ट्रम्पको बन्दुकमा यसरी पिल्सिँदै छन् ‘काला अमेरिकी’

A+ A A-

अमेरिकाजस्तो छ सतही रूपमा हेर्दा त्यस्तो देखिँदैन । समानता, न्याय र भेदभावविहीन समाजको रूपमा अमेरिकालाई चित्रित गरिन्छ । तर, अमेरिकामा श्वेत र अश्वेतबीचको रंगभेद निकै डरलाग्दो र गहिरो छ ।

अमेरिकामा श्वेत र अश्वेत दुवैले एकअर्कालाई मन पराउँदैनन् । यस किसिमका विभेदलाई बुझ्न अब्राहम लिङ्कनले १ जनवरी १८६३ मा दास प्रथा उन्मूलन गर्नुभन्दा पहिला पुग्नै पर्दैन ।

अश्वेत जातिका मानिसलाई श्वेतले कुन हदसम्म ज्यादती गर्थे भन्ने बुझ्न सन् १९६४ को एउटा घटना नै काफी छ ।

त्यस समयमा एक श्वेत व्यक्तिको होटलमा केही अश्वेत मानिसहरू बसेका थिए । उनीहरू अन्य सामान्य ग्राहकजस्तै थिए । त्यसैले होटलका सामान्य सुविधाहरू ब्यायामशाला, पुस्तकालयलगायतका सेवा लिइरहकेका थिए ।

यो पनि पढ्नुहोस

कोरोना भुंग्रोमा निम्न वर्गका अमेरिकन

त्यो बेला अत्यन्तै गर्मी भएकाले उनीहरू साँझपख होटलको पौडी पोखरीमा पौडी खेल्न थाले । त्यो देखेपछि होटलका श्वेत माालिक रिसाएर एसिडको बोतल पौडी पोखरीमा खन्याइदिए ।

पौडीपोखरीको पानीमा एसिड घुलेसँगै रमाइरहेका अश्वेत नागरिकका छाला, आँखा, नाक, मुख र कानमा पीडा भयो । कतिपयको छाला डढ्यो । कतिपयले आँखा गुमाए । श्वेत होटल मालिकलाई पक्राउ गरियो । अहिले पनि अमेरिकामा यस घटनालाई एक डरलाग्दो र घृणित रंगभेदी घटनाको रूपमा लिइन्छ ।

त्यो घटना भएकोे ५६ वर्ष बितिसक्यो । तर, समाजमा जकडिएर बसेको रंगभेदी सोच, व्यवहार, बुझाइमा अझै पनि परिवर्तन भएको छैन । यसको स्वरूप परिवर्तन भएको छ तर यथार्थमा यस किसिमका रंगभेदी व्यवहार र सोच अद्यावधिक छ ।

यस किसिमको रंगभेदी व्यवहार एक फरक तस्वीरका साथ २५ मे २०२० मा मिनिसोटा राज्यको मिनियापोलिसमा देखा पर्‍याे । एक अश्वेत नागरिक जर्ज फ्लोयडलाई श्वेत प्रहरीले शारीरिक यातना दिएर हत्या गर्‍याे ।

सन् १९६४ मा तस्वीर सार्वजनिक भएजस्तै अहिले यसको भिडियो सार्वजनिक भयो । यससँगै विश्वभर उक्त घटनाको आलोचना भइरहेको छ भने अमेरिकी शहरहरूमा व्यापक प्रदर्शन भइरहेको छ ।

प्रदर्शनलाई नियन्त्रण गर्न अमेरिकाका अधिकांश राज्यका प्रमुख शहरहरूमा कर्फ्यू लगाइएको छ । कतिपय राज्यमा नेसनल गार्ड परिचालन गरिएको छ । गत शनिबार राजधानी वासिङ्टन डिसीस्थित राष्ट्रपति कार्यालयबाहिर विशाल प्रदर्शन भएपछि राष्ट्रपति कार्यालय नै बन्दाबन्दीमा परेको थियो ।

जसलाई अमेरिकामा पनि एक असामान्य अवस्थाको रूपमा लिइन्छ । श्वेतको अश्वेतमाथिको यो ज्यादती पहिलो होइन । यसअघि पनि यस्ता कैयौँ घटना भएका छन् । जसमध्ये सन् २०१४ मा न्यूयोर्क प्रहरीबाट भएको अश्वेत अमेरिकी एरिक गार्नरको हत्या पनि यसै घटनासँग मिल्दोजुल्दो थियो । गार्नरको न्यूयोर्क प्रहरीले हिरासतमै हत्या गरेका थिए ।

