कतारमा रहेका नेपाली सुरक्षित र होसियारीका साथ लकडाउनमा : राजदूत वाग्ले

A+ A A-

कोरोना भाइरसको संक्रमण विश्वलाई तस्त बनाएको छ । नेपालबाट अध्ययन तथा अर्थोपार्जनका लागि विश्वका विभिन्न देशमा पुगेका नेपाली पनि प्रभावित भएका छन् । तर, कतारमा रोजगारी तथा अन्य पेसा व्यवसाय गर्दै आएका नेपाली हालसम्म कोरोना भाइरसबाट सुरक्षित रहेको कतारस्थित नेपाली राजदूत नारदभारद्वाज वाग्लेले बताए ।

आपतविपद्बाट पाठ सिकेर सरकारले न्यून पारिश्रमिकमा वैदेशिक रोजगारीमा जान्ने नेपाली श्रमिकलाई देशभित्र काम गर्ने वातावरण बनाएर रोक्नुपर्ने वाग्लेको सुझाव छ । कतारसँग धेरै क्षेत्रमा सहकार्य गर्ने सकिने पनि राजदूत वाग्लेको बुझाइ छ । सरकारले वैदेशिक रोजगारीमा दक्ष र सीप भएका कामदार पठाए अर्थतन्त्रसँगै स्वयं श्रमिक पनि सुरक्षित हुने उनको भनाइ छ ।

राजदूत वाग्लेसँग शिलापत्रकर्मी रमेश भारतीले गरेको कोरोना भाइरसले प्रभावित कतारमा रहेका नेपालीको अवस्थाबारे कुराकानी गरेका छन् । प्रस्तुत छ उनीसँग गरिएको सम्पादित अंश :

कतारमा कोरोना भाइरसको संक्रमणबाट नेपाली कामदार कति सुरक्षित छन् ?

कतारमा करिब २ हजारभन्दा धेरै कोरोना भाइरसका संक्रमित छन् । कोरोना भाइरसको धेरै संक्रमण फैलिएको क्षेत्रमा कतार सरकारले लकडाउन गरेको छ । कतारमा रोजगारी तथा अन्य पेसा व्यवसाय गर्दै आएका नेपाली हालसम्म सुरक्षित नै छन् । कतारमा रोजगार तथा अन्य पेसा व्यवसाय गर्दै आएका नेपालीमा कोरोना भाइरस संक्रमण देखिएको विषयमा यहाँ सरकारले सावजनिक गरेको छैन । जसका कारण कतारमा रहेका नेपालीमा कोरोना भाइरस संक्रमित छैनन् होला ।

विश्व कोरोना भाइरसको त्रासमा छ । कतारमा रहेका नेपालीमा पनि त्यो त्रास छ । उनीहरू होसियारीका साथ लकडाउनमा बसेका छन् ।

कतारमा लकडाउनका समयमा नेपाली कसरी बसेका छन् ?

कतार सरकारले स्वदेशी विदेशी नागरिकलाई कोरोना भाइरसको स्वास्थ्य परीक्षण निःशुल्क गर्ने सुविधा दिएको छ । कतारमा हाल करिब ४ लाख औद्योगिक क्षेत्रमा काम गर्दै आएका विदेशी श्रमिक लकडाउनमा बसेका छन् । लकडाउन बसेका विदेशी कामदारलाई यहाँको सरकार र कम्पनी स्वास्थ्य परीक्षण गर्दै आएको छ । जसमा १ लाख ५० हजारभन्दा धेरै श्रमिक पनि लकडाउनमा बसेका छन् ।

कतार सरकारले कोरोना भाइरस फैलिन नदिन विदेशी नागरिकको स्वास्थ्यका विषयमा गम्भीर भएर नियम नगर्दै आएको छ । कतारमा रहेका नेपालीलाई लकडाउनका बेला समस्या छैन । उनीहरू सुरक्षित छन् । कतारस्थित नेपाल राजदूतावासले जानकारी लिइरहेको छ । लकडाउन उल्लंघन गर्ने कतिपय नेपाली स्वदेश फिर्ता भएका छन् ।

कतार सरकारले विदेशी श्रमिकलाई कस्तो सुविधा दिइरहेको छ ?

