मलेसियामा रोजगारी : सम्झौता ८ घन्टा, काम १८ घण्टा

A+ A A-

वैदेशिक रोजगारीका लागि मलेसिया गएका कतिपय नेपाली श्रमिकलाई रोजगारदाता कम्पनीले १८ घण्टासम्म काम लगाउने गरेको पाइएको छ ।

मलेसिया रोजगारीमा जानुअघि म्यानपावर कम्पनी, रोजगारदाता कम्पनी र श्रमिकबीच ८ घण्टा मात्र काम गर्ने सम्झौता गरिन्छ । तर, मलेसिया रोजगारीमा पुगेपछि रोजगारदाता कम्पनीले १८ घन्टासम्म काम लगाइरहेको श्रमिकले वैदेशिक रोजगार विभागमा उजुरी गर्ने गरेका छन् ।

केही महिनाअघि रोजगारीका लागि मलेसिया पुगेका ४५ जना श्रमिकलाई रोजगारदाता कम्पनीले १८ घण्टा काम लगाएको उजुरी विभागमा परेको छ । नेपालबाट दीप्ति इन्टरनेसनल म्यानपावर प्रालि र अन्य म्यानपावरमार्फत् मलेसिया रोजगारीमा गएका ती श्रमिकले अहिले नै दैनिक १८ घण्टा काम गरिरहेको जानकारी दिएका छन् ।

नेपालबाट मलेसिया रोजगारीका लागि आउँदा ८ घण्टाको मात्र सम्झौता गरेर म्यानपावरले पठाए पनि कम्पनीले १८ घण्टा काम लगाइरहेको पीडित विवेक मगरले मलेसियाबाट जानकारी दिए ।

‘रोजगारीदाता कम्पनीले उपलब्ध गराएको वैधानिक परिचयपत्र प्रहरीका निम्ति खोस्टोशिवाय केही हुँदैन । साथमा राहदानी पनि हुँदैन । कम्पनीको परिचयपत्र देखायो भने पक्राउ गरिहाल्छन्’, उनले भने, ‘दैनिक १८ घण्टा काम गरिरहेका छौँ । तबल भने मासिक १२ सय रिङ्गेट मात्र कम्पनीले दिएको छ । बसाइ गोठमा जस्तो छ ।’

कम्पनी छाडेर भाग्यो भने ५ देखि ९ सय रिङ्गेट जरिमाना प्रहरीले लिन्छन् । नत्र साथमा भएका सबै प्रहरीले लैजान्छन् । काम गर्न सक्ने अवस्था नभएको उनको भनाइ छ । उनीहरूले उद्धारका लागि विभागसँग अपिल गरिरहेका छन् ।

४५ जनाले दैनिक १७ देखि १८ घण्टा काम गरिरहेको मनोज राईले जानकारी दिए । ४५ जनाले नै म्यानपावर कम्पनीलाई १ लाख २० हजार रुपैयाँभन्दा नै धेरै बुझाएर आएको राईले बताए । कम्पनीले ओभरटाइम काम गरेको पैसासमेत नदिने गरेको राईको भनाइ छ ।

४५ जना नेपालमा फरक फरक कम्पनीबाट आएको उनले जानकारी दिए । फर्कनका लागि नेपाल र मलेसियामा रहेका दूतावासमा गुहार मागिरहेको उनीहरूले बताए ।

उनीहरूले दैनिक फरक फरक काम गर्नुपर्ने भएकाले यही कम्पनीमा काम गर्ने भने नभएको बताउँछन् । तर, ४५ जनाले सप्लाई कम्पनीमा काम गरिरहेको बताए ।

२ लाख नेपालीलाई सम्झौताभन्दा धेरै काम

मलेसियामा कार्यरत झण्डै ५ लाख नेपाली श्रमिकमध्ये २ लाखभन्दा धेरै कामदारले नेपालमा भएको सम्झौताभन्दा बढी समय काम गर्नु बाध्यता रहेको अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक संघसंस्थाले औँल्याएका छन् ।

