ट्रम्पको कुर्सीमा कोरोना भाइरस !

A+ A A-

गत डिसेम्बरमा चीनको वुहानमा नयाँ कोरोना भाइरस देखापर्‍यो । चीन कोरोनाविरुद्धको लडाइँमा होमियो, बाँकी विश्व आफ्नै गतिमा थियो । वुहानमा कोरोना महामारीका रूपमा देखिँदै गर्दा चीनबाहिर पनि फाट्टफुट्ट १-२ संक्रमित देखिए ।

फ्रान्स, इटाली, फिलिपिन्स जस्ता देशमा कोरोना संक्रमित देखिएका थिए । ती संक्रमितलाई समयमा नै निगरानीमा राखेर उपचार नगरिनुको परिणाम आज सिंगो युरोप र अमेरिका कोरोना भाइरसको सन्त्रासमा छ । इटाली र स्पेनमा मात्र १४ हजारभन्दा बढीको मृत्यु भएको छ ।

अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले ‘चिनियाँ भाइरस’ नाम दिएको कोरोना भाइरस अब ‘अमेरिकी भाइरस’ बनेको छ । त्यहाँ १ लाखभन्दा बढी कोरोना संक्रमित भेटिएका छन् । अमेरिकामा कोरोना भाइरसको त्रास बढ्दै जाँदा बेरोजगारी संख्या पनि ह्वात्तै बढेको छ । अमेरिकामा ३० लाखभन्दा बढी मानिसले बेरोजगार सूचीमा नाम दर्ता गराएका छन् ।

यसले एकातर्फ अमेरिकामा रहेको बेरोजगारीलाई प्रष्ट्याउँछ भने अर्कोतर्फ अमेरिकी अर्थतन्त्र गहिरो सङ्कटतर्फ धकेलिँदै छ भन्ने स्पष्ट सङ्केत गर्छ । कोरोना नियन्त्रणका लागि अमेरिकाले गरेको लकडाउनको आदेशले व्यापारमा मात्र अस्थायी असर गरेको होइन, यसैका कारण लाखौँ अमेरिकीको रोजगारी पनि गुमेको छ ।

यसबाट घन्टाको हिसाबले काम गर्ने र हरेक महिना आउने ‘पे-चेक’मा निर्भर नागरिक सबैभन्दा बढी मारमा परेका छन् । शेयर मार्केटमा तीव्र गतिमा गिरावट आउने क्रम जारी छ । यसै कारण अमेरिकी संसदले इतिहासमै सबैभन्दा ठूलो आर्थिक सहायता प्याकेजको घोषणा गरेको छ । मल्टी-ट्रिलियन डलरको राहतले यो अवस्थालाई सम्हाल्नका लागि पर्याप्त हुन्छ या हुँदैन भन्ने हेर्न बाँकी छ ।

तर, एउटा कुरा केचाहिँ प्रष्ट छ भने कोरोना भाइरसका कारण १ लाखभन्दा बढी अमेरिकी संक्रमित भइरहेका छन् र बढ्दो संक्रमणले अमेरिकी अर्थ व्यवस्थासमेत बिमारी हुँदै गइरहेका छ । यसबाट झनै लाखौँ मानिसको जीवन प्रभावित हुनेछ । बिरामी हुँदै अर्थ व्यवस्था अमेरिकी संसदले जस्तै ह्वाइट हाउसले पनि आर्थिक सुनामीलाई आँकलन गरिसकेको छ ।

यो साताको सुरुमा अमेरिकी राष्ट्रपति डोलाल्ड ट्रम्पले यसै महिनाको अन्त्यसम्ममा व्यापार व्यवसाय फेरि खोल्न सकिने बताएका थिए । यो ट्रम्पले त्यसअघि दिएको वक्तव्यको ठीक विपरीत हो । त्यसअघि उनले कोरोना भाइरसको संक्रमण रोक्नका लागि हरसम्भव कोसिस गर्ने बताएका थिए ।

