कृषिमा विदेशी लगानी आत्मघाती निर्णय : विज्ञ

A+ A A-

सरकारले संसदमा पेश गरेको ‘विदेशी लगानी तथा प्रविधि हस्तान्तरण’ सम्बन्धी विधेयकले साना उद्योग र किसान विस्थापित हुने देखिएको छ । विधेयकले साना, मझौला तथा ठूला उद्योग सहित कृषिका प्राथमिक क्षेत्रमा समेत विदेशी लगानी खुल्ला गर्ने व्यवस्था गरेको छ ।

कृषिका प्राथमिक क्षेत्र र साना उद्योगमा समेत विदेशी लगानी खुल्ला गर्दा स्थानीय अर्थतन्त्र धरापमा पार्ने बताउँछन्, विज्ञ । विदेशी लगानी भित्र्याउने नाममा सरकारले स्थानीय अर्थतन्त्र धराशायी बनाउने बाटो खुल्ला गरेको विज्ञहरुको ठहर छ । स्थानीय सीप र ज्ञान समेत मास्नेगरी कृषिमा विदेशी लगानी भित्र्याउनुलाई विज्ञले आत्मघाती निर्णयको रुपमा लिएकाछन् ।

स्थानीय अर्थतन्त्रमा विदेशी लगानी भित्र्याउँदा साना किसान र उद्योगी विस्थापित हुने बताउँछन कृषि अर्थ विज्ञ डा. कृष्ण पौडेल । पौडेल भन्छन, ‘हाम्रा किसान साना छन्, यस्तो अवस्थामा कृषि क्षेत्रमा पनि विदेशी लगानी खुल्ला गर्दा हाम्रा किसान विस्थापित हुन्छन् ।’ विदेशी लगानीकर्ताले ठूलो मात्रामा लगानी ल्याउने हुँदा नेपालका साना किसानलाई ठूलो लगानीले विस्थापित गर्ने पौडेलको भनाई छ ।

कृषिमा विदेशी लगानी भित्रिदा नेपाली किसानले पनि लाभ पाउने सरकारी तर्क छ । तर, कृषिमा विदेशी लगानी आउँदा लाभको सट्टा हानी हुने देखिन्छ । किनभने, विदेशी लगानीको प्रतिफल हाम्रा किसानले पाउँदैनन् । जसको लगानी उसैको नाफा हुन्छ ।’ डा. पौडेल भन्छन् ।

कृषि क्षेत्रमा विदेशी लगानी भित्र्याउने सरकारी तयारीलाई आत्मघाती निर्णयको रुपमा अथ्र्याउँछन्, राष्ट्रिय साना किसान समुह महासंघका अध्यक्ष उद्धव अधिकारी । अधिकारी भन्छन, ‘भर्खर आत्मनिर्भर हुँदै गएको कृषि क्षेत्रलाई धराशायी बनाउने निर्णय हो । यो आत्माघाती निर्णय हो ।’

विदेशी लगानी कर्पोरेट शैलीमा भित्रिने गर्छ । कृषि क्षेत्रलाई कर्पोरेट नियन्त्रणमा राख्दा मुलुक पराधीन हुने बताउँछन, डा. गंगा आचार्य । ‘कर्पोरेट सेक्टरले कृषि क्षेत्रमा नियन्त्रण गर्यो भने मुलुक पराधीन हुन्छ । मुलुकको स्वाधीनता गुम्छ ।’ आचार्यले भने ।

अन्तर्राष्ट्रिय कर्पोरेट हाउसको नियन्त्रणमा कृषि क्षेत्रमा पुग्दा नेपाली समाज र बजारबाट नेपाली प्रभुत्व गुम्ने बताउँछन्, डा. आचार्य । नेपाली बजार र समाजमाथि नेपाली नियन्त्रण राखिराख्न पनि कृषि क्षेत्रमा विदेशी लगानी भित्र्याउन नहुने उनको भनाई छ ।

१४ फागुनमा उद्योग वाणिज्य तथा आपुर्ति मन्त्रालयले संसदमा पेस गरेको विधेयकले कुखुरापालन बाहेक कृषिका प्राथमिक उत्पादनका सबै क्षेत्रमा विदेशी लगानी भित्र्याउन पाईने व्यवस्था गरेको छ ।

संसदबाट विधेयक जस्ताको त्यस्तै पारित भएमा माछापालन, दलहन, तेलहन, फलफूल, तरकारी लगायतका कृषिका प्राथमिक उत्पादनका सबै क्षेत्रमा विदेशी लगानी आउने बाटो खुल्नेछ ।

विदेशी लगानीकर्ताले नेपाली माटो र यसको उत्पादकत्व समेत बिगार्ने बताउँछन डा. पौडेल । ‘विदेशीले नेपाली माटो र वातावरणको भविष्य हेर्दैनन्, उनीहरुले कसरी छिटो र धेरै फलाउने भन्ने हेर्छन् ।’ पौडेल भन्छन् । मुनाफा आर्जनका लागि आउने विदेशी लगानीले मुलुक कमजोर बनाउने पौडेलको भनाई छ । अत्याधिक विषादी र रसायनको प्रयोगमा विदेशी लगानीकर्ताले धेरै उत्पादन गर्न खोज्ने भन्दै पौडेल भन्छन, ‘यसले हाम्रो कृषि स्वतः धराशायी हुन्छ ।’

