संकटको सारथी बन्दै पोखराका शालिकराम

A+ A A-

विश्वव्यापी महामारीका रुपमा फैलिएको कोरोना भाइरसका संक्रमित नेपालमा पनि देखिसकेका छन् । आइतबार बिहानसम्म नेपालमा ३१ जनामा कोरोना संक्रमणको पुष्टि भइसकेको छ । जसमध्ये ३ जना उपचारपछि घर फर्किसकेका छन् । बाँकी संक्रमितको भने विभिन्न अस्पतालमा उपचार भइरहेको छ ।

सरकारले अझै पनि संक्रमितको उपचारका लागि स्वास्थ्यकर्मीलाई आवश्यकपर्ने सुरक्षा सामग्री तथा उपकरण पर्याप्त संख्यामा व्यवस्था गर्न नसकेको गुनासो कम हुन सकेको छैन ।

कोरोना संक्रमतिको उपचारमा कुनै कमी हुन नदिन विभिन्न संघसंस्था तथा व्यक्तिले सहयोग पनि गरिरहेका छन् ।

गुनासो बढ्न थालेपछि नीजि स्तरबाट पनि उपचारमा आवश्यकपर्ने विभिन्न सामग्री उत्पादन थालेका छन् ।

यसैबीच, पोखराका शालिकराम घिमिरे पनि कोरोना संक्रमितको उपचारमा खटिने स्वास्थ्यकर्मीका लागि अनिवार्य चाहिने व्यक्तिगत सुरक्षा सामग्री (पीपीई) बनाएर सरकारको सारथी बनिरहेका छन् ।

२०४९ देखि पोखराको गणेशटोलमा उज्वल गार्मेन्ट उद्योग सञ्चालन गर्दै आएका घिमिरेले केही समययता स्वास्थ्यकर्मीका लागि आवश्यक पर्ने पीपीई उत्पादन गरिरहेका हुन् ।

गत वर्षको डिसेम्बर अन्तिम साता चीनको वुहान शहरमा देखिएको कोरोनाले महामारीको रुप लिएपछि घिमिरे पीपीई बनाउन व्यस्त भएका छन् ।

झण्डै ३ दशकदेखि गारमेन्ट उद्योग सञ्चालन गर्दै आएका उनको अहिले दैनिकी फेरिएको छ । घिमिरेले जब पीपीई अभावमा स्वास्थ्यकर्मी र बिरामीको ज्यान नै जोखिममा परेको खबर सुने त्यसपछि उनको मन थाम्न सकेन । र, उनले सुरु गरे पीपीई, मास्क लगायतका समग्री उत्पादन गर्न ।

गारमेन्ट उद्योगमा विभिन्न सामग्री बनाउँदै आएका घिमिरेले केही महिना अघि नेपालमा समेत कोरोना संक्रमणको असर पर्ने आँकलन गर्दै चीनबाट ठूलो परिमाणमा पीपीइका लागि आवश्यक पर्ने सामग्री ल्याएका थिए ।

सुरुमा चीनमा मात्र देखिएको संक्रमण विस्तारै अन्य देशहरुमा समेत फैलिन थाल्यो । नेपालमासमेत पीपीई लगायतका आश्स्यक सामग्रीको अभाव रहेको भन्दै स्वास्थ्यकर्मीले बिरामी जाँच्नसमेत आनाकानी गरिरहेका थिए ।

यस्तो अवस्था थाहा पाएपछि घिमिरेले आफ्नो गारमेन्ट उद्योगबाट सुरक्षा समग्रीको व्यवासायिक उत्पादन थालेका हुन् ।

आफूमा भएको ज्ञान तथा सीपको सदुपयोग गर्दै यो अवस्थामा सुरक्षा सामग्री उत्पादन गरिरहेको उनी बताउँछन् ।

‘आफूमा भएको सीप प्रयोग गर्दा हजाराैँ नागरिकको ज्यान बाँच्ने देखेर नै संकटकाे अवस्थामा पीपीई उत्पादन गर्ने निर्णय गरेका हौँ’ उनले भने, ‘पोखरामा सुरुमा हामीले उत्पादन गरेको सुरक्षा सामग्री तयार भएपछि मात्र चिकित्सकलाई बिरामी जाँच्न सहज भएको हो ।’

घिमिरेले जिम्मेवार नागरिकको हैसियतले संकटका बेला राज्यलाई सहयोग गर्नुपर्छ भनेर स्वास्थ्यकर्मी र बिरामीको सुरक्षाका लागि पीपीई उत्पादन थालेको बताए ।

