कट्टु लगाएर पढाउने सरको ‘सुट’ कहानी

A+ A A-

म्यागासेसे पुरस्कार विजेता समाजसेवी महावीर पुन राष्ट्रिय आविष्कार केन्द्रको निर्माणमा गरी नेपालीको आर्थिक विकासलाई अघि बढाउने अभियानमा छन् । सालिन स्वभावका पुनसँग दिन चर्या र जीवनका केही रोचक पक्षमाथि शिलापत्रले कुराकानी गरेको छ ।

मेरो दिन

म प्रायः काम पर्दा मात्रै घरबाट निस्कन्छु । काम नपर्दा घरमै समय विताउँछु । दैनिक ९ बजे घरबाट निस्कन्छु । र, ८ बजे घरमा सुत्न पुग्छु । विहान सात बजे उठ्छु । बेलुका छिटोको १० बजे नत्र ११ बजे सुति हाल्छ । उमेरले गर्दा थकाई पनि लाग्दो रहेछ ।

आजकाल मेरो दिन राष्ट्रिय आविस्कार केन्द्रमा वित्छ । आजभोलि मात्रै होइन जीवनको अन्तिम घडीमासम्म आविस्कार केन्द्रमा दिन विताउन घोषणा गरेको छु ।

दुई वर्षदेखि नयाँ आइडिया भएका भाइ बहिनीहरुसँग काम गर्न थालेको छु । उनीहरुको आइडियामाथि काम सुरु पनि भइरहेको छ ।

मेरो खाना

मलाई खाना सबै मन पर्छ । दालभात मासु सबै खान्छु । स्पेसअल त्यस्तो केही छैन । जे पनि मन पर्छ, अघाउन पाए हुन्छ । नमर्ने चीज पकाएर दिए खान्छु । घरमा पकाएर खाँदिनँ । अरुले पकाइ दिन्छन् । खाजामा म चिउरा तरकारी खान्छु ।

मेरो फुर्सद

फुर्सदमा यही गर्छु भन्ने हुदैन । काम भए गर्छु, नभए साथीभाइसँग भेटघाटमा जान्छु । अल्छि लाग्यो भने सुत्छु । गर्न बाँकी रहेका काम छन् भने गर्छु । आविस्कार केन्द्रको लागि सहयोग गर्ने दाताहरुसँग पनि गफ गर्छु ।

टेलिभिनज र रेडियो

म टेलिभिजन र रेडियोसँग टाढा भएको धेरै वर्ष भयो । मेरो डेरामा टेलिभिजन पनि छैन । टिभी हेर्ने फुर्सद पनि हुदैन । यात्राको क्रममा होटलमा बास बस्दा फुर्सद भयो भने टिभी हेर्छु ।

समाजिक सञ्जाल

प्रायः फेसबुक र ट्वीटर चलाउछु । समाजमा के भइरहेको छ भन्ने कुराको जानकारी सामाजिक सञ्जाल मार्फत लिन्छु । अनलाइन न्यूजहरु हेर्ने गर्छु । अन्र्तराष्ट्रिय समाचारमा बीबीसी, सिएनएन न्युजहरु बढी हेर्छु ।

मैले विशेष गरी समाजिक सञ्जालमा समय खर्चिन्छु । राष्ट्रिय आविस्कार केन्द्रको लागि पनि सामजिक सञ्जाल प्रयोग गर्छु । केन्द्रका सहयोगी दाताहरु फेसबुक र ट्वीटरमार्फत जोडिएका छन् । र, मैले गरेको कामको जानकारी पनि सामाजिक सञ्जाल मार्फत नै दिने गरेको छु ।

मेरो यातायात

काठमाडौंमा रहदा प्रायः सार्वजनिक यातायात प्रयोग गर्छु । नजिक छ भने हिडेर पुग्छु । कुनै ठाउँमा कसैले अर्जेन्ट बोलाए भने ट्याक्सी पनि प्रयोग गर्छु ।

म उठेपछि खाना खाएर राष्ट्रिय अविस्कार केन्द्रको अफिस किर्तिपुर जाने हो । अन्यत्र विनाकाम त्यति घुम्दिनँ ।

मेरो स्वास्थ्य

मलाई रोग लागेको छैन । ‘मर्निङ वाक’ वा शारीरिक व्यायाम गर्दिनँ । खानामा ख्याल गर्छु । कार्वाेहाइड्रेटयुक्त खाना कम गर्ने गरेको छु । त्यसैले अचेल भात खान कम गर्न थालेको छु । केही साथीहरुले चिनीको कारण पेट बढ्छ भनेका पनि छन् । त्यसैले ७÷८ महिनादेखि चिनी खान पनि बन्द गरेको छु ।

