किटाणु र भाइरस नष्ट गर्ने लाउन्ड्री

A+ A A-

‘यहाँ १ हजार, १२ सय मान्छे अटाएका छन् । तिमी अटाउँदैनौ ? विदेशमा गिलासमा जुस पिएको मीठो कि नेपालमा हत्केलाले पानी पिएको मीठो ?’

धुलिखेल अस्पतालका संस्थापक डा. रामकण्ठ मकाजूको यही प्रश्नले राजकुमार कार्कीले आफ्नो विदेश बसाइलाई पूर्ण बिराम लगाए ।

सन् २००२ मा कार्की विदेशमा थिए । कार्कीको मलेसिया र सिङ्गापुरको भिसा थियो । त्यसबेला उनको मासिक कमाइ ४०-५० हजार रुपैयाँ थियो । तर, डा. मकाजूको भनाइले उनको यात्राले यूू-टर्न लियो ।

सेतो सफा एप्रोनमा डाक्टर र नर्स । बिरामीका लागि छुट्टै लुगा । बिरामीको बेडमा न कतै दाग छ, न गन्ध नै । धुलिखेल अस्पताल पुग्दा बिरामीलाई आधा रोग नै निको भएको भान हुन्छ । सुन्दर, सफा, डाक्टर र नर्सको काउन्सिलिङले बिरामीको मुहारमा उज्यालो त ल्याउँछ नै ।

तर, बिरामीको बेड, डाक्टर, नर्सले लगाउने एप्रोन, पीपीई कसले सफा गर्छ होला ? यतिका धेरै बिरामीको लुगा कसरी धुने ? अस्पतालमा बिरामीहरूको आर्त, रगत, घाउ चोट, चिरफार सबै देखिन्छ । त्यसैले अक्सर मान्छेहरू अस्पताल जान नपाए हुन्थ्यो भन्ने सोच्छन् ।

तिनै बिरामीले लगाएको लुगा धुने मान्छेलाई घीन लाग्ला कि नलाग्ला ? लुगा धुने मान्छेलाई कस्तो नजरले हेर्छन् ? यिनै जिज्ञासा धुलिखेल अस्पालतको लाउन्ड्री डिपार्टमा गयो भने पूरा हुन्छ ।

२ वटा वासिङ र २ वटा ड्रायर मेसिन आफ्नै गतिमा चलिरहेका छन् । वरिपरि बिरामीले लगाएको लुगा, बेड कभर, डाक्टर र नर्सले लगाएको एप्रोन अनि पीपीई छन् । गाउन, मास्क, ग्लोब्सलगाएका कोही धोएको लुगा पट्याउँदै छन् । कोही पानीले सफा गर्दै छन् भने कोही अस्पतलाको लुगा लिइरहेका छन् ।

लाउन्ड्री कक्षमा ड्रेसहरू मिलाउँदै थिए, विभागका इन्चार्ज कार्की । उनकै नेतृत्वमा २४ घण्टा नै लाउन्ड्री चलिरहन्छ । जसरी अस्पतलाको इमर्जेन्सी कक्ष चल्छ । उनी सन् २००५ देखि यहीँ कार्यरत छन् ।

‘कोरोनाको आतङ्क छ । बिरामीले प्रयोग गरेको लुगा सफा गर्नुपर्छ । डर लाग्दैन ?’, हामीले उनलाई प्रश्न गर्‍यौँ ।

‘किन डराउने ? मुहान सफा भएपछि पानी छानिराख्नुपर्छ र !’, कार्की मुस्कुराउँदै कूटनीतिक उत्तर दिन्छन् ।

‘मतलब !’

यहाँ तर्सिनुपर्ने छैन । हाम्रो मुहान सफा छ । फिल्टर गर्नै पर्दैैन । यदि कोरोना भाइरस आयो भने गेटमै फिल्टर हुन्छ । तपाईं आउँदा देख्नुभयो होला नि गेटमा- गेटमै डाक्टर, नर्सहरू खटिनुभएको छ , उनी भन्छन्, कोरोना हो/होइन, गेटबाटै धेरै थाहा हुन्छ अनि किन डराउने ? तर, सचेत भने त हुनै पर्छ नि ! अस्पताल हो । कति त थाहा नहुन पनि त सक्छ ।

कार्की मात्र होइन, त्यहाँ काम गरिरहेका सबै ढुक्कले काम गरिरहेका थिए, न डर, न त त्रास ।

‘अनि कसरी सेवा दिनुहुन्छ त ?’