अमेरिकामा सहजै अनुभव गर्न सकिने गरी दिनदिनै रंगभेदी व्यवहार भइरहेका हुन्छन् । कुनै पनि सार्वजनिक स्थलमा श्वेतहरू अश्वेतसँगको सम्पर्कमा पुग्नै चाहँदैनन् । अमेरिकामा अश्वेत र श्वेतहरूको बसोबास गर्ने स्थान नै फरक फरक स्थानमा छ ।

अश्वेतहरूको बसोबास भएको स्थानमा श्वेतहरू बस्दैनन् । अश्वेतहरूको बढी आउजाउ हुने रेष्टुरेण्टमा सकेसम्म खाना खान पनि जाँदैनन् । रेष्टुरेण्टमा पनि अश्वेतहरूको सेवालाई खासै रूचाउँदैनन् ।

यदि अश्वेतले सेवा दिएमा पनि उनीहरूलाई सकेसम्म छुँदैनन् । पुस्तकालय, ब्यायामशाला, पौडी पोखरी, सार्वजनिक यातायातमा पनि यस्ता भेदभाव र विभेदलाई सहजै अनुभव गर्न सकिन्छ ।

मुखले बोल्दैनन् तर व्यवहारमा प्रष्ट रूपमा भेदभाव र विभेद हुन्छ । श्वेत र अश्वेतको चर्च नै फरकफरक हुन्छ । श्वेतको चर्चमा अश्वेतलाई सकेसम्म निषेध नै गरिन्छ ।

अश्वेतका बालबच्चा पढ्ने विद्यालयमा श्वेतले आफ्ना बालबच्चा पठाउँदैनन् । बरू बालबच्चालाई श्वेत बाहुल्य विद्यालयमा पढाउन बसाइँ नै सर्छन् ।

बाहिरबाट हेर्दा समानताको नमुनाजस्तो देखिने अमेरिकी समाज भित्रभित्रै विभेद र भेदभावले खोक्रो छ । श्वेतले अश्वेतमाथिको विभेदलाई मुखले बोल्दैनन् । व्यवहारमा पनि गर्दैनन् । तर, भोग्नेले अनुभव गरिरहेका हुन्छन् ।

यो पनि पढ्नुहोस

अमेरिका लकडाउन नहुनुका ६ कारण

उदाहरणका लागि सार्वजनिक यातायातमा एउटै सिटमा कहिल्यै बस्दैनन् । एउटा सिट मात्र खाली रहेछ भने बरू उभिइदिन्छन् । यस्ता घटनाले अश्वेतहरू वास्तवमा भित्रभित्रै आक्रोशित छन् । भेदभाव र रंगभेदले खोक्रो बनाइरहेको र विभेदकाे ठूलाे पर्खाल बनाएको समाजमा आन्दोलन सुरू हुन आवश्यक पर्ने 'ट्रिगर' जस्तै बनेको छ मिनिसोटा हत्याकाण्ड ।

यतिबेला अश्वेत अमेरिकीले युगौँयुगदेखि, पुस्तौँपुस्तादेखि भोगिरहेको विभेदको विरूद्धमा आन्दोलित भइरहेका छन् । मिनिसोटा काण्डले अश्वेतहरूले भेदभावविरूद्ध र समानताको पक्षमा आवाज उठाएर आफ्नो आक्रोश सार्वजनिक गर्ने अवसर पाएका छन् ।

आफ्नो उपस्थितिमाथि भइरहेको विभेद र भेदभावले हरेक व्यक्तिलाई आक्रोशित त बनाउँछ नै । यतिबेला अमेरिकी समाज त्यही आक्रोशको शिकार बनिरहेको छ ।

अमेरिकामा फैलिइरहेको रंगभेदविरूद्धको हिंसात्मक आन्दोलन अन्य देशमा हुने आन्दोलनभन्दा भिन्न हुनेछ । सन् २०१८ मा गरिएको एक स्मल आर्म्स सर्वेअनुसार अमेरिकी नागरिकसँग ३९३ मिलियन बन्दुक छ ।

विश्व जनसंख्याको जम्मा ४ प्रतिशत हिस्सा ओगट्ने अमेरिकाले विश्वको करिब ४६ प्रतिशत बन्दुक राखेको छ । साधारण अवस्थामा पनि अमेरिकामा डरलाग्दा बन्दुक आक्रमण भइरहेका हुन्छन् ।

