कमाण्डर उपराष्ट्रपति, जनता पानीविहीन

A+ A A-

१ फागुन, २०५२ मा तत्कालीन नेकपा माओवादीले रोल्पाको होलेरीस्थित प्रहरी चौकी आक्रमण गरेर सशस्त्र विद्राेह (उनीहरूको भाषामा जनयुद्ध) को सुरूवात गर्‍याे ।

२४ वर्षअघि माओवादीले जितेको होलेरी भने निरन्तर राज्यसँग हारिरहेको छ ।

होलेरी आक्रमणमा मानवीय क्षति नभए पनि तत्कालीन माओवादीले प्रहरी चौकीबाट हतियार लुट्यो । रोल्पा, रूकुम, सल्यानलगायतका जिल्लामा द्वन्द्वमा धेरैले ज्यान गुमाए । कैयौँ बेपत्ता भए ।

रोल्पाको रून्टीगढी गाउँपालिकामा रहेको होलेरीबाट द्वन्द्वकालमा राज्यपक्ष र विद्रोही पक्षबाट ३० जनाले ज्यान गुमाएको तथ्याकं गाउपालिकासँग छ । तर माओवादीका लागि सामरिक महत्त्वको यो स्थानमा आजसम्म खानेपानीसमेतको प्रबन्ध छैन ।

होलेरी आक्रमणमा नन्दबहादुर पुन, ओनसरी घर्ती, प्रदेश ५ का आन्तारिक मामिलामन्त्री कुलप्रसाद केसीलगायतले नेतृृत्व गरे ।

होलेरीमा दोस्रो पटक पनि आक्रमण भयो । २८ असार, २०५८ मा होलेरीस्थित प्रहरी चौकीमा माओवादीले दोस्रो पटक गर्‍यो । बिहान ४ बजेदेखि भएको आक्रमणमा ७२ जना प्रहरीलाई माओवादीले नियन्त्रणमा लिएको थियो भने प्रहरी हल्वदार राजबहादुर गिरीको मृत्यु भएको थियो । माओवादी छापामारले थुप्रै हतियार लुटेर लगे ।

२०४८ सालयता भएका निर्वाचनमा यो क्षेत्रले पुष्पकमल दाहाल (प्रचण्ड)देखि कृष्णबहादुर महरा, वर्षमान पुन, सुरेन्द्र हमाल, लेखनाथ आचार्य, ओनसरी घर्ती, जयपुरी घर्ती, कुलप्रसाद केशी, दिपेन्द्र पुन, सन्तोष बुढामगरलगायतलाई निर्वाचित गरेर पठायो ।

निर्वाचित सबै राज्य संचालनको महत्त्वपूर्ण स्थानमा पुगे पनि होलेरी सधैँ राज्य संचालकको सधैँ उपेक्षामा परिरह्यो ।

अहिले पनि यो क्षेत्रमा खानेपानीको चरम समस्या छ । सडक, शिक्षा, स्वास्थ्यमा पनि अरू क्षेत्रको तुलनामा निकै पछाडि छ ।

माओवादीको पहिलो निशाना बनेको होलेरीले २४ वर्षसम्म विकास पर्खियो । तर होलेरीमा सरकार विकास बोकेर कहिल्यै पुगेन । राज्यको उपेक्षामा परेपछि अहिले यहाँका स्थानीयवासी द्वन्द्वको घाउ र कथालाई पर्यटन विकासको माध्यम बनाउन थालेका छन् ।

स्थानीय पहल

रून्टिगढी गाउपालिकामा पर्ने होलेरीमा स्थानीय तहले विकासका केही प्रयास गरेको छ । द्वन्द्वको समयमा पहिलो आक्रमण भएको होलेरी बजारबाट पूर्वतर्फ चौकी रहेको स्थानमा स्मारक बनाउने काम गरेको छ ।

स्मारकलाई अझै व्यवस्थित गर्दै इतिहास देखाउने योजनाअनुसार होलेरीमा काम भइरहेको रून्टिगढी गाउँपालिका अध्यक्ष बालाराम बुढा बताउँछन् ।

उनले होलेरीलाई पर्यटकीय विकास गर्न स्वर्गद्वारीका महाप्रभु जन्मिएको र तपस्या गरेको स्थल रून्टी र शिव पार्वती गुफा रहेको क्षेत्रमा धार्मिक पर्यटनको विकासका लागि योजनाहरू बनाइएको बताए ।

गाउँपालिका उपाध्यक्ष छमाया पुनले रून्टीगढीलाई हरेक हिसाबले पर्यटकीय स्थल बनाएर महिलाहरूको आयआर्जन वृद्धिका लागि काम गरिरहेको बताउँछिन् ।

पूरा भएनन् बाचा

नेपालमा युद्धको सुरूवात भएको रोल्पाको होलेरीका स्थानीयबासी भने युद्धपछि परिर्वतनको अनुभूति गर्न नपाएको बताउँछन् । देशमा युगान्तकारी परिर्वतनका लागि घर र परिबार त्यागेर युद्धमा लागे पनि विस्तृत शान्ति सम्झौता हुँदै गणतन्त्रसम्म आइपुग्दा स्थानीयले परिवर्तनको महसुस गर्न पाएनन् ।

‘देशको परिर्वतनका लागि रोल्पाबाटै युद्धको सुरूवात भए, यहाँका थुप्रै जनता मारिए, बेपत्ता भए । तर जनताका समस्या यथावत छन्,’ स्थानीय केशव घर्ती भन्छन्, ‘पूर्वाधार विकास छैन । अझै पनि पानी पिउन पाऊँ भन्दै विभिन्न ठाउँमा धाउनुपरेको छ । खै त परिर्वतन ? के यसैका लागि हामीले युद्ध गरेका हौँ र ?’