वास्तवमा ट्रम्पका लागि वास्तविकता यो हो कि मृतक संख्या दिन प्रति दिन बढ्नुका साथसाथै अमेरिकी अर्थ व्यवस्था पनि गहिरो मन्दीतर्फ धकेलिएका कारण आगामी राष्ट्रपति निर्वाचनमा उनका लागि ठूलो सङ्कट निम्तिने देखिएको छ । यो अहिले नै भन्न सकिने विषय होइन तर चुनाव हुने वर्षको सुरुमा अमेरिका आर्थिक सङ्कटमा जानु राष्ट्रपति ट्रम्पको राजनीतिक यात्राका लागि गम्भीर खतरा हो ।

जब समय खराब हुन्छ, तब आर्थिक सङ्कटले अन्य चिन्ताबाट ध्यान अन्यत्र मोडिदिन्छ । राष्ट्रपति ट्रम्पललाई केही समर्थन पनि जुटिरहेको छ । कुनै बाहिरी खतराको सामना गर्नका लागि अमेरिकीहरू तयार छन् भन्ने सन्देश दिन ट्रम्पको समर्थन गरेको देखिने गरेको छ । जस्तो कि सन् १९९० को खाडी युद्ध र सेप्टेम्बर ११ को ट्विन टावर हमला जस्ता सङ्कटमा अमेरिकी राष्ट्रपतिले योभन्दा बढी समर्थन हासिल गरेका थिए ।

तर, त्यस्तो समर्थन लामो समयसम्म आएको सङ्कट र अर्थ व्यवस्थामा देखिएको गिरावटले धेरै समय टिक्न सकेन । राजनीतिक भविष्य तय गर्ने समर्थन वर्ल्ड ट्रेड सेन्टर र इराक युद्धको समयमा जर्ज डब्लु बुसलाई प्राप्त समर्थन चुनावसम्म जारी रह्यो र उनी दोस्रो पटक चुनाव जित्न सफल भए ।

उनकै बुबा जर्ज एच डब्लु बुस यस मामलामा यति भाग्यशाली भएनन् किनकि खाडी युद्धपछि उनलाई प्राप्त समर्थन धेरै समय टिकेन र उनी बिल क्लिन्टनसँग पराजित हुन पुगे । आगामी महिनासम्ममा व्यापार, व्यवसाय खुला गर्न सकिने ट्रम्पको अभिव्यक्तिलाई कन्जरभेटिभले दोहोर्‍याइरहेका छन् ।

उनीहरू खुला रूपमा मानिसको जीवन बचाउनका लागि आममानिसको आर्थिक सङ्कटमा पार्ने यति कडा कदम चाल्न ठीक नहुने वकालत गरिरहेका छन् । राष्ट्रपतिको यो भनाइ आगामी दिनमा केही गर्भनर, रिपब्लिकन र डेमोक्रेटबीचको बहसको कारक बन्न सक्छ ।

जसले राज्यको नेतृत्व गरिरहेको छ, उसले आफ्ना जनताको जीवनलाई जटिलतातर्फ धकेल्न सक्दैन । त्यसै कारण ट्रम्पलाई आर्थिक सङ्कटको जिम्मेवारी राज्यका नेताहरूलाई थोपर्ने मौका पनि मिल्नेछ ।

‘मेरो तरिकाले तपाईंलाई समस्या भयो तर यो जरुरी थियो’ भन्नुको साटो यो भन्न सही हुनेछ कि ‘तपाईंले मेरो तरिकाले काम गर्नुपर्ने थियो ।’ ट्रम्पको समर्थन गर्ने गर्भनरले उनको कुरा मान्ने सम्भावना पनि हुन्छ, जसबाट देशमा विभाजन देखिनेछ ।

एकातर्फ केही राज्यले लकडाउन जारी राख्नेछन् भने अर्कोतर्फ केही राज्यले त्यसलाई तोड्नेछन् । जस्तो कि मिसिसिपीका गभर्नरले यहाँका धेरैजसो व्यापार अत्यावश्यक रहेकाले सामाजिक दूरी कायम राख्न आग्रह गर्दै छुट दिइएको घोषणा गरेका छन् ।

