कोरोनाका कारण ४० प्रतिशत वैदेशिक राेजगारीकाे कोटा कटौती हुन्छ

A+ A A-

सुजितकुमार श्रेष्ठ वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघका महासचिव हुन् । हाल विश्वव्यापी रूपमा फैलिएको कोरोना भाइरस (कोभिड- १९) को संक्रमणले विश्व नै त्रसित भएको छ । यसले विश्व श्रमबजारमै ठूलो धक्का लाग्ने विज्ञहरू बताउँछन् । कोरोनाको प्रभाव नेपाली श्रमिक र श्रम बजारमा पनि पर्न थालेको छ । यसका कारण देशभित्र र विदेशमा श्रमिक कोटा कटौती हुने रोजगारदाताहरूले बताएको व्यवसायीहरूले बताउँदै आएका छन् । महासचिव श्रेष्ठ यसरी श्रमिक कोटा कटौती भए रेमिट्यान्सको भरथेग रहेको नेपालको अर्थतन्त्रमा ह्रास आउने बताउँछन् ।

हाल करिब ४० लाखभन्दा बढी नेपाली कार्यरत रहेको अनुमानित तथ्याङ्क छ । यसमा १० देखि १५ लाख कामदारको रोजगारी गुम्यो भने पनि ती श्रमिकलाई देशभित्र व्यवस्थापन गर्न सरकारलाई चुनौती बन्ने उनको बुझाइ छ । विदेशी रोजगारदाताले करिब ४० प्रतिशतको हाराहारीमा श्रमिक कटौती गर्ने जानकारी आइसकेको उनको भनाइ छ ।

सरकारले वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारका हकमा रोजगारदाता देशसँग श्रम सम्झौता गर्दा नै विपद् र महामारीको बेला सम्बन्धित देशले श्रमिक फर्काउने विषय समेट्नुपर्ने उनको धारणा छ । प्रस्तुत छ, कोरोना भाइरसका कारण सिर्जित विपदका बेला वैदेशिक रोजगारीमा यसले पारेका प्रभाव, नेपाली श्रमिकको उद्धार, श्रमिक कोटा कटौती र हाल यस क्षेत्रको अवस्थाका विषयमा संघका महासचिव सुजितकुमार श्रेष्ठसँग शिलापत्रकर्मी रमेश भारतीले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंशः

कोरोना भाइरसका कारण वैदेशिक रोजगारीमा कार्यरत नेपाली श्रमिकहरूको अवस्था कस्तो छ ?

कोरोना भाइरसका कारण वैदेशिक रोजगारीमा कार्यरत नेपाली श्रमिकहरूको अवस्था नाजुक हुँदै गएको छ । रोजगारदाता देशमा उनीहरू क्वारेन्टाइनमा बसिरहेका छन् । वैदेशिक रोजगारीमा कार्यरत करिब ४० लाख नेपाली रोजगारदाता देशमै क्वारेन्टाइनमा छन् । हाल कोरोना भाइरसका कारण उनीहरू रोजगारविहीन अवस्थामा छन् । नेपाल सरकारले यो बेला नेपाली श्रमिकको अवस्था समेत बुझेको छैन होला ।

कसरी गुम्छ रोजगारी ?

खाडीका देश र मलेसियामा उत्पादित समान विश्वबजारमा पुग्छ । कोरोना भाइरसका कारण सम्बन्धित देशमा उत्पादन भएका सामान पुनः पहिलाको अवस्थामा आउन कम्तिमा ५ महिना लाग्छ ।

बैंक तथा वित्तीय संस्था, सरकारी, अर्धसरकारी कार्यालय, उद्योग, कलकारखाना, अस्पताल, होटल, विद्यालय, कलेज, कूटनीतिक नियोगलगायतका क्षेत्रमा काम गर्ने धेरै विदेशी श्रमिकलाई रोजगारदाता देशले बेतलबी बिदा र कोटा नै कटौती गर्न सक्ने घोषण गर्न थालेका छन् ।

कोरोना भाइरसको प्रभाव वैदेशिक रोजगार क्षेत्रमा कस्तो परेको छ ?