‘पीपीइको अभाव देखाउँदै चिकित्सक बिरामीको अगाडि जानै छाडेपछि आफूमा भएको सीपलाई प्रयोग गरेर सुरक्षा समग्री उत्पादन गरेका हौँ ।’ उनले भने, ‘स्वास्थ्यकर्मीका लागि आवश्यक सुरक्षा सामग्री चिकित्सककै सल्लाहमा बनाएका छौँ ।’

आफूले उत्पादन गरेको सुरक्षा सामग्री पोखराका विभिन्न अस्पताल, एम्बुलेन्स चालक र छिमेकी जिल्लामा समेत पठाइरहेको सञ्चालक घिमिरेले बताए । ‘हामीले उत्पादन गरेको पीपीई र मास्क लगायतका सामग्री पश्चिमाञ्चल अस्पताल, विभिन्न गाउँपालिका र स्थानीय अस्पतालमा समेत पठाउने गरेका छौँ’ उनले भने । उनले हालसम्म उद्योगमा करिब २ हजार थाहन पीपीई र ४ हजार पीस मास्क उत्पादन गरेको बताए ।

उद्योगी घिमिरेले आफ्नो गार्मेन्टले उत्पादन गरेका पीपीई, मास्क र जुत्ता लगायतका सेटलाई करिब १६ सय रुपैयाँमा बिक्री गर्ने गरेको बताए । उनले उइनप्रूफ, वाटरप्रूफ लगायतका विभिन्न गुणस्तरमा पीपीई उत्पादन गर्ने गरेको बताए । ‘हामीले विभिन्न कपडाको गुणस्तर अनुसारका पीपीई उत्पादन गरेका छौ’ उनले भने, ‘मूल्य पनि कपडाको गुणस्तरअनुसार नै फरकफरक राखेका छौँ ।’

उत्पादन गर्न कामदार अभाव

सरकारले लकडाउनको घोषणा गरेपछि गारमेन्ट उद्योगमा काम गर्ने आआफ्नो घर गएपछि सुरक्षा सामग्री उत्पादनमा समस्यामा परेको घिमिरेले बताए ।

कामदार घर गएपछि उनले अहिले पोखराका विभिन्न टेलरिङ्गमा काम गर्ने कालिगडलाई खोजेर पीपीई लगायतका सामग्री उत्पादन गरिरहेका छन् ।

‘संकटको बेला तपाइहरुले गरेको सानो सहयोगले कयौँको ज्यान बच्न सक्छ । संकटका बेला राज्यलाई सहयोग गनुपर्छ भनेपछि उहाँहरु काम गर्न तयार हुनुभयो’ घिमिरेले भने, ‘उनीहरुको साथ र सहयोगले नै हामीले तत्कालै सेवा गर्न सक्यौँ ।’

उद्योगी घिमिरेले पोखरा लगायत विभिन्न ठाउँका संघसंस्था र अस्पतालबाट सुरक्षा सामग्रीको माग आउने गरेको सुनाए । ‘माग उच्च छ, हाम्रो स्रोतसाधनले भ्याएसम्म उत्पादन गरिरहेका छाैँ’ उनले भने, ‘करिब ५ हजार थान पीपीई बनाउने कच्चापदार्थ आमीसँग स्टक नै छ ।’

संकटमा कामदारको समेत सारथी

घिमिरेले अचानकको लकडाउनका कारण कालिगढको निकै अभाव भएको बताए । उद्योगमा काम गर्ने कामदार लकडाउन घोषणा भएसँगै गाउँतिर हिँडेपछि केही दिन विभिन्न ठाउँमा कारदारको खोजीमा भौतारिएको उनले बताए ।

‘पीपीई माग बढ्ने तर कामदारको अभाव भएपछि पोखराका विभिन्न ठाउँ पुगेर कालिगड खोज्यौँ ।’ उनले भने, ‘बजार क्षेत्रमा बसोवास भएका कालिगडहरु खोजेर अहिले उत्पादन गरिरहेका छौँ’

अहिले उद्योगमा करिब २ दर्जन कामदारले नियमित सामग्री उत्पादन गरिरहेका घिमिरेले बताए । उनले कामदारको सुरक्षाका लागि सुरक्षित विधि र समाजिक दूरी कायम गराएर काममा लगाएको बताए ।

