कोरोनाविरुद्ध ब्युँतिएको सार्क : कामदार र विद्यार्थीका लागि अर्थपूर्ण

A+ A A-

विश्वमा कोरोना भाइरसको सन्त्रास फैलिँदै गर्दा २ वर्षदेखि सुस्ताएको दक्षिण एसियाली क्षेत्रीय सहयोग सङ्गठन (सार्क) ब्युँतिएको छ । गत आइतबार सार्क देशका प्रमुखबीच कोरोना भाइरसविरुद्ध लड्न संयुक्त भिडियो संवाद पनि भयो ।

सन् २०१८ मा बहुक्षेत्रीय प्राविधिक तथा आर्थिक सहयोगका लागि बङ्गालको खाडीको प्रयास (बिमस्टेक)को चौथो शिखर सम्मेलन काठमाडौंमा भएयता सार्क राष्ट्रका देशबीच संवाद भएको थिएन ।

भारतमा कोरोना भाइरसको सङ्क्रमण फैलिएसँगै सार्क देशका प्रमुखबीच संवाद पुनः सुरु भएको छ । भारतका प्रधानमन्त्री मोदीले केही दिनअघि ट्वीट गर्दै कोरोनाविरुद्ध लड्न सार्क राष्ट्र एक हुनुपर्ने धारणा व्यक्त गरेका थिए । प्रधानमन्त्री मोदीको उक्त ट्वीटलाई तत्काल सार्कका सबै सदस्य राष्ट्रले स्वागत गरेका थिए ।

सोहीअनुसार सार्क राष्ट्रका प्रमुखहरूबीच सो भिडियो कन्फरेन्स भएको थियो । उक्त भिडियो कन्फरेन्समा सार्कको अध्यक्षको हैसियतमा नेपालका तर्फबाट प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली सहभागी थिए ।

सार्क क्षेत्रका नेताहरूसँगको संयुक्त भिडियो कन्फरेन्सलाई सम्बोधन गर्दै भारतीय प्रधानमन्त्री मोदीले कोरोना भाइरसविरुद्ध लड्न भारतले करिब १ अर्ब १८ करोड रुपैयाँ (१० मिलियन अमेरिकी डलर) आपतकालीन कोषमा राख्ने घोषणासमेत गरेका थिए । यस्तो कोषमा स्वेच्छाले योगदान गर्न सकिने प्रस्तावसमेत मोदीले राखेका थिए ।

सार्कका नागरिकको रोजगारी र अध्ययन गन्तव्य एउटै

सार्क राष्ट्रका करिब १ करोड नागरिक वैदेशिक रोजगारी र करिब २० लाख अध्ययनका लागि विदेशिने गरेका छन् । सार्क राष्ट्रका नागरिक प्रायः अध्ययन र रोजगारीमा एउटै देश पुग्ने गरेका छन् । सार्क देशका ८ मुलुकमध्ये भारत, नेपाल, श्रीलङ्का, बङ्गलादेश र पाकिस्तानका नागरिक बढी वैदेशिक रोजगारीमा जाने गरेका छन् ।

यी ५ वटा देशबाट मात्र वार्षिक १ करोडभन्दा बढी युवा रोजगारीको खोजीमा तेस्रो देश जाने गरेको साउथ एसिया ट्रेड युनियन काउन्सिलको एक अध्ययनमा उल्लेख छ । तीमध्ये ६० प्रतिशतभन्दा धेरै कामदार अदक्ष रहने गरेको बताइएको छ ।

सार्क देशको सहकार्य आफ्ना नागरिकका लागि पनि आवश्यक रहेको साउथ एसिया ट्रेड युनियन काउन्सिलका महासचिव लक्ष्मण बस्नेतले बताएका छन् । सार्क नागरिकहरूमा असमान तलब, सुविधा भए पनि उनीहरू रोजगारी र अध्ययन गरिरहेका देशमा सार्कको नागरिक भन्न रुचाउने गरेको बस्नेतले बताए ।

‘सार्क देशका नागरिकको रोजगार गन्तव्य प्रायः मध्यपूर्वका देश, मलेसिया, युरोप, अफ्रिकी देश, क्यानडा र अमेरिका हुन् । यी देशमा रहेका सार्क नागरिक समस्यामा परे उद्धार गर्ने सार्ककै दायित्व हुन्छ’, महासचिव बस्नेतले भने, ‘सामान्य नागरिक, श्रमिक, विद्यार्थी, व्यापारी र व्यवसायीका लागि सार्क जरुरी छ ।’

