आहा ! भेषराजका माछा र कुखुरा

A+ A A-

विगतमा वैदेशिक रोजगारीमा कामदार पठाउँदै आएका म्यानपावर व्यवसायी भेषराज श्रेष्ठ आजभोलि दैनिक कृषि फार्ममा काम गरेर दिन बिताइरहेका छन् । उनी करिब १ वर्षदेखि म्यानपावर कम्पनी छाडेर काठमाडौंको टोखा नगरपालिका– १ मा श्रेष्ठ ग्रीन वल्र्ड एग्रो फार्म एण्ड रिसर्च सेन्टर प्रालि सञ्चालन गरेर रमाउन थालेका छन् ।

ग्रीन वल्र्ड एग्रो फार्म एण्ड रिसर्च सेन्टर प्रालि सञ्चालनका लागि उनले १ करोड ५० लाख लगानी गरेका छन् ।

श्रेष्ठको फार्मबाट लोकल कुखुराको मासु, ब्रोइलर कुखुरा, अण्डा र माछापालनसँगै तरकारी उत्पादनसमेत हुन्छ । श्रेष्ठको फार्ममा दैनिक ४ हजार ८ सय अण्डा र ५० किलो लोकल कुखुराको मासु उत्पादन हुने गरेको छ । गत वर्ष ८० हजार माछा उत्पादन गरेर बजारमा बिक्री गरेको श्रेष्ठले बताए ।

‘नेपालमा कृषि पेसामा तत्काल फाइदा हुन्छ भनेरचाहिँ सोच्नु हुँदैन । कृषिमा लगानीभन्दा परिश्रम धेरै गर्नुपर्छ । कृषि पेसा गर्दा धेरै समय खेतीमै बिताउनुपर्छ । कृषिमा तत्काल फाइदा हुँदैन रहेछ,’ उनले भने, ‘मैले दैनिक ११ घण्टा त फार्मका लागि समय दिने गरेको छु । यति गर्दा पनि स्याहारसुसार पुग्दैन । कुखुरालाई चारो, माछालाई चारो, तरकारी खेतीका लागि मल मिलाउन समय लाग्छ ।’

आफू कृषि पेसामा लागेपछि धेरै समय कृषि फार्मका लागि दिएको उनी बताउँछन् । भन्छन्, ‘आजकल मेरो दैनिकी नै फार्ममा कुखुरा, माछा र तरकारी स्याहार्दै बित्ने गरेको छ ।’

हाल श्रेष्ठको कृषि फार्ममा १० हजार ब्रोइलर कुखुरा, १ हजार लोकल कुखुरा र ८० हजार माछा रहेको उनले जानकारी दिए । कृषि भन्न मात्र हो, गर्न धेरै गाह्रो भएको उनको भनाइ छ ।

सरकारले कृषकको पहिचान गर्नुपर्छ

सरकारले वार्षिक रूपमा कृषिक्षेत्रका लागि ठूलो बजेट विनियोजन गर्दै आएको छ । तर, कृषि र कृषकका लागि छुट्याएको बजेटले वास्तविक किसानलाई नसमेटेको श्रेष्ठको गुनासो छ ।

उनी भन्छन्, ‘सरकारले वास्तविक कृषकको पहिचान नै गरेको छैन । राज्यले कृषिका लागि योजना मात्र बनाएर हुँदैन । प्रेरणा पनि दिनुपर्छ । प्रेरणा दिन अनुदानको व्यवस्था गर्नुपर्‍यो, तर त्यस्तो अनुदान वास्तविक कृषकले पाउन सकिरहेको अवस्था छैन ।’

