पिउने मुकारुङका जीउने कला : रक्सी खान्छु, प्रेम गर्छु तर ढाँट्दिन

A+ A A-

लेखक तथा आख्यानकार राजन मुकारुङ मुलतः साहित्यिक अभियन्ता हुन् । पहिचानको मुद्दालाई साहित्यमा समेट्नुपर्ने भन्दै मुकारुङले सृजनशील अराजकताको नेतृत्व गर्दै आए । मदन पुरस्कार प्राप्त उपन्यास ‘दमिनी भीर’ का लेखक मुकारुङ यतिबेला पुस्तक लेखकनमा व्यस्त छन् ।

आख्यानकार मुकारुङले शिलापत्रसँग आफ्नो जीवनका १० भोगाइ र अनुभव यसरी सुनाएः

लेखकको दुःख
विहान अलि ढीला उठ्छु । आफैं खाना पकाउँछु । प्राय बिहानको खाना एक्लै खान्छु । १० बजे फिनिक्समा पुग्छु । साथीभाइहरुको किताब पढ्ने, सल्लाह दिनेदेखि सम्पादन गर्ने काम गर्छु बेलुकी ५ बजेसम्म ।

बेलुका प्रायः साथीहरुसँग रक्सी पिउँछु । दिनमा एकजना साथी नभेटेको कहिल्यै छैन । अचेल स्वास्थ्य पनि बिग्रदै आएको महसुस भएको छ ।
२०६० सालदेखि पुर्णकालीन लेखक भएर बाँचेको छु । लेखक हुनुको अर्काे दुःख छ, व्यवस्थित जीवन बाँच्न नसक्नु । खास लेखक हुँदाचाँहि व्यवस्थित जीवन भोग्न अत्यन्त कठिन हुदोरहेछ । निकै अस्तव्यस्त भइदोरहेछ ।

लेख्नका लागि कथा, कथाको पात्र आदि खोज्न हिँड्दै कताकता पुगिन्छ । घरव्यवहार ध्वस्त भइँदिदोरहेछ । लखेक हुँदा सन्तोष चाँहि मिल्ने रहेछ । उपलब्धि हासिल गरेपछि घर व्यवहार भत्किदा रहेछन् ।

एक्टिभिष्ट भएकाले राजनीति गर्छु जस्तो पनि लाग्छ । तर साहित्यिक भावना प्रधान हुँदोरहेछ । त्यसैले त्यतातिर जान मन नलाग्ने । यस्ता यस्तै दुःख चाँहि हुन्छ लेखक हुँदा ।

पाठकको दवाव पनि उत्तिकै हुन्छ । धेरै कार्यक्रममा गइदिनुपर्छ । भ्याइदिनु पर्छ । नजाउँ ठुलो मान्छे भयो भन्लान् कि भन्ने डर । मन नलागी नलागी पनि गइदिनु नै पर्याे ।

हप्तामा एउटा कार्यक्रममा गएर बोल्नैपर्छ । साथीभाइको कार्यक्रममा गएर बोल्दिनुपर्छ । साहित्यका कार्यक्रममा गएपछि अलि भावुक भइन्छ ।
साथीभाईको के खर्च गराउनु भन्ने लाग्छ, त्यतै खर्च हुने । अँ, विदेश तिर कार्यक्रम जानुपर्याे भने चाँहि साथीहरुले म्यानेज गरिदिन्छन् ।

लेखक हुँदाको सुख
लेखक हुँदा स्वतन्त्र ढंगले बाँच्न पाइन्छ । स्वतन्त्र ढंगबाट सोच्न पाइन्छ । नयाँ किसिमले भन्न पाइन्छ । नयाँ ठाउँहरुमा जान पाइन्छ । नयाँ पुस्ताहरुसँग भेट्न पाइन्छ ।

सम्बन्धहरु स्थापित हुन्छन् । बयान गर्न नसकिने सुख पनि हुने । अर्काे पाटो छ, हामीप्रति नयाँ पुस्ताको ठूलो आशा भरोसा छ । सिर्जना गर्ने मान्छेहरु आत्मिक सुखमा रमाउने मान्छे हो । कति कति बेला त सुखै–सुख छ जस्तो लाग्छ ।

मेरा पुस्तक
कार्यक्रमहरु जाँदा प्राय पुस्तक किनेकै हुन्छु । बजारमा आएका नयाँ किताब लिइरहेकै हुन्छु । महिनामा तीन–चार वटा पुस्तक किनिरहेको हुन्छु । विषेश गरी फिनिक्स् बुक्स्मा जान्छु । नयाँ पुस्तक निस्किन्छ त्यहिबाट लिन्छु ।

पुस्तकमा चाहि नेपाली समाजमा विविधता छ । हामी बाँच्ने जीवन शैली फरक फरक छ । कथाको प्रस्तुति गर्ने तरिका हुन्छ । तर नेपाली साहित्यमा प्रक्रियाहरु बनाउन सकिएको छैन् ।

हामी पश्चिमी शैलीमा छौ, साहित्यको शैलीमा नै छैनौं । हाम्रो साहित्यले शैली प्रस्तुत गर्न सकिरहेको छैन कि जस्तो लाग्छ कहिलेकाहिँ ।
यस्ता खाले पुस्तक आईदिए हुन्थ्यो जस्तो कल्पना हुन्छ तर कस्तो भन्दा व्याख्या धेरै गर्नै गाह्रो क्या ।