यसरी धेरै समय रोजगारदाता कम्पनीले काम लगाउँदा उनी कम्पनी छाडेर भाग्न बाध्य हुने गरेको ती संस्थाको अध्ययनमा भनिएको छ । अन्तर्राष्ट्रिय श्रम सङ्गठन (आईएलओ)को मापदण्डविपरीत ८ घण्टाभन्दा बढी समय आप्रवासी श्रमिकले काम गर्नुपरेको छ भने केहीले मात्र अतिरिक्त समय काम गरेवापत नगण्य मात्रामा थप पारिश्रमिक पाउने गरेका छन् ।

अझ अचम्मलाग्दो कुरा के छ भने सन् १९५५ को अन्तर्राष्ट्रिय राहदानी ऐनअनुसार राहदानीवाहकले आफैँसँग त्यसलाई राख्न पाउने अधिकारको उपभोग गर्न पाएका छैनन् । मलेसियामा राहदानी राख्न नेपालीले मात्र होइन, अन्य आप्रवासी कामदारले पनि पाउँदैनन् ।

श्रमिकको राहदानी सम्बन्धित व्यक्तिसँगै हुनुपर्ने अन्तर्राष्ट्रिय प्रचलनको सम्मान गर्न र उनीहरूलाई करारनामामा गरिएको प्रतिबद्धताअनुसारका सेवा, सुविधा उपलब्ध गराउन मलेसियाको सम्बन्धित निकायसँग पहल गरिरहेको क्वालालम्पुरस्थित नेपाली दूतावासका राजदूत डा. उदयराज पाण्डेले बताए ।

‘आप्रवासी कामदारका समस्या समाधानका साथै उनीहरूले हाल भोगिरहेका समस्या समाधान गर्न मलेसिया सरकार पनि तयार छ । मलेसिया सरकारलाई झक्झक्याउन सुझबुझपूर्ण कूटनीतिक पहल पनि भइरहेको छ’, राजदूत डा. पाण्डेले भने, ‘विगत एक वर्षदेखि मलेसियामा समस्या वा अलपत्र परेका कामदार उद्धार गर्ने दूतावास तत्काल पुग्छ । समस्या परेका कामदारका लागि दूतावासले जतिसक्दो उद्धार र समस्या समाधानका लागि मलेसियासँग पहल गर्छ ।’

‘दूतावासमा उजुरी गर्दा सुनुवाइ हुँदैन’

मलेसियामा कार्यरत नेपाली कामदारहरूले आफूमाथि भइरहेको शोषणबारे क्वालालम्पुरस्थित नेपाली दूतावासमा उजुरी गरे पनि दूतावासले बेवास्ता गर्ने गरेको बताउँछन् । दूतावासमा पटक पटक उजुरी गरे पनि सुनुवाइ नहुने गरेको उनीहरूको गुनासो छ ।

मलेसिया रोजगारीका लागि गएका नेपाली श्रमिकको बस्ने स्थानसमेत अव्यवस्थित हुने गरेको श्रमिकले दूतावासमा उजुरीसमेत गरेका छन् ।

मलेसियाली सरकारका अडिटरहरूले पनि बेलाबेला ती कम्पनीको अनुगमन गर्छन् । तर, त्यस्तो अनुगमनबारे कम्पनीहरूमा पहिल्यै सूचना पुगिसक्ने हुन्छ । त्यो आवास र सरसफाइ गरिदिने गरेको कामदार बताउँछन् ।

यसरी अनुगमनमा आएका दूतावासका अधिकारीहरू कम्पनीका कर्मचारीलाई मात्र भेटेर फर्कन्छन् । अनुगमनमा आएका अडिटर फर्कनासाथ पासपोर्ट कम्पनीले खोस्ने गरेको कामदारले बताउने गरेका छन् ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, फागुन ११, २०७६ १५:२१