मेरो पोशाक

राम्रो कपडा लगाएर र सिंगारिएर हिड्न कहिल्यै जानिनँ । त्यस्तो महत्वाकांक्षा पनि जागेन । परिवारकै आर्थिक अवस्था कमजोर थियो । त्यसैले सानोमा राम्रो कपडा किनेर लाउने आर्थिक हैसियत थिएन । पछि बानी पनि यस्तै भयो ।

म स्कुल पढाउँदा पनि कट्टु लगाएर पढाउँथे । कट्टु लगाउने मास्टर भन्थे सबैले । केही सयमपछि पाइन्ट लगाउन थाले ।

भाइबहिनीलाई जिम्मा मेरै थियो । त्यसैले पैसा बचाउनु पथ्र्योे । कपडा किन्ने पैसा पुग्दैन थियो ।

२०४५ सालमा अमेरिका गएँ । त्यहाँ पुगेपछि नयाँ कुरा थाहा पाएँ । अमेरिकीहरु कपडा एकपटक लगाएर मिल्काउँदा रहेछन् । मलाई अचम्म लाग्यो । त्यसरी फाल्ने कपडा मागेँ । फाल्ने कपडा नै भएकोले उनीहरुले पनि मलाई दिन थाले ।

आफ्नो लागि कपडा नकिनेको ३० बर्ष भयो । अहिले मैले लागाइरहेको टिर्सट, पाइन्ट, ज्याकेट पनि साथीहरुले नै दिएको हो । उनीहरुले पनि आफूले लगाइसकेका कपडा मलाई दिएका हुन् ।

दुईजोर सुट

अमेरिकामा ४ बर्ष बसेँ । त्यहाँ जादा साथीहरुले जोडबल गरेपछि सुट सिलाएर लगेको थिएँ । चार बर्ष बस्दा निकै मोटाएछु । त्यसैले त्यो सुट लाउनै मिलेन । चप्पल लाउन सजिलो लाग्छ । समय बचत गर्छ ।

सन् २००७ मा म्यागासेसे अवार्ड थाप्न जादा एक जोर सुट साथीले नै दिएका हुन् । साथीले दिएकाे पुरानै सुट लगाएर पुरस्कार थाप्न गएकाे थिएँ । सन् २०१२ सम्म विदेशको कार्यक्रम जादा त्यो सुट लगाउने गरेको थिएँ । पछि फेरि मोटाएछु । अनि त्यो सुट पनि लगाउन मिलेन । सन् २०१३ एक जना साथीले सुट दिएका थिए । विदेशका कार्यक्रममा जादा त्यही सुट लगाउछु । नेपालका कुनै पनि कार्यक्रममा सुट लगाएर जाने गरेको छैन ।

पहिलो तलब बुबालाई

२०३१ सालमा तिरको कुरो हो । ‘इन्टरमिडियट’ पास गरेपछि चितवनमा स्कुल पढाउन गएँ । महिनाको २ सय २५ रुपैयाँ तलब आउथ्यो । पहिलो महिना आएको तलबबाट १ सय ८० रुपैयाँ बुबालाई दिए । त्यो बेला १ सय ८० रुपैयाँ भनेको अहिलेको लाख जतिकै लाग्थ्यो । मेरो जीवनको पहिलो तलब त्यहि हो ।

बाल्यकाल

म्याग्दीको दुर्गम गाउँमा हुर्किएँ । मेरो बाल्यकाल अरुकोभन्दा अलि फरक छ । मैले जीवन पहिलो पटक १४ वर्षको उमेरमा चप्पल लगाएको हूँ । त्योभन्दा अघि चप्पल जुत्ता लगाउने चलन नै थिएन ।

राम्रो लगाउने देखेको पनि थिइनँ । घरमा गाईबस्तु, भेडा चराउने, दाउरा काट्ने, घाँस काट्ने काम गर्थेें । स्कुल गयो भने काम गर्नु पर्दैन भनेर गएको हो ।

कसरी स्कूल जान थाले भन्ने याद भएन । अहिले जस्तो स्कुल लैजाने चलन पनि थिएन । त्यो बेलाको स्कुलमा शिक्षक पनि बस्दैनथे । नियमित आउँदैनथे । बुढापाकाहरुले आफूले जानेको कुरा सिकाउँथे । त्यो बेला पाठ्य पुस्तक थिएन । स्कुल पढाउने पनि समय थिएन । कहिले बेलुका, कहिले विहान पढाउथे ।

जाडो मौसमा बेसी तिर लगेर पढाउथे । बारीको पाटामा लगेर पढाउथे । गर्मी महिना माथितिर आएर स्कुल जस्तो घरमा पढ्थ्यौँ ।

