होटल बन्द गर्ने हानको प्रस्ताव, ९ लाख श्रमिक मारमा

A+ A A-

होटल एसोसिएसन अफ नेपाल (हान)ले कोरोनाको कारण देखाउँदै दशैँसम्म सबै होटल बन्द गर्ने प्रस्ताव सरकारलाई गरेको छ । कोरोना भाइरस नियन्त्रण गर्न सरकारले गरेको लकडाउनका कारण तत्काल होटल सञ्चालन गर्ने सक्ने अवस्था नदेखिएको भन्दै दशैँसम्म बन्द गर्ने प्रस्ताव गरेको हानले जानकारी दिएको छ ।

हानले आफ्ना सदस्य रहेका ३ हजार पर्यटकस्तरका होटलहरू १ वैशाखदेखि ६ महिनासम्म बन्द गर्ने प्रस्ताव सरकारलाई गरेको हानका प्रथम उपाध्यक्ष विनायक शाहले जानकारी दिए । कोरोना भाइरसका कारण दशैँसम्म होटल सञ्चालन गर्न सक्ने अवस्था नरहेको र तत्काल होटल बन्द गर्ने प्रस्ताव संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयले गरेको हानका प्रथम उपाध्यक्ष शाहले बताए ।

‘होटल बन्द गर्दा ६ महिनासम्म मजदुरलाई १२.५ प्रतिशत तलब मात्र दिने प्रस्तावसमेत सरकारसँग हानको छ । मजदुरले सेवा शुल्कबापतको १० प्रतिशत रकम भने पाउनेछन् । २ महिनादेखि होटल बन्द छन् । करिब २ खर्ब रूपैयाँ नोक्सान भएको छ । होटल क्षेत्रमा कार्यरत ९ लाख श्रमिकलाई तलब खुवाएर राख्नुपर्ने अवस्था छ’, उनले भने ।

श्रमिक र व्यवसायीको जोखिमलाई ध्यानमा राखेर होटल दशैँसम्म बन्द गर्ने हानको निर्णय भएको उनको भनाइ छ । यस विषयमा सरकारले आधिकारिक निर्णय गर्छ भन्ने आसमा हान रहेको उनले बताए । श्रमिक युनियनसँग १२.५ प्रतिशतका दरले पारिश्रमिक लिन सहमत नभएको अवस्थामा सबै सदस्य होटलले श्रम ऐन, २०७४ को दफा १४५ बमोजिम कर्मचारी कटौतीका लागि प्रक्रिया चलाई सूचना दिई आंशिक वा पूर्ण रूपमा बिदा दिनेसमेत हानले निर्णय गरिसकेको छ ।

मजदुर श्रमिक कटौती गर्ने र तलब नखुवाउने वहाना

होटल व्यवसाय दशैँसम्म बन्द गर्ने हानको प्रस्ताव मजदुरलाई तलब नखुवाउने वहाना मात्र भएको ट्रेड युनियनहरूले आरोप लगाएका छन् । हानको प्रस्तावप्रति सरकार गम्भीर भएन भने तत्काल होटल क्षेत्रमा काम गर्दै आएका ९ लाख श्रमिक बेरोजार हुने अवस्था आउने युनियनको अनुमान छ । होटल व्यवसायसँग प्रत्यक्ष जोडिएको पर्यटन क्षेत्रमा पनि ठूलो प्रभाव पर्ने युनियनले जनाएको छ । सरकार हानको प्रस्तावप्रति गम्भीर हुनुपर्ने उनीहरूको माग छ ।

सरकारले अहिले ५० प्रतिशत र लकडाउन खुलेपछि ५० प्रतिशत तलब दिनुपर्ने निर्णय गरेपछि उनीहरूले होटल बन्द गर्ने प्रस्ताव गरेको नेपाल ट्रेड युनियन महासंघ (जीफन्ट)का अध्यक्ष विनोद श्रेष्ठको आरोप छ । सरकारले तोकेको १३ हजार ७ सय ५० रुपैयाँको १२.५ प्रतिशत तलब दिन हानले गरेको प्रस्ताव जीफन्टलाई स्वीकार नहुने अध्यक्ष श्रेष्ठले बताए ।