दिनको १ हजारदेखि १२ सय किलोसम्म मेसिनले धान्छ । थप लोड धान्नका लागि नयाँ बनाउने योजना छ । अस्पातल भन्नेवित्तिकै रोग नै आउने हो । अस्पतालमा आउनेवित्तिकै गन्ध आउँछ । लाउन्ड्रीलाई पनि त्यस्तै सोच्ने पनि छन् , कार्की भन्छन्, तर, लाउन्ड्रीले धेरै रोग निको बनाउँछ । मेसिन अटोमेटिक चल्छ । ६० देखि ९० डिग्री सेल्सियसको तापक्रममा धुन्छौँ । लुगामा भएको भाइरस, किटाणु सबै नष्ट हुन्छ ।

यदि लुगामा भएको किटाणु वा भाइरस अर्को बिरामीलाई सर्‍यो भने के हुन्छ ? त्यसैले लाउन्ड्रीलाई कमजोर सोच्यो भने के हुन्छ ?

सबै रोग लुगामा हुन्छ अनि धुने कुरामा हेल्चेक्र्याइँ त गर्नै भएन । त्यसैले २४ घण्टा नै हामी खडा हुन्छौँ । लुगा धुन १ मिनेट पनि ढिलो- चाँडो हुँदैन । हामीले लिएपछि दिएको समयमा कति पनि फरक पर्दैन ।

उनी आफ्नो काम र टिमप्रति गर्व गर्छन् ।

‘सबै लुगा एकै ठाउँमा धुने कि ?’

सेतो, हरियो, सरुवा रोगका बिरामीले प्रयोग गरेको हो कि अन्य रोगका बिरामीले, रगत लागेको र नलागेको त्यो छुट्याउने हो । त्यसपछि फिनेलले पखाल्ने अनि गन्ध पनि हराउँछ ।

उनी थप्छन्, लुगामा रगत लागेको हुन्छ । त्यसैले अलिक कडा खालको एसिड हुन्छ, जसले रगत र फोहोरलाई काट्छ । कति तापक्रममा कुन मेसिनमा राख्ने हो, त्यसमा राखेर धुने हो । त्यसपछि लुगामा भएको किटाणु नष्ट हुन्छ । लुगा चिटिक्क र राम्रो हुन्छ । आधा रोग त यहीँ ठीक हुन्छ ।

‘अनि डाक्टर, नर्सको नि ?’

डाक्टर, नर्सले लगाउने ड्रेस पनि यही मेसिनमा धुने हो । पहिले पढेका मान्छे पनि लाउन्ड्री भनेपछि घिनाउँथे । मुन्टो बटार्थे । बोल्न मान्दैनथेे तर अहिले त्यस्तो छैन । डाक्टर, नर्सहरू हामीसँगै बस्नुहुन्छ । खाना, चिया खानुहुन्छ । काम भनेको सानो, ठूलो हुँदैन । सबैभन्दा ठूलो त सोच हो नि ! , कार्की वास्तविकता बोल्छन् ।

उनको भनाइ छ, ओहो ! पहिले लुगा पनि धुन्छन्, वार्डमा पनि काम गर्छन् भनेर भन्नेहरू अहिले यहाँ काम छैन । जे काम भए पनि हुन्छ भन्नेहरू पनि छन् । हाम्रो कामलाई नराम्रो भन्नेहरूको पनि अहिले सोच बदलिएको छ ।

उनी सकारात्मक भाव प्रकट गर्छन् ।

‘बाटो देखेको छ भने अँध्यारोमा पनि हिँड्न सकिन्छ । बाटो देखेको छैन भने उज्यालोमा पनि हिँड्न सकिँदैन । हामीलाई अस्पताल नेतृत्वले सही मार्गमा हिँडाउनुभएको छ । हामी त्यही बाटोमा हिँडेका छौँ । हाम्रो काममा केही कमी हुन दिँँदैनौँ,’ कार्की भन्छन् ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, वैशाख २, २०७७ १९:०५