बुधबार राती मात्र अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पले एक ट्वीट गर्दै मिडियाले कारोबार बन्द गर्न दबाब दिइरहेको आरोप लगाएका छन् । उनले भनेका छन्, ‘वास्तवममा मानिसहरू छिटोभन्दा छिटो काममा फर्किन चाहन्छन् ।’

यसको सङ्केत भनेको आगामी चुनावको अभियान राष्ट्रपति ट्रम्पको दिमागमा तीव्र रूपमा घुमिरहेको छ । राष्ट्रपति ट्रम्पका प्रतिद्वन्द्वीहरूले यसअघि नै भाइरस नियन्त्रण गर्ने ट्रम्पको तरिका गलत भएको भन्दै आलोचना गरिसकेका छन् ।

‘प्रायोरिटी यूएसए एक्सन’ नामको एक लिवरल समूहले एउटा विज्ञापन चलाइरहेको छ, जसमा अमेरिकामा बढ्दो कोरोना भाइरस संक्रमणको अवस्था देखाइएको छ र ट्रम्पले कोरोना भाइरसको खतरा नरहेको दाबी गरिरहेको पनि सँगै देखाइएको छ । आर्थिक सङ्कट मात्रै सुरुवात हो ट्रम्पको चुनावी अभियान टिमले यो विज्ञापन रोक्नका लागि सूचना दिएको थियो, जसमा उनीहरूले ट्रम्पको भनाइलाई गलत सन्दर्भमा प्रस्तुत गरिएको दाबी गरिएको छ ।

यसबाट ट्रम्पले सुरुवाती दिनमा भाइरसको खतरालाई हल्का रूपमा लिएको देखिन्छ । राष्ट्रपति ट्रम्पले अब विज्ञापन हटाउन सक्छन् या सक्दैनन्, त्यो तपशीलको कुरा हो । तर, यदि मेडिकल र आर्थिक सङ्कट यसरी गयो भने ट्रम्पविरुद्धका यस्ता विज्ञापनचाहिँ बढ्नेछन् ।

३० लाख अमेरिकी बेरोजगार छन् भन्नुको अर्थ उनीहरू कठिनाइको क्षणमा छन् । यो संख्या नै कुनै पनि देशमा सत्ता या कुर्सी हल्लाउनका लागि काफी छ । ट्रम्पको हकमा पनि यही हुने खतरा छ ।

संसदले सहायता प्याकेज मानिसको आर्थिक कठिनाइ कम गर्ने मनसायले दिएको हो । तर, बिहीबार आएको बेरोजगारीको आँकडाले आर्थिक सङ्कट सुरुवात मात्रै भएको देखाउँछ र यो सङ्कट हल गर्नका लागि संसदको प्याकेज पर्याप्त हुनेछैन । यो कुरा राष्ट्रपति स्वयंले पनि पक्कै बुझेका छन् ।

कोरोनो संक्रमणका सम्भावित सङ्कटलाई बेलैमा सचेततापूर्वक लिन नसक्दा ट्रम्पका अघि यतिबेला २ भीमकाय चुनौती खडा भएका छन् । विश्वभर सबैभन्दा बढी कोरोना भाइरस संक्रमित भएको देशलाई संक्रमणमुक्त बनाउने चुतौती छ भने यही समयमा नै लिक छाडेको अमेरिकी अर्थ व्यवस्थालाई पुनः लिकमा फर्काउनुपर्ने दायित्व छ । यी दुवै काम गर्नका लागि ट्रम्पलाई निकै छोटो समय छ । त्यसैले उनका लागि साँच्चै परीक्षाको घडी सुरु भएको छ ।

(एजेन्सीको सहयोगमा केशरमणि कटुवालले तयार पारेको सामग्री)

प्रकाशित मिति: शनिबार, चैत १५, २०७६ १०:२४