‘१३ हजार ७ सय ५० रुपैयाँको १२ प्रतिशतले मजदुरको परिवार पालिन्छ । हानको यो प्रस्ताव मजदुर मार्न खोज्ने मात्र हो । सरकारलाई तत्काल हानलाई वार्तामा बोलाउन ट्रेड युनियनले आग्रह गरेको छ’, उनले भने, ‘सरकार हानको प्रस्तावमा गम्भीर नभए मजदुर सङ्गठनले लकडाउन खोलेपछि आन्दोलनमा जान सक्छ । होटल बन्द गर्ने वहानामा श्रमिकको तलब र रोजगारी कटौती गर्ने मिल्दैन ।

मजदुर सङ्गठनले समस्याको समाधान होस् भन् चाहेको उनको भनाइ छ । होटलसँग सम्बन्धित क्षेत्रमा करिब ११ लाख श्रमिक रोजगारीमा कार्यरत छन् । उनीहरूको रोजगारी र तलबमा सरकार गम्भीर हुनुपर्ने उनको माग छ । सरकारले हानको प्रस्ताव स्वीकार गरे होटल क्षेत्रसँग सम्बन्धित काम गर्दै आएका ११ लाखभन्दा बढी कामदारको रोजगारीसमेत जोखिममा पर्ने जीफन्टको बुझाइ छ ।

कोरोना भाइरसका कारण लकडाउन भएपछि होटल व्यवसाय बन्द भएका कारण यस्तो प्रस्ताव गर्न बाध्य भएको हानका प्रथम उपाध्यक्ष शाहले बताए । उनले जीफन्टको आरोपको खण्डन गरेका छन् । आम्दानी नभएपछि जीवन धान्नका लागि मात्र मजदुरलाई हानले न्यूनत्तम पारिश्रमिकको १२ प्रतिशत दिने निर्णय गरेको उनको भनाइ छ ।

सरकार गम्भीर छ, सम्वादबाट समस्या समाधान हुन्छ : श्रम मन्त्रालय

सरकार, मजदुर सड्गडठन र हानबीच सोमबार श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयमा छलफल हुँदै छ । हानले गरेको प्रस्ताव र श्रमिकका समस्याका बारेमा छलफलपछि मात्र उनीहरूको प्रस्तावका विषयमा निर्णय हुने श्रम मन्त्रालयले जानकारी दिएको छ ।

सरकारले मजदुर र व्यवसाय दुवैलाई असर नपर्ने गरी समस्या समाधानका लागि पहल गर्ने श्रम मन्त्रालयका प्रवक्ता सुमन घिमिरेले बताए । सरकारले मजदुर, होटल व्यवसायी र श्रमिक सङ्गठनबीच मध्यमार्गी समाधान खोज्ने उनको भनाइ छ ।

नेपाल पर्यटन बोर्डले गरेको एक अध्ययनमा कोरोनाबाट पर्यटन क्षेत्र व्युँताउन करिब २० अर्ब रुपैयाँ राहत सरकारले ब्योहोर्नुपर्ने जनाइएको छ । बोर्डले पर्यटन क्षेत्रलाई सामान्य अवस्थामा ल्याउन करिब २० अर्ब रुपैयाँ राहत सरकारसँग मागसमेत गरेको छ ।

पर्यटन क्षेत्रमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाको करिब ४ खर्ब रुपैयाँभन्दा बढी लगानी रहेको हानको अनुमान छ । सरकारले नेपाल भ्रमण वर्ष, २०२० मनाउने भएपछि पर्यटन क्षेत्रमा लगानी धेरै बढेको थियो । २० लाख पर्यटक भित्र्याउने सरकारी लक्ष्य कोरोनाका कारण अपूरो भएको छ, जसका कारण होटल व्यवसाय धरापमा परेको हानले जनाएको छ ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, वैशाख २२, २०७७ ११:२२