उद्योगका कामदार बालकृष्ण परियारले संकटका बेला राज्यलाई सहयोग र आपूmहरुको दैनिकी चलाउनका लागि काम गरेको बताए । उनले सबैतिर लकडाउन भएर घर बाहिर निस्कन बन्देज लगाएको बेला उद्योगले काम गर्ने अवसर जुटाइदिएका कारण बालबच्चाको खर्च जोहो गर्न सहज भएको बताए ।

‘संकटका बेला उद्योगले हामीलाई काम दिएर दैनिक खर्र्चको जोहो गर्न सहज बनाइदिएको छ ।’ उनले भने, ‘यदी उद्योगले काम नदिएको भए अहिले सरकारले राहत बाँडेको ठाउँमा पुगेर हात पसार्नु पथ्र्यो ।’

उद्योगका अर्का कामदार दुर्गा बर्देवाले संकटमा उद्योगले रोजगारी दिएर ठूलो मद्दत पुगेको बताए । ‘चारैतिर बन्दाबन्दी छ, सबै कारोबार ठप्प छ, यस्तो बेला पनि उद्योगले काम दिएर हामीहरुको रोजिरोटी चलाई दिएको छ’ उनले भने, ‘लकडाउनमा यदि उद्योग नचलेको भए छोराछोरी खान नपाएर बिचल्लीमा पर्थे ।’

संकटमा पनि सामाजिक उत्तरदायित्व बहन गर्दै उद्योग

संकटको बेलामा पनि उद्योगले सामाजिक उत्तरदायित्व बहन गरेको छ । सरकारले समेत नागरिकका लागि सेनिटाइजर र मास्कको समेत ब्यवस्था गर्न नसकेको अबस्थामा उद्योगले आफ्नो छिमेकीलाई निःशुल्क माक्स वितरण गरकेो छ ।

विभिन्न संघसंस्थालाई पीपीई र छिमेकीलाई निःशुल्क मास्कको दिने गरेको सञ्चालक घिमिरेले बताए । ‘हामीले समाजिक उत्तरदायित्व बहन गर्दै आवश्यकता अनुसार पीपीई र मास्क निःशुल्क दिने गरेका छौँ’ उनले भने, ‘वरिपरीका सबैं छिमेकीलाई बोलाएर आवश्यकता अनुसार निःशुल्क मास्क लग्न भनेका छौँ ।’

सरकारलाई सुझाव

उद्योगी घिमिरेले संकटको अवस्थामा सरकारले साना तथा ठूला उद्यमीसँगको समन्वयमा नीति निर्माण गरी व्यवसायीमैत्री वातावरण बनाउन आवश्यक रहेको बताए ।

उनले बैंक तथा वित्तीय संस्थाबाट लिएको कर्जामा ब्याज छुटको ब्यवस्था मिलाउन जरुरी रहेको बताए । घिमिरेले अत्यावश्कीय सेवाका उद्योगका लागि बच्चा पदार्थमा भन्सार छुटको ब्यवस्था गर्न सरकारसँग आग्रह गरेका छन् । ‘सरकारले यस संकटको बेला उपयोग हुने वस्तुमा भन्सार छुटको व्यवस्था गर्ने हो भने उपभोक्ताले सहज र सरलरुपमा पाउने थिए ।’ उनले भने, ‘यदि हामीले पछि पीपीई र मास्कको कच्चा पदार्थमा सरकाबाट भन्सार छुट पाएको भए अझ सस्तो रुपमा बिक्री गर्ने थियौँ । यसो भएमा उपभोक्तालाई ठूलो राहत हुने थियो ।’

उद्योगी घिमिरेले स्थानीय र प्रदेश सरकारले उद्योगको उत्पादन क्षमता हुँदासमेत आवश्यक सामग्री बाहिरबाट ल्याउने गरेको गुनासो पोखे । ‘यदि प्रदेश सरकरले हामीसँग समन्वय गर्ने हो भने डब्लुएचओको मापदण्डको पीपीई हामीले नै उत्पादन गर्न सक्छौँ । तर, यहाँको उद्योगलाई नजरअन्दाज गर्दैै बाहिरबाट एकएक सामान ल्याएर वितरण गरिएको छ ।’ उनले भने, ‘स्थानीय उद्योगीसँग सरकारले समन्वय नै गरिहरको छैन ।’

प्रकाशित मिति: आइतबार, वैशाख ७, २०७७ १०:३३