द न्युयोर्क टाइम्सले सन् २०१८ को डिसेम्बरमा सार्वजनिक गरेको एक तथ्यांकअनुसार सन् २०१७ मा मात्रै ३९ हजार ७ सय ७३ जना बन्दुक आक्रमणबाट मारिएका थिए । यीमध्ये ६० प्रतिशत आत्मघाती बन्दुक आक्रमण भएका थिए ।

सेन्टर फर हेल्थ प्रोग्रेसले २०१८ मै सार्वजनिक गरेको एक तथ्यांकअनुसार हरेक वर्ष बन्दुकका कारण औसतमा ३८ हजारको मृत्यु र ८५ हजार मानिस घाइते भइरहेका छन् ।

कोरोनाले अमेरिकी समाज जर्जर भइरहेको छ । रोजगारीका अवसरहरू डरलाग्दो गरी खुम्चिएका छन् । कोरोनाका कारण २ करोड ५० लाखभन्दा बढी अमेरिकीले रोजगारी गुमाएका छन् । कोरोनाको कहरमा निम्नवर्गीय अमेरिकी अश्वेतहरू बढी परेका छन् ।

जर्ज फ्लोयड पनि कोरोनाका कारण रोजगारी गुमाउनेमध्ये एक थिए । अमेरिकामा मूलतः निम्नवर्गीय र निम्नमध्यम वर्गका अमेरिकीले यसरी रोजगारी गुमाएका छन् ।

यदि अमेरिकी समाजलाई वर्गीय रूपमा विश्लेषण गर्ने हो भने अश्वेतहरू निम्न र निम्नमध्यमवर्गमा पर्दछन् । श्वेत प्रहरीले अश्वेतमाथि गरेको ज्यादतीले रोजगारी पनि गुमाएका र पुस्तौँपुस्तादेखि विभेद पनि भोग्दै आइरहेका अश्वेत अमेरिकीलाई आन्दोलित हुने उपयुक्त वातावरण अमेरिकामा छ ।

मनमा उम्लिएको आक्रोशले घरमा भएको बन्दुकलाई पनि बोकेर सडकमा निकाल्यो भने अमेरिकी समाजकल्पना नै नगरिएको डरलाग्दो स्थितिमा पुग्न सक्छ ।

यो श्वेत र अश्वेतबीचको लडाइँमा मात्र रहँदैन । रंगभेदी शासक डोनाल्ड ट्रम्पले सधैँभरि विरोध गरिरहेका आप्रवासीले यसको ठूलो मूल्य चुकाउनुपर्छ ।

अमेरिकामा फैलिइरहेको रंगभेदी विचार र आप्रवासीका कारण आफूले रोजगारी गुमाउनुपरेको भन्ने यहाँका स्थानीय अमेरिकीको सोच फैलिने र पोखिने अवसर दिइँदै गइयो भने त्यसले अमेरिकामा डरलाग्दो स्थिति निम्त्याउनेछ ।

कोरोना महामारीसँग निकै गहिरो लडाइँ लडिरहेको अमेरिकाले यतिबेला कोरोनाभन्दा कडा परिस्थिति सामना गर्नुपरिरहेको छ । कोरोनाको महामारी त वैज्ञानिकले खोप वा औषधि पत्ता लगाएसँगै सहज हुने नै छ । तर, यो विभेद र भेदभावको महाव्यापीको त्यस्तो खोप वा औषधि बनाउन सकिन्न ।

यो पनि पढ्नुहोस

के अमेरिका सुरक्षित छ ?

यो त पुस्तौँपुस्तादेखि मानसिकतामा जकडिएर रहेको सोचको परिवर्तनबाट मात्र खत्तम गर्न सकिन्छ । तर, रंगभेदी विचार व्यक्त गरिरहने ट्रम्पजस्ता शासक भएको देशले त्यति सजिलै यो 'क्रोनिक' समस्याबाट मुक्ति पाउने सम्भावना देखिन्न ।

कम्तीमा आगामी नोभेम्बर ३ मा हुने राष्ट्रपति निर्वाचनसम्म यो घटना कुनै न कुनै रूपमा जारी रहन्छ नै । निर्वाचनमा कसले जित्छ त्यसपछि अमेरिकाको रंगभेदी आन्दोलनको मात्रै नभई समग्र अमेरिकाको भविष्य निर्धारण गर्नेछ ।

[email protected]

प्रकाशित मिति: बुधबार, जेठ २१, २०७७ ११:३१