कोरोना कहरमा मुस्कुराउँदै गाउँलेपन

A+ A A-

चीनको वुहान प्रान्तबाट फैलिएको कोरोना भाइरसको त्रास विश्वभर फैलिएसँगै मानिसहरू सुरक्षित स्थानतिर तत्काल सरेका थिए । सरकारले कोरोना भाइरस नियन्त्रण गर्न गरेको लकडाउनसँगै पुस्तौँ गाउँ नगएका मानिस गाउँ पुगे । कोरोना नियन्त्रण गर्न गरेको लकडाउनमा धेरैलाई गाउँले शरण दियो ।

लकडाउनमा गाउँ पुगेका मान्छे त्यहाँको हावापानी र प्रकृतिसँग खुबै रमाएका तस्बीर सामाजिक सञ्जालमा सार्वजनिक गरिरहेका छन् । ‘हाम्रो गाउँ, प्रकृतिको धनी, यहाँ स्वर्ग छ, जहाँ देवताको बास हुन्छ’ भनेर तस्बीरसँगै आफ्ना भनाइ लेख्दै सामाजिक सञ्जालमा पोस्ट गर्ने संख्या बढ्दो छ ।

धेरै वर्षपछि आफ्ना सन्तान गाउँघररित फर्किंदा बूढापाका बाआमाको खुसीले सिमाना नै नाघ्यो होला । उनीहरू आफ्ना सन्तान महिनाँै दिनपछि घर गाउँमा देख्दा खुसीले गद्गद् भएका छन् ।

आफ्ना सन्तानले गाउँमा बसेर गाउँको मुहार फेरुन् भन्ने ती बाआमाको इच्छा होला । कोरोना भाइरसको महामारीको त्रासले शहर छाडेर गाउँघर फर्किएपछि गाउँको मुहार उज्यालो भएको छ । गाउँका वृद्धवृद्धाले पनि अब गाउँको दिन आउँछ कि भनेर आशा गर्न थालेका छन् ।

आफूले दुःख गरेर जोडेको खेतबारीमा आफ्ना सन्तानको पाइला पर्दा उनीहरूमा बुढेसकालको सहाराको अनुभव हुन थालेको होला । गाउँको हावापानी, वातावरणमा सुरक्षित र रमाइलो दुवै भएकाले गाउँ फर्किएका मानिसले शहरलाई विकल्पका रूपमा हेर्ने हुन् कि भन्ने अनुमान गर्न थालिएको छ ।

२०५२ सालमा सुरु भएको माओवादी सशस्त्र द्वन्द्वपछि सुनसान भएका गाउँ अहिले भरिभराउ देखिन्छन् । वर्षौं बाँझै रहेका पाखा बारीे अहिले खनजोत गरेको फोटो सामाजिक सञ्जालमा सजिएका छन् । लकडाउनका कारण गाउँमा उत्पादनमा वृद्धि हुने लक्षण देखिएको स्थानीय किसानहरू बताउँछन् ।

गाउँमा अभ्यस्त हुँदै बालबालिका

शहरमा दिनहुँ चाउमिन, चाउचाउ, मम खाने बानी परेका बालकालिका भुटेका मकै, भटमाससँगै गाउँघरमा पाइने खानेकुरा खाने बानी बसाउन अभ्यास गर्दै छन् । दिनरात मोबाइल, युट्युब, टेलिभिजनमा कार्टुन हेरेर समय बिताउने बालबालिका खेतबारीका ढिस्का, बारीका कान्लाहरूमा उफ्रिँदै रमाउन थालेका छन् ।

बाआमासँगै शहरको कोठामा थुनिएका बालबालिका गाउँको खुला वातावरणमा खुबै आनन्द लिइरहेका तस्बीर सामाजिक सञ्जालमा पोस्ट भइरहेका छन् ।

शहरको रमझम र सुविधामा अभ्यस्त भएका बालबालिकाहरू पनि गाउँको वातावरणमा रमाउँदै जम्न थालेका पाइन्छ । शहरमा पार्कमा घुमेका बालबालिकाहरू गाउँघरका आँगन र बारीमा खेलेका र परिवारले काम गरेको रमिता हेर्दै मनोरञ्जन लिइरहेको सामाजिक सञ्जालमा देख्न पाइन्छ ।

कोरोनाका कारण अन्य सामान्य समयभन्दा गाउँ आउँदा साथीभाइसँग भेटघाट गरेर गफिने र गाउँघरमा घुमफिर गर्ने अवस्था भने अहिले छैन । गाउँमा बसेर परिवारसँग खुसी बाँड्ने र आफ्नोपनको महसुस गर्न भने पक्कै पाइरहेका छन् ।