कतार सरकारले विदेशी कामदारका हकमा अतिजिम्मेवार छ । कतारमा रोजगारीमा कार्यरत विदेशी कामदारलाई आफ्ना देशका नागरिकसरह सेवा सुविधा दिँदै आएको छ । कतार सरकारले विदेशी कामदारका हकमा प्रष्ट नीतिगत ऐन कानुन बनाएर लागू गरेको छ । रोजगारदाता कम्पनीले विदेशी श्रमिक ल्याउँदा दिनुपर्ने रोजगार अधिकार, कामदारको मानवअधिकार, सेवा सुविधा, तलब, स्वास्थ्योपचार, बिदा, बीमा र सामाजिक सुरक्षाजस्ता विषयलाई ध्यानमा दिएर नियमन गरेको छ । जसका कारण पनि कतार सरकार विदेश कामदार प्रतिजिम्मेवार छ ।

कोरोना भाइरसका कारण लकडाउनमा बसेका विदेशी कामदारको तलब सुविधा कटौती नगर्ने रोजगारदाता कम्पनीलाई कतारको सम्बन्धित निकायले आग्रह गरेको छ । जसका कारण कतारमा लकडाउनमा बसेका विदेशी कामदारले तलब सुविधा पाउँछन् ।

कोरोना भाइरसका कारण विश्वमा धेरै रोजगारी गुम्ने अनुमान भइरहेको छ । कतारमा कार्यरत विदेशी कामदारको रोजगारी गुम्छ कि गुम्दैन ?

खाडी क्षेत्रमा ५० हजार श्रमिकले रोजगारी गुमाउने अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठन (आइएलओ)को एक सर्वेक्षणमा उल्लेख छ । कोरोना भाइरस चाँडै नियन्त्रण भए कतारमा कार्यरत नेपाली श्रमिकको रोजगार खासै गुम्दैन । कोरोना भाइरस नियन्त्रण नभए केही महिना बेतलबी बिदा रोजगारदाता कम्पनी दिन सक्छन् । रोजगारी नै गुम्छ भने छैन । तर, कोरोना भाइरस ढिलो नियन्त्रण भएर यसको ठूलो असर रोजगारीमा पर्छ । त्यसपछि केही भन्न सक्ने अवस्था छैन । आर्थिक संकट भए केही समयका लागि विदेशी श्रमिकको कोटा कटौती हुनसक्छ । यो उनीहरूको आन्तरिक विषय र समस्या हो ।

कतारमा रहेका नेपाली कामदारको मुख्य समस्या के छ ?

कतारमा रहेका नेपाली श्रमिकको मुख्य समस्या अदक्षता हो । हात सीप नभएका कामदार रोजगारीका लागि कतार आउँदा धेरै समस्या भोग्नुपर्छ । कतारमा विभिन्न प्रकार समस्या आप्रवासी नेपाली कामदारले झेलिरहेका छन् ।

रोजगारी करारपत्रमा झुक्याउने, एकभन्दा बढी वा नक्कली करारपत्र, अत्यधिक र गैरकानुनी शुल्क असुली, शुल्क तिरेको रसिद नदिनु जस्ता समस्या नेपालबाट आउँदै हुन्छ । नेपालबाट आउँदा आवश्यक सूचना नलिई आउने, तालिम नभएका कामदार म्यानपावर पठाउने र लापरबाही स्वास्थ्य परीक्षण सम्बद्ध समस्या, निःशुल्क भिसा निःशुल्क टिकट सुविधा नपाएको, मृत्यु र अंगभंग, महिला आप्रवासन जस्ता समस्या छन् । यस्ता समस्या राजदूतावासले गम्भीरतापूर्वक लिएर काम गरिरहेको छ ।

कतारमा सबैभन्दा बढी नेपाली कामदार कुन क्षेत्र कार्यरत छन् ?

नेपाली कामदारको मुख्य रोजगार गन्तव्य देशभित्र कतार पनि पर्छ । यहाँ सबैभन्दा धेरै निर्माण, पूर्वाधार, रंगशाला, सडक निर्माणमा क्षेत्रमा काम गर्ने नेपाली कामदार आएका छन् । नेपाली कामदार सुरक्षा गार्ड, बैकिङ क्षेत्र, सुपरमार्केट, उद्योग कलकारखान र कतारको सरकारी कार्यलयमा पनि नेपाली कामदार रोजगारीमा कार्यरत छन् । कतारका रोजगारदाता कम्पनीको रोजाइमा नेपाली कामदार पर्छन् । कतारको रोजगारी क्षेत्र नेपाली कामदारका हकमा सुरक्षित छ ।

हाल ३० हजार कमाउन विदेश आउने नेपाली कामदारलाई कृषि, पर्यटन र अन्य क्षेत्रमा देशभित्र काम गर्ने वातावरण सरकारले निर्माण गर्नेपर्छ । यो श्रमिक विदेशभन्दा स्वदेशको रोजगारीमा सुरक्षित हुन्छन् । देशको अर्थतन्त्रमा पनि सहयोग पुग्छ । विदेशमा आएर ३० हजारका लागि १० घण्टा काम गर्नुभन्दा नेपालमा दैनिक ७ घण्टा खेती किसानी र अन्य काम गर्दा फाइदा हुन्छ ।

कतारसँग नेपालले कस्ता व्यापार र व्यवसायमा सहकार्य गर्ने सक्छ ?

