डा. सन्दुक रुइतको अनुभव : राजनीतिमुक्त भए स्वास्थ्य क्षेत्रमा कायापलट सम्भव छ

डा. सन्दुक रुइतको अनुभव : राजनीतिमुक्त भए स्वास्थ्य क्षेत्रमा कायापलट सम्भव छ

A+ A A-

‘के भयो भने नेपालको स्वास्थ्य क्षेत्र सफल बन्छ ?’ टिभी कार्यक्रम प्रस्तोता रवि लामिछानेले तिलगंगा आँखा अस्पतालका प्रमुख डा. सन्दुक रुइतलाई यस्तो प्रश्न गर्दा डा. रुइतको उत्तर थियो, ‘राजनीतिबाट टाढा राख्नुपर्छ ।’

डा. रुइतले अगाडि थपे, ‘तिलगंगा आँखा अस्पताल सफल हुनुको प्रमुख कारण हो, हामीले यसलाई राजनीतिबाट टाढ़ा राख्यौं । यस्तै अन्य स्वास्थ्य संस्था पनि राजनीतिक हस्तक्षेपबाट मुक्त भए भने सफल हुन्छन् । डाक्टरसा’बहरु स्वास्थ्य क्षेत्र सुधार गर्न सक्षम हुनुहुन्छ ।’

पोखराको लेकसाइडस्थित बाराही घाटमा शुक्रबारदेखि शुरु भएको ८औं संस्करणको नेपाल लिटरेचर फेस्टिवलको दोस्रो दिन ‘स्वास्थ्य बहस’मा प्रस्तोता लामिछानेले सोधेका प्रश्नका उत्तर दिइरहेका थिए, डा. रुइत ।

‪‘वर्षमा एक लाख बिरामी बाहिरबाट नेपालमा जाँच र शल्यक्रियाका लागि आउनुहुन्छ । हे भगवान, राजनीति नपसोस्, हामी सबैलाई राम्रो सेवा दिन सक्छौं । हामी सक्षम छौं,’ डा.रुइत भन्दै थिए, ‘राजनीतिक हस्तक्षेपमुक्त वातावरणा र तीव्र इच्छाशक्ति भयो भने वास्तवमै स्वास्थ्यमा गुणस्तरीय सेवा प्रदान गर्न सकिन्छ । हामीले एक लाख २५ हजारलाई आँखाको ज्योति प्रदान गरेका छौं । यो नै यसको ज्वलन्त उदाहरण हो ।’

विश्वकै नमुना मानिने तिलगंगा आँखा अस्पताल सफल हुनुमा प्रतिबद्धता, इमानदारिता, इच्छाशक्तियुक्त समूह, निर्णय गर्नसक्ने क्षमता र राजनीतिक हस्तक्षेपमुक्त वातावरण नै प्रमुख कारण रहेको उनले बताए । ‘दुई/तीन दशकमै तिलगंगा अस्पतालले महत्त्वपूर्ण उपलब्धि हासिल गरेको छ,’ उनले भने, ‘स्वास्थ्य संस्था धनी र गरिबका लागि फरक–फरक खालको हुनहुँदैन । योजना र व्यवस्थापन राम्रो हुुनुपर्छ ।’

डा. रुइतले तराई क्षेत्रमा स्वास्थ्यको अवस्था बिकराल रहेको बताए । ‘तराई क्षेत्रमा स्वास्थ्य क्षेत्रको अवस्था नाजुक छ । स्वास्थ्यका सामान्य पूर्वाधारसमेत छैनन्,’ उनले भने, ‘स्वास्थ्य क्षेत्रमा व्यापारीकरण बढी भयो । मेडिकल शिक्षा धनी र ठूलाबडाको पहुँचमा मात्रै छ ।’

डा. रुइतले जीवनमा वर्षौंसम्म आँखाको ज्योति गुमाएर शल्यक्रियाबाट आँखा देख्न सफल भएकी दोलखाकी कान्छीमा छाएको खुसी आफ्ना लागि स्मरणीय रहेको बताए । गुमेको ज्योति फर्किएर आफ्ना सन्तानको मुहार हेर्न पाएपछि कान्छीले संसार जितेजस्तै भएको अनुभूति सुनाएको डा. रुइतले बताए ।

‘दाजुले डोकामा बोकेर जचाउन ल्याएका थिए । शल्यक्रिया गरी आँखा देखेपछि ६० वर्षकी जस्तो देखिने कान्छी ४० वर्षकी जस्तो देखिइन्, फुरुङ्ग भइन्,’ उनले भने।

डा. रुइतले आफ्ना लागि हेटौंडाका एक बालकको शल्यक्रिया पनि अविष्मरणीय रहेको बताए । आँखाको ज्योति पाएपछिको ती बालकले आफूलाई अंकमाल गरेको उनले स्मरण गरे ।

नेपालको आँखा उपचार विश्वमै गुणस्तरीय र सस्तो भएको डा. रुइतकाे भनाइ छ । उनले भारतीय नागरिकसहित भुटान, बंगलादेश, पाकिस्तान, चीन र अष्ट्रेलियालगायतका देशबाट गरी वार्षिक १ लाख मानिस उपचारका लागि तिलगंगा आउने गरेको जानकारी दिए ।

उनले विश्वमा करिब २ करोड मान्छेमा आँखासम्बन्धी समस्या रहेको सुनाए । नेपालमा करिब २ लाख मोतियाबिन्दुका बिरामी रहेको उनको अनुमान छ । ‘नेपालमा करिब २ लाख मोतियाबिन्दुका बिरामी छन्’ उनले भने, ‘उनीहरुले उपचार पाए भने आँखा देख्न सक्छन् ।’

प्रकाशित मिति: शनिबार, मंसिर २८, २०७६ १८:०७