कोरोना भाइरसले सबैभन्दा धेरै वैदेशिक रोजगारको क्षेत्रलाई प्रभावित पार्दै छ । नेपाली कामदारहरूको आकर्षक गन्तव्य मलेसिया र खाडी राष्ट्रहरू पूर्ण रूपमा लकडाउनमा छन् । यसको प्रभाव १ वर्षसम्म पर्ने देखिन्छ । वैदेशिक रोजगारी गुम्दा सरकारलाई चुनौती थपिन्छ । देशभित्र रोजगारीका अवसर निर्माण गर्ने दायित्व पनि बढ्छ । नेपालमा तत्काल विदेशले कटौती गरेका नेपाली श्रमिकलाई रोजगारी दिन सक्ने अवस्था देखिँदैन । विदेशमा कामदार पठाउँदै आएका धेरै म्यानपावर कम्पनी पनि बन्द हुने अवस्था आउँछ ।

कोरोना भाइरसका कारण रोजगादाता देशले नेपाली श्रमिकको कोटा कटौती गर्लान् ? कति कटौती होला ?

कटौती गर्छन् होइन, गर्न थालिसकेका छन् । लकडाउनले गर्दा बाहिर आएको छैन । वैदेशिक रोजगार व्यवसायीलाई रोजगारदाता कम्पनीले श्रमिकको कोटा कटौती गर्ने विषयमा जानकारी गराउन थालेका छन् ।

हाल नेपाली श्रमिक धेरै काम गर्दै आएको सर्भिस सेक्टर, उत्पादन क्षेत्र, सप्लाई कम्पनी र अन्य क्षेत्रका श्रमिक कटौती हुन्छ । यतिउति भन्ने छैन, ठूलो संख्यामा कटौती हुने सम्भावना छ । मेरो अनुमानमा ४० प्रतिशत कोटा कटौती गरेर नेपाली नेपाली श्रमिकलाई स्वदेश फर्काउँछन् ।

मलेसिया, यूएई, कतार र साउदीलगायतका देशले विदेशी श्रमिक कटौती गर्ने घोषणा गरिसकेका छन् । खाडीका देश र मलेसियाका धेरै कम्पनीहरू कोरोना भाइरसका कारण बन्द हुने अवस्थामा छन् । जसका कारण नेपाली श्रमिकलाई असर पर्छ । उनीहरूले कम्पनीलाई व्यवस्थित गर्दै लैजान श्रमिकको कोटा कटौती गर्छन् ।

कोरोना भाइरसका कारण कामदार विदेश पठाउन कार्य ठप्प छ । भिसा लागेका कति श्रमिक रोकिएका छन् ?

नेपालबाट संस्थागत र व्यक्तिगत रूपमा वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारलाई श्रम स्वीकृति जारी गर्दै आएको छ । लकडाउनका कारण संस्थागत र व्यक्तिगत गरी अन्तिम स्वीकृति लिएका १७ हजार नेपाली श्रमिक रोजगारीका लागि सम्बन्धित देशमा जान पाएका छैन । उनीहरूको रोजगारी गुम्ने खतरा छ ।

त्यस्तै, १ लाख ५० हजारभन्दा धेरै कामदारको पूर्वश्रम स्वीकृति म्यानपावरले लिइसकेका छन् । पूर्वश्रम स्वीकृति लिएका कामदारसमेत पठाउन सम्भावना छैन । रोजगारदाता कम्पनीबाट धेरै मागपत्र आउने क्रममा छ । यो पनि रोकिन्छ । यसरी रोकिँदा ६ महिनाजति श्रमिक पूर्ति गर्न लाग्छ ।

कामदारको कोटा कटौती हुँदा वैदेशिक रोजगारी क्षेत्रमा कस्तो असर पर्छ ?