नेपालमा कृषि प्रधान देश हो । नेपालमा उत्पादन भएको कृषिका सामग्री कतारमा मात्र होइन सबै खाडी राष्ट्रमा नियात र व्यापार गर्ने सकिन्छ । नेपाल-कतार व्यापारलाई सन्तुलनमा ल्याउने कुरा मुख्य प्राथमिकताभित्र पर्छ । व्यापार र व्यवसायका लागि आधार पहिला निर्माण गर्नुपर्छ ।

कतारसँग नेपालले कृषि, जल, पर्यटन, माटो, खेतीपती र उद्योग लगानी गर्ने वातावरण बनाउनुपर्छ । कतारका ठूला कम्पनीलाई लगानीका लागि सरकारले सरकारीस्तरमा आह्वान गर्नुपर्छ । कतार र नेपालबीच जलस्रोत कृषि तेल जस्ता व्यापारमा सहकार्य गर्ने सजिलो हुन्छ । नेपाल सरकारले खाडी देशसँग व्यापारिक माध्यम खोज्नुपर्छ ।

कतारको रेमिट्यान्समा कति योगदान छ ?

नेपालमा रेमिट्यान्स (विप्रेषण) बढी खाडीका देशबाट भित्रिन्छ । नेपाल राष्ट्र बैंकको तथ्यांकमा खाडी मुलुकबाट ५०.३ प्रतिशत रेमिट्यान्स भित्रिएको देखिन्छ । जसमा कतारको विप्रेषणमा योगदान सबैभन्दा बढी (१७.७ प्रतिशत) छ । कतारमा ३ लाख ९१ हजार नेपाली रोजगारीमा कार्यरत छन् । नेपालले अब रेमिट्यान्सको विकल्प खोज्ने बेला भएको छ । विदेशबाट भित्रिने रेमिट्यान्सको लेखाजेखा मात्र गर्नुहुँदैन् । अर्थतन्त्रमा आफैँ सवल बन्ने माध्यम खोज्नुपर्छ । रेमिट्यान्स दिगो हुँदैन । जसका कारण दिगो आर्थिक मार्ग नेपालले खोज्नुपर्छ । नेपालले कृषिलाई अर्थतन्त्रको मुख्य आधार बनाउनुपर्छ ।

कोरोनाभाइरस र विपद्बाट नेपाल के पाठ सिक्नुपर्छ ?

नेपालले मात्र होइन विश्वले आपतविपद्मा आफ्ना नागरिकको सुरक्षामा गम्भीर हुनुपर्ने देखिन्छ । ठूला महामारी र विपतमा विश्वका विकाशित देशलाई नै चुनौती हुने सम्भावना देखियो । विकसित देशलाई कोरोना भाइरसको संक्रमणबाट आफ्ना नागरिक जोगाउन कति सकस भइरहेको छ ।

नेपालले धेरै ठूलो विपद् व्यहोर्दै आएको छ । २०७२ सालमा विनाशकारी भूकम्प, ठूलो बाढीपहिरो जस्ता समस्या वार्षिक रूपमा झेल्दै आएको छ । नेपालले यस्ता समस्याबाट धेरै शिक्षा र पाठ सिक्नुपर्छ । भविष्यमा हुने ठूला महामारी र विपद्ले संकट ल्याउछ भनेर सुरक्षाका लागि आवश्यक पूर्वाधार निर्माण गर्नुपर्ने कोरोना भाइरसको महामारीबाट शिक्षा लिनुपर्ने देखिन्छ । सरकारले महामारी र विपद् रोकथामका लागि विषेश बजेटको व्यवस्था प्रत्येक आर्थिक वर्षमा बनाउनुपर्छ । बेलैमा यो विषयमा सोचेन भने भविष्यमा ठूला समस्या चुनौतीपूर्ण हुन्छन् ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, चैत २९, २०७६ १३:३८