देउता भन्दै ढुंगा पुज्छन्, त्यही ढुंगाले कुकुर कुट्छन्

A+ A A-

कुकरलाई पनि खुवाउने हो ? कस्ती पागल्नी ! बरु मान्छेलाई खुवाउनु नि !

‘तिमी त गड हो, तिम्रो कामको जति नै प्रशंसा गरे पनि अपुग हुन्छ भन्दै फेरि कोही माफी माग्दै गल्तीको आत्मालोचना गर्छन् । यही समाज हो । जहाँ २ थरी सोच र स्वभावका मान्छे बस्छन् । एउटाले प्यार गर्दा अर्कोले घृणा गर्छ ।

रागिनी महतो जब सडकमा रहेका कुकुरका लागि भात र मासु झोलामा बोकेर घरबाट निस्किन्छन्, तब समाजका अग्रज, आफूलाई भद्र भलाद्मी भन्नेहरूले नै तुच्छ शब्दका वाण प्रहार गर्छन् । तर, उनी नजरअन्दाज गर्छिन् त्यस्तालाई ।

भन्नेले के भन्छ, त्यो ठूलो कुरा होइन, मैले के गर्दै छु, त्यो महत्त्वपूर्ण हो । सडकमा भोक र प्यासमा छट्पाटाइरहेका कुकुरलाई खुवाउनु के मेरो अपराध हो ?’, रागिनी प्रश्न गर्छिन् ।

०००

कोरोना भाइरस (कोभिड- १९)का कारण लकडाउन शहर । सडकमा मान्छे भेटिँदैन । सुनसान छ । भेटिन्छ त भोक र प्यासमा छट्पटाइरहेका कुकुर । थाहा छ, घरबाट बाहिर निस्कन पाइँदैन तर रागिनीलाई कहाँ घरमा बस्न मन लाग्छ र !

चोकमा ९० वटा कुकुर उनको प्रतीक्षामा छन् । २४ घण्टामा एक पटक ती कुकुरको पेटमा आहारा पर्छ । रागिनी नगए ती कुकुर भोकै हुन्छन् । कुकुरसँग भुक्ने र रुनेबाहेक अरू विकल्प हुँदैन ।

बुधबार साँझ । जोरपाटी शिव चोकमा रागिनी कुकुरलाई बिस्कुट खुवाउँदै थिइन् । ९० वटा कुकुरका लागि बनाएको भात अन्तिममा एउटालाई पुगेनछ । त्यही भएर बिस्कुट किनेर खुवाउँदै थिइन् ।

‘यो टोलमा कति कुकुर छन् दिदी ?’

‘९० वटा छन् । हेर्नु न एउटालाई भात नै पुगेन’, कुकुरलाई भात नपुगेकामा रागिनी दुखी हुन्छिन् ।

‘सधैँ खुवाउनुहुन्छ ?’

‘अँ ! बिचरा कुकुरलाई कसैले खुवाउँदैनन् । २४ घण्टामा १ पटक खुवाउँछु । घरमा पालेकाले पनि सडकमै छाड्न थाले । सडकमा कुकुरको बिजोग छ । कसैलाई वास्ता छैन’, रागिनी कुकुरको दयनीय अवस्था देख्दा चिन्तित हुन्छिन् ।

कुकुरप्रति यति धेरै उनको प्रेम किन होला ? के कुराले उनले सडकका कुकुरलाई खुवाउन थालिन् ? झन् उत्सुकता जाग्यो ।

उनको घरमा आधा घण्टापछि भेट्ने बाचा गरेर हामी फर्कियौँ ।

आधा घण्टापछि उनको घर पुग्दा उनी आफ्नो सरसफाई गर्दै थिइन् ।

हेर्नु न, कुकुरको फोहोर सबै लुगामा टाँसिएको हुन्छ । आउनेवित्तिकै सरसफाई त गर्नु पर्‍यो नि ! , उनले कुराको पोयो फुकाइन् ।

रागिनीलाई सानोमा कुकुर भनेपछि डर लाग्थ्यो । एक पटक कुकुरले टोकेको थियो । त्यसपछि उनी कुकुरको अगाडि पर्न नै डराउँथिन् । तर जनकपुरमा ममीले सडकका कुकुरलाई दूध-भात खुवाउनुहुन्थ्यो । उनलाई त्यति वास्ता हुँदैनथ्यो ।

कुकुर भनेपछि उनी भाग्थिन् । बच्चामा कुकुरले टोकेपछि लागेको डर अहिले पनि उनको मनमा गाडिएर बसेको छ ।

कुरा ५ वर्षअघिको हो । छोरीले सडकबाट सानो कुकुर लिएर आइन् । उनले किन ल्याएको ? भनेर छोरीलाई गाली पनि गरिन् । तर, विस्तारै त्यो कुकुरलाई हुर्काउँदै जाँदा उनको मनमा प्रश्न आयो ।

ओहो ! ती सडकका कुकुरलाई कसले खुवाउँछ होला ? के खान्छन् होला ? कहाँ बस्छन् होला ?