वैदेशिक रोजगारी क्षेत्र देशको अर्थतन्त्रलाई चलायमान गराउने महत्त्वपूर्ण क्षेत्र हो । तपाईं नै भन्नुहोस्, श्रमिकको कोटा रोजगादाता देशले कटौती गर्दा यो क्षेत्रमा कस्तो असर पर्छ । वार्षिक ५ लाख ५० हजारभन्दा धेरै युवाले विदेशमा भए पनि रोजगारी पाउँदै आएका छन् । नेपाली श्रमिकलाई रोजगारदाता देशले लिन छोडे भने रेमिट्यान्समा ठूलो धक्का लाग्छ । यसले अर्थतन्त्रमा समेत नकारात्मक प्रभाव पर्छ ।

वैदेशिक रोजगारी रोकिँदा सरकारले देशभित्र रोजगारीका अवसर निर्माण गर्नुपर्छ । राज्यले तत्काल रोजगारीका अवसर निर्माण गर्ने अवस्था पनि छैन ।

वैदेशिक रोजगारीमा श्रमिक पठाउन बन्द हुँदा नेपालको अर्थतन्त्रमा कस्तो असर पर्छ ?

हाल वैदेशिक रोजगारीमा गइरहेकामध्ये ५० प्रतिशत संख्या घट्यो भने देशको अर्थतन्त्रमा कति असर पर्छ । यो मुख्य विषय हो । नेपालमा वैदेशिक रोजगारीमा गएका कामदारले कमाएर पठाएको रेमिट्यान्सको हिस्सा अर्थतन्त्रमा २७ प्रतिशत छ । कोरोना भाइरसका कारण वैदेशिक रोजगारीमा समस्या आए रेमिट्यान्समा सिधै असर पर्छ । रेमिट्यान्स मात्र विदेशबाट भित्रिइरहेको छैन, अदक्ष नेपाली कामदार विदेशमा काम सिकेर दक्ष भएर नेपाल फर्कन्छन् । वैदेशिक रोजगारीले नेपालको बेरोजगारी दर केही मात्रामा भए पनि घटाएको छ । वैदेशिक रोजगारी बन्द भए देशभित्र बेरोजगारी दर पनि बढ्छ ।

कोनोनाजस्तो महामारी फैलिइरहेको वर्तमान अवस्थामा वैदेशिक रोजगार व्यवसायी र सरकारको भूमिका कस्तो हुनुपर्छ ?

वैदेशिक रोजगार व्यवसायी यो क्षेत्रका मुख्य लगानीकर्ता हुन् । म्यानपावर सञ्चालक रोजगारदाता देशसम्म रोजगारी खोज्न पुगेका छन् । एकातिर म्यानपावर चलाउन सरकारलाई धरौटी राखेका छन् भने अर्कोतिर देशमा रेमिट्यान्स भित्र्याउन सहयोग गर्दै पनि आएका छन् । साथै, वैदेशिक रोजगारीमा नेपाली युवा पठाएर दक्ष श्रमशक्तिसमेत उत्पादन गर्दै आएका छन् । अब सरकारले नै वैदेशिक रोजगारीको क्षेत्रलाई व्यवस्थापन गर्नुपर्छ ।

विदेशमा रहेका नेपाली श्रमिकलाई मात्र होइन, अन्य नेपालीलाई पनि आपतविपदमा परेको बेला सरकार र म्यानपावरले उनीहरूको उद्धार गर्ने र नेपाल फर्कन सहजीकरण गर्नुपर्छ । यो राज्य र व्यवसायी दुवैको दायित्व हो । सरकारले वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारका हकमा रोजगारदाता देशसँग श्रम सम्झौता गर्दा नै विपद् र महामारीको बेला सम्बन्धित देशले श्रमिक फर्काउने विषय समेट्नुपर्छ । यसो गर्दा रोजगारदाता देशलाई पनि विदेशी कामदारलाई आपतविपदमा फर्काउने जिम्मेवारी हुन्छ । यस्तो गर्दा सरकार र कामदार दुवैको हित हुन्छ ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, चैत २१, २०७६ १३:२१