नेपालमा मस्टो परम्पराहरु छन्, । पालम छ । कौडा छ । हाम्रो समाज नै मौलिक छ । तिनीहरुकै रिदममा तिनीहरुको शैलीमा कविता लेखिए त्यहि शैलीमा आख्यानहरु भनिदिए बडो राम्रो हुन्थ्यो जस्तो लाग्छ । तर आफैले गर्न सकिएको छैन ।

साहित्यलाई कसरी ल्याउने होला जस्तो लाग्छ । पूर्वका राई लिम्बुहरुले केही प्रयास गरेका छन् । तर कर्णालीबाट केहि आइरहेका छैनन् । मधेसबाट पनि आउन सकेको छैन । आइदिए हुन्थ्यो जस्तो लागको छ । लेखकका हतारोले होला भन्यो, चित्त बुझायो ।

फुर्सद
नयाँ नयाँ लेखकले पाण्डुलिपि दिइरहेका हुन्छन् । पढ्छु । सम्पादन गर्छु । फुर्सदमा दुईवटा काम गर्छु । एउटा मोबाइलमा गेम खेल्ने हो । त्यो पनि फुटबल । बचेको समय फिल्म हेर्छु । दक्षिण भारतको फिल्म बढी हेर्छु । माइण्ड फ्रेस बनाउने खालको मात्रै फिल्म हेर्छु । ज्ञान लिने खालका चाँहि होइनन् है ।

नजिक लाग्ने
जीवनमा हिमाल देखेर आहा हिमाल, झरना देखेर आहा झरना, समुन्द्रको छाल देखेर आहा छाल भन्दै कहिल्यै रमाइन । खासमा घुम्न नसक्ने मान्छे म ।

कतारमा कार्यक्रममा गएको बेला साथीहरुले मरुभूमिमा लगे । बालुवामा आफ्नो नाम लेख्दाचाहि मज्जा आयो । काठमाडौं खासै घुमेको छैन । स्वयम्भू त जम्मा एकपटक गएको छु । पशुपतिचाँहि धेरै मलामी जानुपर्ने हुनाले गइन्छ । तर मन्दिर कस्तो छ थाह छैन ।

मलाई काठमाडौं नजिकको मन परेको ठाउँ चोभार हो । त्यहाँ एक खालको रमाइलो लाग्छ । बेला बेला गइराख्छु ।

रमाइलोे क्षण

दुई ठाउँलाई अखडा बनाउँछु । एउटा मण्डला थिएटर । अर्को भृकुटीमण्डप । अचेल भृकुटीमण्डप जान पातलो भएको छ । दुईचार वर्ष हरेक दिन २ बजेपछि पुग्थें ।

भृकुटीमण्डपमा बसेर साथीभाईका कुरा काटेर रमाइलो गर्न कम्ता मज्जा हुन्न ।

बाल्यसखा
बाल्यकालका साथी एकदम कम भेट्छु । बाल्यकालका साथीहरु वैदेशिक रोजगारमा छन् । कोही लाउरे पनि भएका छन् । त्यतिबेलाको मिल्ने साथीहरु कहिलेकाँहि भेट हुन्छ । तर मेरो विधा फरक भएकाले त्यति भेट हुँदैन् । बाल्यकालमा मैले त्यति धेरै साथी बनाइन् ।

तीनभाई छोराहरु थियौं । हामीलाई कुनै दिन लाउरे हुन मन लागेन । पहिलेदेखि नै पढिराख्ने मान्छे भएकोले, सिर्जनात्मक काममा व्यस्त भएकाले साथी नै धेरै भएनन् ।

बाल्यकाल भोजपुरमा बित्यो । ९ वर्ष उमेरसम्म खोटाङमा बसेँ मामा घरमा । त्यहाँ त्यसै छाडा भइहालेँ । मामा माइजुुसँग फुर्केर समय बित्यो ।
जाँतो पिन्ने, चामल कुट्ने, छिन्किने सबै काम आफै गर्थे । स्कुल चप्पल लगाएर गइन्थ्यो । बाटोमा चप्पल चुडिन्थ्यो । किन्ने पसल पनि हुँदैन थियो । भएपनि पैसा नहुने । यसरी नै बित्यो बाल्यकाल ।

किनमेल
मासु बढी किन्छु । त्यसपछि रक्सी किन्छु । मासु बिना खानै खान सक्दिन । एक टुक्रा भएपनि मासु चाहिन्छ मलाई । मासुसँग मिसाएर खाने अन्य परिकारहरु पनि किन्छु । काठमाडौंमा अर्गानिक पाइन्छ भन्ने भ्रम छैन मलाई । तरकारी बजारमा जस्तो भेट्यो तेस्तै किन्छु ।

लुकेको पाटो
जीवनमा ढाँट्न नजान्ने मान्छे म । अहिलेसम्म मैले ढाँटिन । रक्सी खान्छु, चुरोट खान्छु, प्रेम गर्छु । तर ढाँट्दिन । म एकदम पारदर्शी मान्छे । त्यसैले जीवनमा केहि उतारचढाव छ ।

सोख भनेको मिठो पकाएर साथीसँग बसेर खाने छ मेरो । बेला बेला साथीभाईलाई बोलाएर खुवाउने पनि गर्छु । एक्लै बस्नै सक्दिन ।

प्रस्तुतिः पवन बराइली

प्रकाशित मिति: शनिबार, चैत ९, २०७५ २२:०१