अवैध महिला कामदारको समस्या : साहुले 'घर जा' मात्र भन्छ, राहदानी छैन, के गर्ने ?

A+ A A-

५ वर्षअघि रोजगारीका लागि साइप्रस हिँडेकी मोरङकी सरिता तामाङ (नाम परिवर्तन) यूएई पुगिन् । उनलाई एजेन्टले साइप्रस भनेर यूएईमा पुर्‍याएका थिए ।

यूएईमा ५ वर्षदेखि घरेलु काम गर्दै आएकी सरिता विगत ३ वर्षदेखि भने अवैध रूपमा बसेर काम गरिरहेकी छन् ।

‘कोरोना भाइरसको संक्रमण यूएईमा फैलिएसँगै नेपाल फर्कन धेरै कोसिस गरेकी थिएँ । साथमा राहदानी नभएका कारण समस्या भयो । साहुले १ महिनादेखि तिम्रो देश जाऊ भनिरहेको छ । यहाँ हामी नै बाँच्ने निश्चित छैन । नेपालमा कोरोना भाइरसको संक्रमण कम छ घर जाऊ सबै खर्च दिन्छु भनेर दबाब दिइरहेको छ,’ उनले भनिन् ।

सरिताले आफूसँग घर फर्किने आधार भएको कागतजागत नभएकाे र साहुले १ महिनादेखि घर फर्कन आफ्नाे देशकाे राजदूतावासमा सम्पर्क गर मात्र भनिरहेको सुनाइन् ।

उनले थपिन्, मलाई यूएई ल्याएर छाडने एजेन्टले फोन उठाउँदैन । साहुले घरबाट निकाल्यो भने सडकमा बास होलाजस्तो छ । कस्तो आपतमा परियाे । नेपाली दूतावासमा फोन गर्दा पनि कहिल्यै उठाउँदैनन् ।

दुबई सरकारले २ वर्षका लागि मात्र श्रम स्वीकृति जारी गर्दै आएको छ । तर, सरिताको श्रम अवधि सकिएको ३ वर्ष भइसकेको छ । सरिताले अवैध रूपमा ३ वर्ष यूएईमा बसेर काम गर्दै आएकी छन् । सरिताले यूएईमा तरकारी व्यापारको घरमा काम गर्दै आएको बताइन् ।

यस्तै, हाल कुवेतमा रोजगारीमा कार्यरत लमजुङकी मनमाया थापाको पनि समस्या उस्तै छ । उनी रोजगारीका लागि कुवेत गएको ३ वर्ष भयो । मनमायासँग पनि साथमा राहदानी छैन । उनी १ वर्षदेखि कुवेतमा अवैध रूपमा रोजगारदाता कम्पनीको शरण लिएर काम गरिरहेकी छन् ।

कुवेतमा पनि कोरोना भाइरसको महामारी फैलिएसँगै साहुनीले अब तिमी नै घर जाऊ भन्न थालेको मनमायाले सामाजिक सञ्जालमार्फत शिलापत्रडटकमसँग बताएकी छन् ।

मनमायाले भनिन्, ‘साहुनीले १ महिनादेखि घर फर्कन तिम्रो देशको दूतावासमा सम्पर्क गर भनिरहनुभएको छ । कुवेतमा रहेको दूतावासमा सम्पर्क गरेको अहिले नेपाल फर्काउने कुनै योजना छैन । जहाँ छौ, त्यहीँ नै चुपचाप बस्नु भनेको छ । नेपाल फर्कन साथमा राहदानी पनि छैन । कस्तो समस्यामा फसियो ।’

उनले भनिन, ‘मैले सुरुमा अर्को घरमा काम गरेकी थिएँ । यो घरमा आएको १ वर्ष मात्र भयो । साहुनीले कामबाट निकाले मेरो त बिजोक नै हुन्छ । घरमा परिवारले भन्दा पनि छोराले ममी छिटो आउनु भन्दा मन थामिएको छैन ।’

राहदानी नभएका कारण ६ महिनालेखि नेपाल फर्कन खोजे पनि नपाएको मनमाया गुनासो गर्छिन् । कुवेतमा रहेको दूतावासले समस्यामा परेका नेपालीहरूको विषयमा चासो नदिएको उनको दाबी छ । उनी भन्छिन्, मजस्ता धेरै नेपालीहरू कुवेतमा कोरोना भाइरसका कारण समस्या छन् । तर, दूतावासले समस्यामा परेका कसैलाई पनि खासै मतलब गरेको छैन ।

यसैगरी, कतारमा ४ वर्षदेखि हाउसमेडमा कार्यरत पाँचथरकी लीला सुब्बा (नाम परिवर्तन) को समस्या पनि तामाङ र थापाको जस्तै रहेछ । राहदानी साथमा नहुँदा नेपाल फर्कन समस्या भाइरहेको लीलाले सामाजिक सञ्जालमार्फत जानकारी दिइन् ।

उनले भनिन्, कतारमा कोराना भाइरसको संक्रमण फैलिन थालेपछि मालिकले घर फर्कन दबाब दिइरहेको छ । तर, साथमा राहदानी नभएपछि कसरी फर्किने भन्ने समस्या भइरहेको छ ।

संसद्को तत्कालीन अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध तथा श्रम समितिले गरेको सिफारिसका आधारमा सरकारले २०७२ साल चैतदेखि महिला घरेलु कामदारलाई खाडीका देश र मलेसिया पठाउन प्रतिबन्ध लगाएको थियो । श्रम अवधि सकिए पनि नेपाल नफर्किएका महिला कामदारसँग कागतजागत छैन । जसका कारण उनीहरू रोजगारदाता देशमै बस्न बाध्य छन् । सरकारले वैधानिक बाटोबाट जान प्रतिबन्ध लगाएपछि घरेलु काममा जानेहरू गैरकानुनी रूपबाट भारत हुँदै जाने गरेका छन् ।

सरकारी प्रतिबन्धका कारण रोजगारीमा जान चाहनेहरू त रोकिएका छन् नै, विदेशमा भएकाहरूले पनि काेराेना भाइरसका कारण घर फर्किन पाएका छैनन् ।

घरेलु काममा जानेहरूले फरक कामको नक्कली कागजात बनाएर गइरहेको समेत यो क्षेत्रमा काम गर्दै आएका संस्थाले बताउँदै आएका छन् ।

समस्या भइरहे पनि यसलाई खुलाउने वा जाने कामदारलाई सुरक्षित रूपमा पठाउन र विदेशमा भएकाहरूलाई घर आउजाउ गर्न दिन सरकारले प्रभावकारी निर्णय र पहल गर्न सकेको छैन । यसाे नहुँदा ३ लाखभन्दा धेरै महिला विदेश अवैध हैसियतमा बसेर काम गरिरहेका छन् ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, वैशाख २४, २०७७ १५:५८