आगामी दिनमा कोरोनाविरुद्ध सार्कको सहकार्य कस्तो होला, त्यो हेर्ने बाँकी छ तर सार्क देशका प्रमुखबीच भएको संवादले सम्बन्ध विस्तारमा नयाँ आयाम थपेको बस्नेतको भनाइ छ ।

गत महिना कोरोना भाइरसको सङ्क्रमण बढ्न थालेपछि भारतले जापानबाट आफ्ना नागरिक उद्धार गर्दा एक नेपाली महिलाको समेत उद्धार गरेको थियो । यस्तै, रोजगारी र अध्ययनमा गएका नागरिक अन्य देशमा समस्यामा पर्दा भारतले उद्धारको सहयोग गर्दै आएको छ ।

पछिल्लो समय सार्क देशको साझा समस्याका रूपमा रोजगारीका नाममा मानव तस्करी, एक देशको नागरिक अर्कोमा अलपत्र पार्ने र सामाजिक सञ्जालमार्फत् ठगी हुने गरेको देखिएको छ । यस्ता समस्या समाधान गर्न सार्क राष्ट्रको संयुक्त प्रयास हुनुपर्ने आवश्यकता देखिएको सरोकारवाला बताउँछन् ।

काउन्सिलको अध्ययनअनुसार हाल एसियाली राष्ट्रबाट वार्षिक करिब ३ करोड ६० लाख कामदार रोजगारीका लागि तेस्रो मुलुक जाने गरेका छन्, जसमा ३० प्रतिशत महिला पर्छन् ।

सार्क देशको २ वर्षपछि संवाद

२ वर्षपछि सार्कका सबै देशका प्रमुखबीच भिडियो कन्फरेन्समार्फत् संवाद भएको छ । सार्क देशबीच कोरोना भाइरसविरुद्ध लड्न एकजुट हुनुले विश्व समुदायमै सकारात्मक सन्देश गएको परराष्ट्रविद्हरू बताउँछन् ।

भारत र पाकिस्तानबीचको विवाद सार्क राष्ट्रका लागि ठूलो समस्या भएको परराष्ट्रविज्ञ जयराज आचार्यले बताएका छन् । कोरोना भाइरसविरुद्ध लड्न भारतले स्थापना गरेको आपतकालीन कोषमा पाकिस्तानको भूमिका कस्तो हुन्छ, त्यो आगामी दिनमा थाहा हुने परराष्ट्रविज्ञ आचार्यले बताए ।

‘सार्क राष्ट्रबीच सहकार्यको आवश्यकता छ । सार्क क्षेत्रका देशको भौगोलिक बनोटले गर्दा पनि आवतजावतमा सहज छ । यसका कारण सार्कको महत्त्व छ’, उनले भने, ‘भारत र पाकिस्तानको सम्बन्ध सुधार भए सार्कका गतिविधि आगामी दिनमा अघि बढ्ला नत्र हाल जस्तो अवस्थामा छ, त्यही हुन्छ । सार्क देशका जनताले यसको आवश्यकता महसुस गरेका छन् र सार्कका नागरिकको चाहना उनीहरूका प्रतिनिधिले बुझ्नुपर्छ ।’

बिमस्टेकको चौथो शिखर सम्मेलन काठमाडौंमा भएयता सार्क राष्ट्रबीच कुनै पनि संवाद भएको थिएन । भारतले बिमस्टेकलाई प्राथमिकतामा राखेको भन्दै पाकिस्तान रुष्ट भएको थियो । भारत–पाकिस्तानबीचको विवादले १९औँ सार्क सम्मेलनसमेत भएको छैन । १९‍‍औँ सार्क सम्मेलन पाकिस्तानमा हुने तय भएको थियो तर भारत र पाकिस्तानका कारण यो सम्मेलन भएन ।

सार्क राष्ट्रको विकल्पमा भारतले बिमस्टेकलाई सक्रिय बनाउन थालेको पाकिस्तानले आरोप लगाएपछि सार्क देशका प्रतिनिधिबीच संवाद नै रोकिएको थियो । कोरोना भाइरसविरुद्ध लड्नका लागि सार्कका प्रमुखबीच भएको संवादलाई आगामी दिनमा निरन्तरता दिन सके सम्बन्धमा सुधार हुँदै जाने विज्ञको भनाइ छ ।

व्यापार, व्यवसाय, रोजगार र अध्ययन जस्ता विषयमा सार्कका समस्या तथा मुद्दा उस्तै हुने भएकाले सार्क राष्ट्रबीच सहकार्य जरुरी भएको उनीहरूको बुझाइ छ ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, चैत ६, २०७६ १२:३६