मेरो साथी

म युवासँगको सामिप्यता मन पराउँछु । त्यसैले मेरा साथी नै २५–३० बर्ष उमेरका हुने गर्छन् । ती साथीहरु बिहे गर्छन्, अनि कता लाग्छन्, लाग्छन् । साथी छुट्छन् । मेरो उमेरकासँग मेरो कामै हुदैन ।

पहिलो दिन काठमाडौंमा

काठमाडौं साह्रै ठूलो सहर हो भन्ने लाग्थ्यो । काठमाडौं आउने रहर थियो । १६ वर्षको उमेरको थिएँ । कक्षा ९ को फाइनल परीक्षा दिएर एक जना साथी र म काठमाडौं घुम्न आइयो ।

हेटौडाबाट बसमा चढेर काठमाडौं आयौं । काठमाडौंमा म्युजिएम, कृष्ण मन्दिर, हनुमान ढोका, स्वयम्भु, पशुपतिनाथ मन्दिर डुलेको याद छ । काठमाडांै मैले सोच जस्तो पाइनँ । त्यसपछि १० पास गरेर आएको हो । त्यतिबेला काठमाडौैंमा अहिलेको जस्तो केही पनि थिएन ।

संसारका सबै ठाउँ एउटै लाग्छ

म संसारका धेरै ठाउँ पुगेको छु । नेपालको अधिकांश ठाउँ पुगेको छु । मलाई यो ठाउँ राम्रो, यो नराम्रो भन्ने लाग्दैन । म यस्तो मुर्ख मान्छु हूँ, घुम्ने रमाउने मान्छे होइन । साथीहरुले घुम्न जाउ त्यो ठाउ रमाइलो छ भनेर लान खोजे पनि म जादिनँ । मलाई संसारका सबै ठाउँ उस्तै लाग्छ ।

मेरो सिनेमा

२०४० अघि केही सिनेमाहरु हेरियो । नाम अहिले याद छैन । चितवनमा स्कुल पढाउँदा केही हिन्दी सिनेमाहरु हेरेको छु । अमेरिकामा चार वर्ष रहँदा दुईवटा सिनेमा हेरेँ । त्यसपछि नेपाल आएर पहिलो पटक २००१ क्याराभान हेरेको थिएँ । त्यसपछि हेर्न समय मिलेको छैन ।

मेरो संगीत

मेरो जीवन अचम्मको छ । गीत सुनेर आनन्द लिएको छैन । केही तनाव भयो भने सुत्छु । गीत सुन्नतिर लाग्दिनँ । गाउँ डुल्दा पहिले रेडियो बोकेर हिड्थेँ । १५ वर्ष जति भयो, रेडियो बोक्न छाडेको । त्यो बेला केही गीतहरु आउँथे, सुनिन्थ्यो ।

मेरो अध्ययन

पछिल्लो समय पुस्तक पढ्न मन लाग्दैन । पुस्तक झोलामा बोकेर हिड्ने बानी पनि छैन । विश्वविद्यालयमा पढ्दा थुप्रै किताबहरु पढियो । अमेरिकामा बस्दा दिनको १८ घण्टासम्म पढेँ । गाउँमा डुल्न थालेपछि पुस्तक पढ्ने समय पनि भएन र पुस्तक बोकेर हिड्ने बानी पनि हट्यो ।

राजनीतिक नेता

नेताहरुलाई खासै चिन्दिनँ । भेट भयो भने उहाँहरुले बोलाउनु हुन्छ । बाटोतिर हिड्दा पनि कहिले काँही सांसद हो भनेर भन्नुहुन्छ, नमस्कार पनि गर्नु हुन्छ । नेताहरुकोमा जाने पनि त्यति काम पनि पर्दैन । ठूला नेताहरु भने धेरै जसोलाई भेटेको छु । राष्ट्रिय आविस्कर केन्द्रको अभियानको कामले गर्दा भेटघाट भएको छ । चार वर्षसम्म विभिन्न पार्टीका नेताहरुसँग प्राय भेटेको हुनाले उनीहरुले पनि मलाई चिन्छन्, मैले पनि चिन्छु ।

मेरो परिवार

म अहिले बागबजारमा बस्छु । एउटा घरमा डेरा लिएर बसेको छु । एउटा खाट अटाउने कोठा छ । श्रीमती र दुई छोरीहरु पोखरामा बस्छन् । खाना पकाउनु पर्दैन, त्यही घरमा पकाई दिन्छन् । जे पकायो त्यहि खाएर हिड्छु ।

प्रस्तुतिः पवन बराइली

प्रकाशित मिति: आइतबार, चैत १७, २०७५ ०३:५३