स्थायी समितिको छलफल मोडालिटी कस्तो हुनुपर्छ ?

A+ A A-

यतिखेर नेपाली समाज गम्भीर संकटबाट गुज्रिरहेको छ । राजनीतिक अस्थिरता बढेसँगैै कोरोनाको संकटले लकडाउन पनि थपिँदै गएको छ । मुख्यतः राजनीतिक अस्थिरताको छिटोभन्दा छिटो अन्त्य गरेर कोरोनाविरुद्धको लडाइँमा एकजुट भइ यसमाथि विजय हासिल गर्न आवश्यक छ ।

यतिखेर राजनीतिक पार्टीहरू, संसद र सरकार नयाँ संविधानले दिशानिर्देश गरेअनुसार चल्नुपर्नेमा सत्तापक्ष होस् वा प्रतिपक्ष, पुरानै तरिकाले चलिरहेका छन् । जनअपेक्षाअनुसार परिणाम आउन सकेको छैन । जसका कारण जनतामा असन्तुष्टि बढ्दै गएको छ ।

यसो हुनुका पछाडि मुख्यतः दुई कारण छन् । पहिलो, जनताको चेतनाभन्दा राजनीतिक दलहरूको चेतना पछाडि हुनु । दोश्रो, २००६ सालमा स्थापना भएको नेकपा क्रमभंग गरेर नयाँ पार्टी बने पनि सञ्चालनको तरिका पुरानै हुनु ।

यतिखेर नेकपाभित्र ‘भुसको आगो’को रूपमा रहेको अन्तरविरोध दुई अध्यादेश आएपछि दावानल बनेर एकीकृत पार्टीको भविष्यमाथि नै चुनौति खडा गरिरहेको छ । जुन अध्यादेशको खारेजीपछि पनि कायमै छ ।

कोरोनाविरुद्ध लड्नुपर्ने समयको चापको बीचमा पनि विवादको समाधानका उपायहरूको खोजी गर्नै पर्छ । कोरोना महामारीको बेला छलफल किन गर्ने भन्न पनि सकिन्छ । तर, सरकारको नेतृत्व गरेको पार्टीभित्र उत्कर्षमा पुगेको अन्तरविरोधलाई मत्थर र समाधान गर्न सकिएन भने कोरोनाविरुद्धको संघर्षमा विजय हासिल गर्न निकै गाह्रो पर्नेछ ।

यसर्थ, समाधानका उपायहरूबारे पार्टीका विभिन्न वृत्तमा छलफल चलिरहेको छ । यसलाई नकारात्मक रूपमा लिन मिल्दैन । यो बहसले समस्यााको समाधान निकाल्नैपर्छ ।

अहिले पार्टीभित्र देखिएको अन्तरविरोध समाधानका लागि सचिवालय र स्थायी समितिको बैठक बस्ने कुरामा दुवै अध्यक्षबीच सहमति भएको छ ।स्थायी समितिको बैठकको मोडालिटीबारे सचिवालयमा छलफल आवश्यक देखिन्छ । मेरो विचारमा बैठक संक्षिप्त हुनुपर्छ र तीन स्टेपमा छलफल चलाउनुपर्छ ।

१. सचिवालय र दुई अध्यक्षले केन्द्रीय समितिको म्यान्डेटअनुसार काम हुन नसक्नुका कारणहरू के के हुन् ? सचिवालय सदस्यहरू र दुई अध्यक्षहरूको भूमिका कहाँ पुगेन ? भन्नेबारे गहन छलफल हुनुपर्छ । स्थायी समितिका सदस्यहरूले उठाएका कुराको चित्तबुझ्दो जवाफ नेतृत्वले दिनैपर्छ ।

२. नयाँ सिस्टमको गाडी आएपछि या त पुरानो डाइभरले नयाँ सिस्टमअनुसार आफूलाई अपग्रेड गर्नुपर्छ वा नयाँ सिस्टम जानेको डाइभर राख्नुपर्ने हुन्छ । तर, कसैले मैले वर्षौंदेखि गाडी चलाउँदै आएको हुँ, सजिलै चलाइहाल्छु नि भनेर आफूलाई अपग्रेड नगरी नयाँ सिस्टमको गाडी चलायो भने सिस्टम मात्र ध्वस्त हुने होइन, दुर्घटना पनि हुन्छ ।