उनको मनमा अनेकन प्रश्नले थिचे ।

छोरीले सडकबाट ल्याएको कुकुरले उनको सोचमा नै परिवर्तन गरायो ।

अनि उनी सडकमा निस्किइन् । जब उनी कुकुरको नजिक गइन्, तब कुकुरहरू पुच्छर हल्लाउँदै उनको समीप आए । आँखाभरी आँसु झारे । उनले त्यो बेला महसुस गरिन्- कुकुरहरूको आर्त, भोक, छट्पटाहट, प्यासले रन्थनिएका कुकुर देख्दा केहीबेर उनको माथिङ्गल नै रन्थनियो ।

त्यसपछि उनले सडकमा रहेका कुकरलाई खुवाउने सङ्कल्प गरिन् । आफ्नो गाँसबाट कटाएर उनी कुकुरका लागि खानेकुरा जम्मा गर्न थालिन् ।

पेसाले ड्रेस डिजाइनर । अफिस ठमेल । जब खाजा खाने बेला हुन्छ, तब उनले आफू सस्तो खाजा खाएर त्यो पैसाले सडकमा रहेका कुकुरलाई खुवाउन सुरु गरिन् । त्यतिले मात्र पुगेन अनि १ बोरा चिउरा किनिन् । चिउरा र पानी खुवाउन सुरु गरिन् । भोक र प्यासमा रहेका केही कुकुरले सुख्खा चिउरा खान्थे ।

अनि कुकुरले आँफ्नो आँत भिजाउँथेे ।

तर, केही कुकुरले चिउरा खाँदैनथे । जन्मजातै मासु चाहिने जात । चिउराबाट कुकुरका लागि पोषण नपुग्ने भएपछि उनले भात र मासु खुवाउन थालिन् ।

पहिलो पटक २ किलो चामल र मासुबाट उनले सडक कुकुरलाई खुवाउन थालिन् । उनको पूरै तलब कुकुरका लागि खर्च हुन्छ । जब मासु र भात पाउँदा कुकुरले उनलाई वरिपरि घेर्छन्, त्यो बेला उनी खुसी हुन्छिन् ।

३ वर्षअघि उनले बानेश्वरको सडकमा रहेका कुकुरलाई खुवाउँथिन् । त्यसपछि जोरपाटी अर्यालगाउँ सरेपछि उनी यतैका कुकुरलाई खुवाउँछिन् । दिनमा ११ किलो चामलको भात पकाएर हरेक दिन दिउँसो २ बजे घरबाट निस्किन्छिन् अनि ९० वटा कुकुरलाई बराबर खुवाउँछिन् ।

कुकुरको खुसीसँगै रागिनीको मुहारमा पनि आभा छचल्किन्छ ।

भोलिपल्ट

बिहीबार पनि हामीले उनलाई पछ्याउँदै चोकमा निस्कियौँ । रागिनी पुग्नु पहिले नै हामी पुगेका थियौँ । चोकमा कुकुरहरू थिएनन् । यताउता आनन्दले पल्टिरहेका थिए । घडीमा २ बजेको घण्टी बज्यो । कुकुरहरू देखिन थाले । हातमा प्लास्टिकको पोका बोकेर रागिनी पनि आइपुगिन् ।

कति बफदार कुकुर ! जुन समयमा रागिनी आइपुगिन्, त्यही समयमा कुकुरहरू पनि आइपुगे ।

रागिनी चोकमा पुग्नेवित्तिकै कुकुरहरूले घेर्न थाले । रागिनीलाई देख्नेवित्तिकै पुच्छर हल्लाउँदै स्वाँस्वाँँ गर्दै कुकुर उनी भएतिर दौडिए । रागिनीले कुकुरहरूको नाम पनि राखेकी रहिछन्- डेभिड, लेभो काली, फुच्ची, खैरी, मुसी, फ्याउरी...।

आहा ! कस्तो प्रेम !

उनी नगएको दिन रात अबेरसम्म कुकुर भुकेर चोकमै बस्छन् । एक पटक उनी कामका लागि दिल्ली जानुपर्ने भयो । उनको प्रतीक्षामा कुकुर रातीसम्म चोकमै बसेछन् । यताबाट साथीहरूले फोन गरेर कुकुरहरू तिमीलाई कुरेर बसेका छन् भन्ने खबर गरे । त्यो पल उनको मन नै चुँडिएझैं भयो । उनले साथीलाई बिस्कुट खुवाउन भनिन् ।

‘अनि कुकुरलाई नै किन खुवाउनुहुन्छ ?’