‘नेपालको पनि उपत्यकाभित्रै कृषि पेसा गर्न धेरै वर्षदेखि योजना बनाएको थिएँ । तर, विभिन्न कारणले सकेको थिइनँ । गत वर्षदेखि चाहिँ पूर्ण रूपमा यही पेसामा समर्पित भएर लागिपरेको छु । गत वर्ष माछा उत्पादन गरेर बजारमा पुर्‍याएँ,’ श्रेष्ठ भन्छन्, ‘सरकारले कृषकको पहिचान गरेर अनुदान वितरण गरे हामीजस्ता वास्तविक कृषकलाई ठूलो राहत मिल्ने थियो । सरकारले कृषकको जमिनसम्मै पुगेर मात्र कृषकको पहिचान गर्नुपर्छ । अनि मात्र कृषकहरू सरकारको योजनामा समेटिन सक्छन् ।’

श्रेष्ठले आफ्नो फार्ममा बाह्रै महिना तरकारी, माछा, कुखुरा र कालिजसमेत उत्पादन गर्ने योजना बनाएका छन् । त्यसका लागि ५० रोपेनी जग्गा १० वर्षका लागि लिजमा लिएर काम अगाडि बढाइसकिएको उनले जानकारी दिए ।

कृषि फार्ममा दैनिक कुखुरा, मासु र अण्डा उत्पादन हुने गरे पनि बिक्रीका लागि समस्या भएको उनको अनुभव छ । श्रेष्ठ भन्छन्, ‘कहिलेकाहीँ बजारमा पुर्‍याउनै समस्या हुन्छ । बजारमा एकद्वार प्रणाली छैन । त्यसो हुँदा हामीजस्ता किसानलाई धेरै नै मार परिरहेको छ ।’

बैंकसँग ऋण

श्रेष्ठले ग्रीन वल्र्ड एग्रो फार्म एण्ड रिसर्च सेन्टर प्रालि सञ्चालनका लागि एनआईसी एसिया बैंकबाट ८० लाख रुपैयाँ साढे ५ प्रतिशत ब्याजदरमा ऋण लिएक छन् ।

कोरोना भाइरसका कारण ३ महिना लकडाउन हुँदा बैंकमा किस्ता तिर्न समस्या भएको उनले बताए । ‘बैंकसँग ऋण लिएर कृषि पेसा सुरु गरेको छु । फार्ममा आफ्नो ७० लाख रुपैयाँ लगानी छ । अहिलेसम्म त राम्रै उत्पादन भइरहेको छ,’ उनले भने, ‘आगामी दिनमा मौसमअनुसारको खेती गर्ने योजना पनि बनाएको छु । तरकारीसँग फुल र च्याउजस्तो खेती पनि गर्ने सोच छ । हेरौँ, समयले कति साथ दिन्छ । ऋण लिएर कृषि पेसामा लागेको हुँ ।’

उनले आफ्नो कृषि फार्ममा ७ जनालाई रोजगारी दिएका छन् । बजारसम्म कुखुराको अण्डा र मासु पुर्‍याउनसमेत आफैँ जाने गरेको उनी बताउँछन् ।

सरकारसँग आस

सरकारले सवारीसाधन र अन्य कृषि फार्मका लागि आवश्यक सामग्री खरिद गर्न छुट दिनुपर्ने श्रेष्ठको माग छ । सरकारले कृषकले उत्पादन गरेका सामग्री निश्चित मूल्यमा किन्ने र निश्चित बजारभाउ निर्धारण गरिदिए कृषकलाई धेरै ठूलो राहत मिल्ने उनको बुझाइ छ ।

‘हामीले उत्पादन गरेका कृषिउपज बजारमा मनपरी भाउमा बेच्नुपर्छ । यो कृषकको बाध्यता पनि छ । सरकारले यसमा कृषकले बेच्ने मूल्य भनेर तोकिदिए सहज हुने थियो,’ श्रेष्ठ भन्छन्, ‘कृषकले उत्पादन गरेको सामग्रीलाई व्यापारीले मनपरी मूल्यमा बजारमा बिक्री गर्छन् । त्यसैले कृषकले उचित मूल्य पाउनका लागि सरकारले बजारको व्यवस्था गरेर कृषिउपजको मूल्य तोकिदिनुपर्छ ।’