१० बर्ष खाडी बसाइपछि नेपाल फर्किएका प्रकाश तरकारी खेतीमा रम्दै

A+ A A-

देशमा लोकतन्त्र बाहलीका लागि केही कसरत चलिरहेका थियो । पढ्न सक्नेहरू सरकारी सेवामा लाग्दै थिए । धन कमाउनकै लागि गाउँका युवा प्रहरी, सेनामा भर्ती भइरहे । कति धन कमाउन भन्दै खाडी मुलुक हानिए । स्याङ्जाका प्रकाश खनालले पनि बाँचुन्जेल केही धन कमाएर जीवन सुन्दर बिताउने सपना देखे ।

गाउँमा केही पनि रोजगार थिएन । घरबाट लगानी गरेर केही गर्न आयस्रोत गरौँ भन्ने अवस्था पनि थिएन । गाउँका युवा रातो टीका निधारमा र काँधमा झोला बोकेर ओराली लाग्दा प्रकाशलाई पनि लाग्यो, म पनि धन कमाउन मुग्लान पस्नुको विकल्प छैन । यो समय थियो ०६२ तिर ।

०६२ सालमा धन कमाउन मलेसिया पुगेका प्रकाश १० बर्षसम्म नेपाल आउजाउ गरे । सोचेअनुसार विदेशमा पैसा कमाउन सजिलो थिएन । युवाको जोसिलो पसिना मलेसियाको बालुवामा भिजाएका प्रकाश १० बर्षपछि विदेश नजाने निचोडमा पुगे । उनले नेपालमै केही गर्ने अठोट लिए ।

विदेशमा रहँदाको केही रकमले उनले रुपन्देहीको शुद्धोधन गाउपालिकामा कृषि फर्म सञ्चालन गर्ने योजना बनाए । विदेशबाट फर्केको ३ बर्षसम्म उनी खोज र अनुसन्धानमा लागे । त्यसपछि प्रकाशले ०७५ मा शुद्धोधन गाउपालिका-३ मा एच.के तरकारी उद्योग फर्म सञ्चालन गरे । उनको फर्म धेरैका लागि सिकाइको अध्ययन केन्द्र पनि बन्न सक्छ ।

१० बर्ष विदेशमा पसिना बगाएर नेपाल फर्केका प्रकाश अहिले नेपालमै तरकारी खेती गरेर मनग्य आम्दानी गर्न सफल भएका छन् । उनको यो कृषि कर्ममा उनकै श्रीमती रमा खनालले साथ दिएकी छन् ।

२ बर्षअघि जग्गा लिजमा लिएर तरकारी खेती सुरू गरेका खनालले हाल ३ विघा क्षेत्रफलमा बेमौसमी तरकारी लगाएका छन् । लकडाउनको समयमा पनि उनले धमाधम तरकारी बुटवलमा ल्याएर बिक्री गरिरहेका छन् । १० बर्ष विदेशमा पसिना चुहाए पनि सोचे जस्तो धन कमाउन नसकेपछि नेपाल फर्केका उनले नेपालमै नमुना तरकारी खेती गर्ने योजना अनुसार एच.के तरकारी उद्योग फर्म सञ्चालन गरेको बताए ।

फर्मकी सञ्चालक रमा खनालले ६० लाख लगानीमा तरकारी खेती सुरू गरेर वर्षमा ४० लाखको तरकारी बिक्री गर्दै आएको बताइन् । उनले बारामीमा काँक्रा, लौका, फर्सी, करेला, घिरौला लगायत तरिकारी लगाएका छन् ।

लकडाउन पूर्व खनाल परिवारले तरकारी हाटबजारमा जाने गरेकोमा अहिले आफै बुटवलमा आएर बिक्री गर्दै आएका छन् । फर्ममा हाल २ जना स्थायी कर्मचारी र सिजनलरूपमा १२ जनासम्मले रोजगार पाउने गरेका छन् । बुबाआमा, १ छोरा, १ छोरीसँगै रहेका प्रकाशको परिवार तरकार खेतीबाट सन्तुष्ट छ । उनले छोराछोरीलाई नजिकैको निजी विद्यालयमा कक्षा २ र युकेजीमा पढाएका छन् ।

कृषि गर्ने कृषक राज्यको उपेक्षामा

छोटो समयमा तरकारी खेतीबाटै उत्कृष्ट किसानका रूपमा चिनिएका प्रकाशको सरकारसँग गुनासै गुनासा छन् । तरकारी खेतीको अनुसन्धान र खेती सरू गरे यता उनले धेरै सरकारी अनुदानको दुरुपयोग देखे । तर, उनले अहिलेसम्म स्थानीय तह, प्रदेश वा संघ कतैबाट केही पाएका छैनन् । ‘कतिले अनुदान पाएर कसरी खर्च गर्ने होला भनेर छट्पटिएको समेत मैले देखे । तर, खास किसानले अनुदान नै पाउँदैनन्’ उनले भने, ‘राज्यको अनुदानसहित खास कृषि गर्ने कृषकसम्म पुगे नेपालमा नेपाली तरकारीको बजारले ढाक्ने निश्चित छ ।’

त्यति मात्र होइन सरकारले किसानलाई बीउविजन, मल, सिंचाईमा पनि सहयोग गर्नुपर्ने उनी बताउँछन् । सिमावर्ती देश भारतले किसानलाई सबैमा सहयोग गर्ने भएकाले न्यून मूल्यमा तरकारी उत्पादन हुँदा नेपालमा सस्तो तरकारी आउने भएकाले पनि यहाँ तरकारीको बजार बढ्न नसकेको उनको बुझाई छ । प्रकाश भन्छन्, ‘भारतमा सबै सरकारले सहयोग गर्दा किसानको लागत मूल्य कम हुन्छ । तर, हाम्रोमा केही सहयोग छैन । उत्पादननै महंगोमा हुने भएपछि भारतको तरकारीसँग प्रतिस्पर्धा गर्न नेपाली तरकारीले सक्दैन । अनि किसान पेसाबाट हात झिक्नुपर्ने अवस्था छ ।’

१० विघामा फार्म विस्तारको तयारी

सरकार पक्षबाट सहयोग भएमा प्रकाश फार्मको विस्तार गर्ने योजनामा छन् । उनी सबै जग्गा लिजमा ल्याउँदा लगानी बढी हुने भएकाले जग्गाको भाडा र अनुदान केही आउन सके फार्मलाई विस्तार गर्दै नेपालकै नमुना तरकारी खेती गर्ने योजनामा छन् । अहिले टनेलबिना नै तरकारी खेती गरेकोमा सरकारबाट सहयोग भएमा टनेलसहित तरकारी खेती गर्ने प्रकाशको योजना छ । फार्म विस्तारका लागि जग्गाको खोजी भइरहेको उनले बताए ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, जेठ १६, २०७७ १८:२७