमै फुटबल र टेबलटेनिसका उत्कृष्ट खेलाडी थिए ।

स्कुलस्तरीय प्रतियोगिताहरूमा शाक्यले टेबलटेनिसबाट थुप्रै पुरस्कार जितेका छन् । फुटबलको मैदानमा आएपछि भने जीवनका सम्पूर्ण ऊर्जाहरू शाक्यले फुटबलकै लागि खपत गरे ।

१७ वर्ष नेपाली राष्ट्रिय फुटबल टिमका सशक्त खेलाडीका रूपमा मैदानमा खेलिरहे । सानैदेखिको फुटबलप्रतिको लगावकै कारण आफू यो स्थानसम्म पुगेको उनको भनाइ छ ।

उनी भन्छन्, ‘नेपाली फुटबल जगतमा दशक लामो गरेको योगदानका क्रममा जीवनमा धेरै उतारचढाव आए । तर, म फुटबलबाट कहिल्यै टाढा हुन सकिनँ र सक्दिनँ पनि ।’

शाक्य अहिले एनआरटी क्लबका मुख्य प्रशिक्षकको भूमिकामा छन् ।

फुटबल यात्रा

शाक्यको फुटबलप्रतिको सोख सानैदेखिको भए पनि व्यावसायिक फुटबलको अवसर भने जनकपुर चुरोट कारखानाबाट सुरु भएको हो । २०३४ सालमा जनकपुर चुरोट कारखानाले पहिलो पटक फुटबल टिम बनाउँदा उनी जागिरेका रूपमा खेलाडी भएका थिए ।

त्यतिबेला खान, बस्नबाहेक खेलाडीहरूलाई जनकपुर चुरोट कारखानाले मासिक ५ रुपैयाँ तलब दिन्थ्यो । उनी त्यसबेला परिवारको सहमतिविनै जनकपुर चुरोट कारखाना टिमका सदस्य भएका थिए ।

परिवारको सहमतिविनै फुटबल खेल्न जाँदा उनले थुप्रै पटक परिवारको कारबाही भोग्नुपरेको छ । उनी भन्छन्, ‘बेलायती सेनाका जागिरे बुबाको सपना छोराले राम्रो पढोस् भन्ने थियो । नपढे परिवारको सुन व्यवसायलाई अगाडि बढाओस् भन्ने चाहना थियो । तर, मैले ती दुवै गर्न सकिनँ, त्यही कारण धेरै पटक पिटाइ पनि खाएको छु ।’

शाक्य परिवारको चाहनाविपरीत फुटबलकै कारण बरु धरान छाडेर जनकपुर जस्तो गर्मी शहरमा आएर बसे । २०३४ सालमा जनकपुर चुरोट कारखानाबाट फुटबल यात्रा सुरु गरेका शाक्य त्यसको ४ वर्षपछि २०३८ सालमा नेपाली राष्ट्रिय टिममा प्रवेश गरेका हुन् ।

नेपालको फुटबल इतिहासमै सबैभन्दा लामो समयसम्म राष्ट्रिय टिममा रहेर खेलेका शाक्य त्यसको १० वर्षपछि २०४८ सालमा नेपाली राष्ट्रिय टिमका कप्तानको जिम्मेवारीमा पुगे ।

त्यसबेला उनी जनकपुर चुरोट कारखानाको टिम छाडेर रोयल नेपाल एयरलाइन्स कर्पोरेसन (आरएनएसी)को जागिरे भएर फुटबल खेल्न थालिसकेका थिए ।

राष्ट्रिय टिमबाट शाक्यले २०५४ सालमा विश्राम लिएका हुन् । त्यसयता पनि उनी टिम कोच र प्रशिक्षककै भूमिकामा सक्रिय हुने गरेका छन् ।

खेल जीवनकै तीतो अनुभव

शाक्यसँग १७ वर्ष लामो राष्ट्रिय फुटबल खेल जीवनमा रहँदाका धेरै तीता मीठा अनुभव छन् ।

सन् १९९३ मा बङ्गलादेशमा भएको साग गेममा नेपाललाई स्वर्ण पदक जिताएर नेपाल फर्किएको खुसी मनाउन नपाउँदै उनले आरएनएसीको जागिर गुमाएका थिए । नेपालले जितेको एउटा मात्र स्वर्ण पदक थियो त्यो ।

‘म आरएनसीको जागिरे खेलाडी थिएँ । बङ्गलादेशबाट स्वर्ण पदक जितेर फर्किएका थियौँ । आरएनएसी लोकसेवाले लिने होइन, यो आन्तरिक परीक्षा हो स्थायी हुनको लागि भनेर परीक्षा लियो तर मलाई फेल भनेर हटायो’, शाक्य भन्छन् ।

त्यही जागिरका लागि प्रधानमन्त्रीदेखि कयौँ मान्छेलाई भेट्दा पनि केही नलागेको उनको भनाइ छ । राष्ट्रका लागि स्वर्ण पदक जित्ने खेलाडीलाई राष्ट्रबाट पाउनुपर्ने सम्मानको बदला आफूलाई जागिरबाट हटाएको उनको गुनासो छ ।

शाक्यले १७ वर्ष राष्ट्रिय टिममा रहेर खेल्दा ७ वटा साग गेम, ३ एसियन गेम र ३ वटा वल्र्ड कप क्वालिफिकेसन म्याचमा भाग लिएका थिए ।

यति लामो खेल जीवन बिताउँदा उनले थुप्रै तीता, मीठा क्षण भोगेका छन् । तर, खेल जीवनको सबैभन्दा तीतो अनुभव आफू एसियन गेममा सबैभन्दा सिनियर खेलाडी हुँदा पनि राष्ट्रको झण्डा बोकेर मार्च पास गर्नबाट बन्चित हुनुपरेकामा रहेकोे छ ।

सन् १९९४ मा जापानमा भएको एसियन गेमको उद्घाटनमा खेलाडीले बोकेर मार्च पास गर्नुपर्नेमा कराँतेका एक अफिसियलले झण्डा बोकेको शाक्यले बताए । उनको नाम भने उनले लिन मानेन् ।

‘खेल इतिहासकै बिर्सन नसकिने घटना त्यही हो । खेलाडीले बोक्नुपर्ने राष्ट्रको झण्डा अफिसियलले बोक्यो । म सिनियर खेलाडी थिएँ । खेलाडीका लागि राष्ट्रको झण्डा खेल मैदानमा बोक्नुको जति गौरव अरू हुँदैन तर मलाई बन्चित गरियो’, शाक्य भन्छन् ।

त्यसबेला सबै खेलाडीले मार्च पासमा जान इन्कार गरे पनि आफैँले राष्ट्रको प्रतिष्ठा ठानेर मार्च पासमा सहभागी गराएको उनी बताउँछन् । खेलभित्रको राजनीतिकै कारण आफूमाथि धेरैचोटि अन्याय भएको उनी सुनाउँछन् ।

झण्डा बोक्नबाट बन्चित गराउनु त्यही राजनीति रहेको उनको बुझाइ छ । उसो त यसबीचमा अरू खेलाडीले धेरै सम्मान पाउँदा पनि आफूले पाएको अन्तर्राष्ट्रिय मेडल मूल्यहीन भएको उनको गुनासो छ ।

शाक्य कप्तान हुँदा स्वर्ण पदक जितेको फुटबलले सन् २०१६ मा भारतको असममा भएको १२औँ सागमा अर्को उपाधि जित्यो । त्यसबेला उनी नेपाली फुटबल टिमका कोचका रूपमा थिए ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, असार १३, २०७७ ०८:४६