‘कृषि क्षेत्रमा विदेशी लगानी भित्र्याउँदा परनिर्भरता बढ्छ । कृषि क्षेत्रमा विदेशी लगानीको कुरै नगरौँ ।’ डा. पौडेल भन्छन, ‘विदेशीले जमिन पायो भने डुबाउँछन् । साना किसानलाई त यसले सखाप नै पार्छ । यस्तो प्रयासले देशमा गरिबी बढाएर विदेश पलायनको खतरा आउँछ ।’

चैत १५ र १६ गते हुन लागेको लगानी सम्मेलनलाई लक्षित गर्दै सरकारले संसदमा विदेशी लगानी र प्रविधि सम्बन्धी विधेयक पेस गरेको देखिन्छ । तर, विधेयकले कृषि क्षेत्रमा समेत खुल्ला गरेर स्थानीय उत्पादन मास्ने खतरा बढाएको छ । स्थानीय उत्पादन संकटमा पर्दा ग्रामिण अर्थतन्त्र नै विदेशीको नियन्त्रणमा पुग्ने बताउँछन, डा. आचार्य ।
सरकारले संसदमा पेश गरेको विधेयक कुनै हालतमा स्वीकार्य नहुने बताउँछन महासंघका अध्यक्ष अधिकारी । साना किसानले यो विधेयकलाई नेपाली कृषि संस्कृति मास्ने षडयन्त्रको रुपमा लिएको उनले बताए । ‘हामी आफुलाई कृषि प्रधान देश भन्ने अनि कृषिमा नै विदेशी लगानी ल्याउने ?’ अधिकारीले प्रश्न गरे ।

२३ फागुनमा विधेयकमाथिको सैद्धान्तिक छलफलमा पनि सांसदहरुले साना, मझौला तथा घरेलुसहित कृषि उद्योगमा विदेशी लगानी खुल्ला गरेकोप्रति आपत्ती जनाएका थिए ।

ग्रामिण अर्थतन्त्रसँग जोडिएका उद्योग र व्यवसायमा पनि विदेशी लगानीको बाटो खुल्ला गरेर नेपाललाई आर्थिक उपनिवेश बनाउने बाटो प्रसस्त बनाएको आरोप लगाएका थिए नेपाल मजदुर किसान पार्टीका सांसद, प्रेम सुवालले । कृषिका प्राथमिक क्षेत्रमा पनि विदेशी लगानी खुल्ला गरेर सरकारले कस्तो आत्मनिर्भर अर्थतन्त्र विकास गर्न खाजेको हो भन्दै उनले प्रश्न समेत गरेका थिए ।

नेपाली अर्थतन्त्र र जनजीवनमा विदेशी लगानीले पार्ने प्रभाव मूल्याकंन नगरिकनै सरकारले कृषिका प्राथमिक क्षेत्रमा विदेशी लगानी खुल्ला गर्ने प्रयास गरेको बताउँछन डा. पौडेल ।

विदेशी ऋण र सहयोगले मात्रै देशलाई पराधीन बनाएको तर्क दिदै डा. पौडेल प्रश्न गर्छन्, ‘अहिले विदेशी सहयोग र ऋृणले मात्रै देशको अर्थतन्त्र कमजोर बनेको छ । यस्तो अवस्थामा कृषिका प्राथमिक क्षेत्रमै विदेशी लगानी ल्याउँदा के होला ?’ डा. पौडेलको प्रश्नको जवाफ दिदैँ अर्थ राजनीतिक विश्लेषक हरि रोका भन्छन, ‘प्राथमिक उत्पादनका क्षेत्रमा विदेशी लगानी भित्र्याउँदा अर्थतन्त्र डुब्छ ।’ कृषिमा विदेशी लगानी भित्रिदाँ नेपाली अर्थतन्त्रसँगै नेपाली किसान पनि विश्व पूँजीवादको दास बन्ने संभावना देख्छन्, रोका ।

विदेशी लगानी तथा प्रविधि हस्तान्तरण ऐन २०४९ मा समेत घरेलु उद्योग, माछा पालन, कुखुरा पालन, मत्स्य पालन लगायतका क्षेत्रमा विदेशी लगानी गर्न नपाईने प्रष्ट व्यवस्था छ ।

संसदमा छलफलको क्रममा रहेको विधेयकमाथि सांसदहरुले संसोधन प्रस्ताव समेत दर्ता गरेकाछन् । सांसदहरुले माछापालन, पशुपालन, दलहन, तेलहन, साना, मझौला तथा घरेलु उद्योग, तरकारी, फलफूल लगायतका क्षेत्रमा विदेशी लगानी निषेध गर्नुपर्ने भन्दै विधेयकमाथि संसोधन प्रस्ताव पेश गरेको बताईन्, सांसद कमला रोकाले ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, फागुन २८, २०७५ ०१:१७