मान्छेलाई खुवाउने त जति पनि छन् । यहाँ कुकुरलाई कसले खुवाउँछ ? उल्टो ढुुंगाले हानेर धपाउँछन् । कुकुर पनि त जीव हो । मान्छेले जस्तै खानेकुरा खाने जनावर हो । घाँस खान जान्दैन । घरमा बस्ने जात हो तर हामी सडकमा छाड्छौँ । दुखी जीवित आत्मालाई तृप्त पार्नु मानवको दायित्त्व होइन र ! , उनको मानवता प्रकट भयो ।

पहिलो पटक यस्तो मान्छे भेटियो- सडकमा रहेका कुकुरका लागि आँसु झार्ने । जब कुकुरको आँखामा आँसु, शरीरमा चोट देख्छिन्, त्यतिबेला उनलाई आफैँलाई चोट लागेझैँ हुन्छ । खानासँगै घाइते, अशक्त, बिरामी कुकुरका लागि औषधि पनि बोकेकी हुन्छिन् ।

उनका आँखा आँसुले भरिन्छन् ।

भगवानलाई खुसी पार्न हामी मूर्तिमा प्रसाद चढाउँछौँ अनि मूर्ति अगाडि भोक र प्यासमा रहेका जीव आत्मालाई ढुंगाले हान्छौँ । यसरी पनि भगवान खुसी हुनुहुन्छ त ? , उनको प्रश्न अस्वाभाविक होइन ।

चढाएको प्रसाद मूर्तिले खाने पनि होइन । बरु खान नपाएकालाई खान दिए त भगवान खुसी हुने उनको भनाइ छ ।

मान्छेले खर्च त गर्छ तर व्यर्थ चिजमा । गरिबको आत्मालाई तृप्त पार्‍यो भने पो भगवानले हामीलाई रिटर्न दिनुहुन्छ , उनको विश्वास छ ।

कुकुरलाई खुवाउँदा उनको मुहारमा दीप्ति छाउँछ ।

कुकुर, बिरालो रोएको राम्रो होइन तर खान नपाएपछि नरोएर के गरून् त ! बिहान-बेलुका सबैको घरमा खाना उब्रिएको हुन्छ । त्यो फाल्नुको साटो ती कुकुरलाई दिँँदा त कति खुसी हुन्छन् कुकुर ! , उनी भन्छिन् ।

मान्छेले देला कि भन्ने आसमा कुकुरहरू बसेका हुन्छन् । मान्छेलाई एक दिन खुवाउनु, पर्सिपल्ट बिर्सिसक्छ तर कुकुरलाई एक पटक खुवाउनु, जीवनभर भुल्दैन भन्ने लाग्छ उनलाई ।

कुकुरले मान्छेको माया पर्खिरहने बरु मान्छेसँग डराउनुपर्ने उनको अनुभव छ । राती एक्लै भेट्यो भने मान्छेले आक्रमण गर्छ तर कुकुरले आक्रमण गर्दैन , उनी भन्छिन् ।

‘किन बुझ्दैनन् मान्छेले ?’, उनी प्रश्नसँगै मौनता साँध्छिन् ।

‘कसरी जुटाउनुहुन्छ चामल र मासु ?’

‘आफ्नै तलबबाट हो । अरूबाट लिएको छैन । सहयोग कसैले पनि गर्दैनन् । पसलमा मासुको पैसा धेरै लिँँदैनन् । कटिङ पिसहरू लिन्छु । तलब आएपछि महिनामा तिर्छु । आफूले कमाएको यिनै कुकुरका लागि खर्च गर्छु , रागिनी मुस्कुुुराउँछिन् ।

सधैँ यसरी चल्छ त ?’

अहिलेसम्म त चलेको छ तर गाह्रो छ । कोरोना भाइरसका कारण बन्द छ । काम पनि छैन । कहाँबाट मासु जुटाउने ? कहाँबाट चामल ल्याउने ? घरमा पालेकाले पनि सडकमा छाड्न थाले । झन् समस्या भएको छ , उनको गुनासो छ, यहाँ कुकुरलाई खान नदे भन्छन् । कतिले यो एरियामा झोला बोकेर आइस् भने पिट्छु भनेर थर्काउने पनि गर्छन् ।

‘के गर्ने त त्यसो भए ?’

केही गर्नुपर्दैन । सजिलो छ । एउटा परिवारले सडकमा रहेको एउटा कुकुर पाल्ने हो भने सडकमा कुकुर नै भेटिँदैन । कुकर हाम्रो परिवारको सदस्य हो । घरको सुरक्षा गर्छ । एक पटक सोचौँ। पाल्न नसके घरमा उब्रिएको खानेकुरा डस्टबिनमा नफालौं । ती कुकुरलाई दिऔँ ,मानवीय दायित्वबोध गर्छिन् उनी ।

‘सडकका कुकुरलाई भोको राखेर म एक गाँस पनि खान सक्दिनँ । कुकुरलाई खान दिएपछि मात्र मेरो मन तृप्त हुन्छ । कुकुरलाई ढुुंगाले नहानौँ । तातोपानीले नछ्यापौँ’, रागिनी भन्छिन्, ‘सानैदेखि आफ्नो सन्तानलाई पनि कुकुरलाई माया गर्नुपर्छ भनेर सिकाऔँ, तब भगवानले हामीलाई त्यसको रिटर्न दिनुहुन्छ ।’

दिउँसो २ बजे घरबाट निस्किएकी रागिनी झमक्कै हुँदा पनि सडकमै थिइन् । हामीसँग छुट्टिनुअघि उनले भनिन्, ‘प्लिज सरकार ! सडकका कुकुरको व्यवस्थापनका लागि सहयोग होस् !’

प्रकाशित मिति: बिहीबार, चैत २७, २०७६ १८:०८