लकडाउनको असर गाउँमा कम छ । गाउँका खेतबारीमा काम भइरहेका छन् । कोही घर सिँगार्न व्यस्त छन् त कोही खेतबारीमा मल बोक्न । कसैलाई खेती भित्र्याउन चटारो छ । वर्षौंदेखि बाँझो रहेका खेतबारीमा अहिले हरियाली छाएको छ । सबैले खेतबारीमा काम गरेका फोटो सामाजिक सञ्जालमा पोस्ट गरिरहेका छन् ।

हिउँदे खेती थन्क्याएर कतै मकै लगाउने त कतै गोड्ने याम छ अहिले गाउँमा । मल बोक्ने काम पनि धमाधम भइरहेको छ । यस्तै, काममा आफूलाई व्यस्त राख्दै छन् गाउँ फर्किएका युवा पुस्ताहरू । पहाडी जिल्लामा धान रोप्ने बेलासमेत भएको छ । तराईमा धान ब्याड राख्न र बर्खे धान थन्क्याउन सबै व्यस्त छन् ।

बस्दा पानी नचुहियोस्, छाड्दा माया नहोस्

शहरमा जस्तो गाउँमा विकास छैन तर गाउँमा आफ्नोपन जीवित छ । मानिसहरू शहर रहरले बसेका छैनन् किनकि गाउँमा शहर जस्तो सेवा, सुविधा छैन । अध्ययन सकेपछि गाउँमा रोजगारीका अवसर नपाएपछि धेरै शहरमा अडिने गरेका छन् । गाउँघरतिर पनि अब त कामका अवसरहरू सिर्जना भइरहेका छन् ।

कृषिमा युवा पुस्ता गाउँमै बसेर खेतीपाती गर्न थालेका छन् सँगै कृषि व्यवसाय गर्ने योजना पनि बनाउन थालेका छन् ।

समस्यामा परेपछि सम्झिने त गाउँ र बाआमा नै हो । सबैभन्दा बस्नयोग्य स्थान हो भनेर विकसित देशले गाउँको विकास गरिरहेका छन् । त्यही भएर नेपाली समाजमा आशाको किरण भनेको गाउँमै छ । मानिसहरू शहरमा जोडिएका छन् तर मन टाढा गाउँमै छ ।

शहरका घरसँग माया हुँदैन । बस्दा पानी नचुहियोस्, छाड्दा माया नहोस् । शहरसँग यति नै सम्बन्ध हुन्छ । कतिपय युवा पुस्ताले गाउँघर रहरले होइन, बाध्यताले छाड्ने गरेका छन् । गाउँघरमा रोजगारी, शिक्षा, स्वास्थ्य र अन्य केही सुविधाको अभावले धेरै शहरमा बस्ने गरेका थिए । अहिले त्यो सुविधा पनि गाउँगाउँमा पुगेको छ ।

आफू जन्मिएको गाउँठाउँमा केही गरौँ भन्नेलाई स्थानीय सरकारले ऋण उपलब्ध गराई स्वरोजगार हुने वातावरण बनाउनुपर्छ । गाउँमा व्यवसायी र उद्यमीको विकास भयो भने रोजगारीसँगै पर्यटन, उत्पादन, व्यापार जस्ता कुराको विकास हुन्छ ।

गाउँघरमा रोगको डरले भोकका कारण कसैको मृत्यु नहोस् भन्नाका लागि सूक्ष्म रूपमा अनुसन्धान र अनुगमन गरी प्रभावकारी रणनीति सरकारले बनाउनुपर्छ । यसले गर्दा एउटा आमनागरिकले आधारभूत अधिकारबाट वञ्चित हुनुपर्दैन ।

स्थानीय सरकारले व्यापार, कृषि र आधुनिकीकरणका लागि विशेष खालका योजना ल्याउनुपर्ने आवश्यकता देखिन्छ । गाउँमा कृषिको सम्भावना नदेखेपछि धेरै युवा रोजगारीको खोजीमा विदेश पलायन भएका छन् । स्थानीय सरकारले कृषिबाट उत्पादन भएका सामग्री बजारीकरणमा सहज बनाइदिए उनीहरूले विदेशमा सिकेको सीप आफ्नै गाउँ ठाउँमा सदुुपयोग गर्ने थिए ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, जेठ २४, २०७७ ०८:०६