यसर्थ, समस्याका प्रमुख र सहायक कारणहरू निक्र्यौल हुनु जरुरी छ । पार्टी नयाँ हुने, तर नीति, विधि, संगठन, कार्यशैली र आचरण पुरानै हुँदा यो समस्या आएको हो वा पार्टी र सरकारको नेतृत्व गर्ने व्यक्तिकै भूमिकाका कारणले यी समस्याहरू आएका हुन् भन्ने कुरामा छलफल केन्द्रित हुन जरुरी छ ।

नेतृत्वको भूमिका नै नपुगेको हो भने नेतृत्व बदलेर समस्या समाधान गर्न सकिन्छ । तर, मलाई के लागिरहेको छ भने नेकपाको विचारको मूलभूत पक्ष ठीक छ तर त्यो विचारलाई व्यवहारमा उतार्नका लागि नयाँ नीति, विधि, संगठन, कार्यशैली र आचरणको आवश्यकता पर्दछ । यी चिजहरू विकास गर्न नसक्दा अन्तरविरोध समाधान भइरहेको छैन ।

व्यक्तिको भूमिका नपुगेको कुरा सहायक कारण हो । त्यसैले दोस्रो स्टेपमा नयाँ पार्टी र यसले निर्धारण गरेको समाजवादी लक्ष्यलाई बोक्ने नयाँ नीति, विधि, संगठन, कार्यशैली र आचरणको आवश्यकता पर्दछ । अन्यथा, पार्टी अन्तरविरोधको गोलचक्करमा फसिरहन्छ ।

३. पात्रबारे छलफल हुनुपर्छ । सिंगो मुलुक र पार्टीलाई सुझबुझपूर्ण ढंगले सञ्चालन गर्न सक्ने व्यक्तिको पहिचान गर्नुपर्छ । अहिले भएका व्यक्ति वा नेतृत्वकर्ताले नयाँ नीति, विधि, संगठन, कार्यशैली र आचरणअनुसार नेतृत्व गर्न सक्ने वा नसक्ने भन्ने कुरामाथि बहस हुनुपर्छ ।

नयाँ नीति, विधि, संगठन, कार्यशैली र आचरणमा नयाँ मान्यता विकास नगरी व्यक्तिलाई मात्रै बदलियो भने नयाँ आउने नेतृत्वलाई पनि काम गर्न सहज हुन्न । बाँकी अढाई वर्ष पनि यिनै समस्याहरू पुनरावृत्ति भइरहन्छन् जुन पार्टीका लागि कदापि हितकर होइन ।

डायस अनुपयुक्त भएर पैदा भएको समस्या हो कि मेसिन चलाउने व्यक्तिमा समस्या हो, छुट्याउन सक्नुपर्छ । डायसमा त्रुटी छ भने मेसिन चलाउने मिस्त्री बदलेर समस्या समाधान हुँदैन, डायस नै नयाँ निर्माण गर्नुपर्छ । डायसको त्रुटी सच्याइसकेपछि मेसिन चलाउने मिस्त्रीबारे छलफल गर्नु उपयुक्त हुन्छ ।

बैठकबाट समस्या समाधान गर्छु भनेर मात्रै हुँदैन, बैठकका एजेण्डा र छलफलका मोडालिटिहरू पनि वैज्ञानिक हुन जरुरी छ । हाम्रा बैठकका मोडालिटी पुरानै हुँदा बैठक लामो हुने र समस्याको उपयुक्त समाधान निकाल्न नसक्ने हुने गरेका छन् । त्यसैले, आज बस्दै गरेको सचिवालयले बैठकका एजेण्डा र छलफलको मोडालिटी वैज्ञानिक बनाउन जरुरी छ । (नेकपा नेता गजुरेलसँग शिलापत्रका नवराज कुँवरले गरेको कुराकानीका आधारमा)

प्रकाशित मिति: बुधबार, वैशाख १७, २०७७ १४:१७