साइकल चढेर सगरमाथा चुम्दा...

A+ A A-

गोरन क्रोपका बारेमा एउटा भनाइ प्रख्यात छ, ‘क्रोपलाई उछिन्न सहज छैन । उनलाई जित्नु छ भने उल्टो हिँडेर सगरमाथा आरोहण गर्नुपर्छ ।’

यी तिनै गोरन क्रोप हुन्, जो स्वीडेनबाट १३ हजार किलोमिटर साइकलयात्रा गरेर नेपाल आए । साइकलमै एभरेस्ट बेस क्याम्प पुगे । विना अक्सिजन एक्लै सगरमाथाको सफल आरोहण गरे र साइकलमै स्वीडेन फर्किए ।

गोरन क्रोप एक्स्ट्रिम स्पोर्ट्समा नौलो नाम होइन । सन् १९९६ मा उनले साइकलमा नेपाल आएर शेर्पाको सहयोगविना एक्लै सगरमाथा आरोहण गरेर एक्स्ट्रिम स्पोर्ट्समा अमिट छबि बनाइसकेका छन् ।

क्रोप स्वीडेनका ‘एड्भेन्चरर’ र हिमाल आरोही हुन् । उनको हिमालप्रतिको लगाव सन् १९७२ मै सुरु भएको थियो । त्यसबेला उनी केवल ६ वर्षका थिए ।

६ वर्षको उमेरमै उनका बाबुले उनलाई नर्वेको हिमाल ग्याल्डहोपिगेन आरोहण गर्न लिएर गएका थिए । २ हजार ४ सय ६९ मिटर अग्लो ग्याल्डहोपिगेन स्कान्डिनेभिया क्षेत्रको सर्वोच्च शिखर हो । नर्वे, स्वीडेन र डेनमार्कलाई संयुक्त रूपमा स्कान्डिनेभिया क्षेत्र भनिन्छ ।

क्रोपले आफ्नो युवाकालमा स्वीडेनको आर्मीमा पनि केही समय काम गरे । स्विडिस प्यारासुट रेन्जर्समा काम गरुन्जेल पनि उनलाई विश्वका अग्ला र अप्ठ्यारा हिमाल चढ्ने हुट्हुटीले छाडेको थिएन । उनले आर्मीको जागिर छाडेर हिमाल आरोहण सुरु गरे ।

सन् १९८८ मा उनले आफ्नो पहिलो उल्लेखनीय र अग्लोमध्येको हिमाल आरोहण गरे । ताजिकिस्तान र किर्गिजिस्तानको सीमामा रहेको ७ हजार १ सय ३४ मिटर अग्लो लेनिन पिक उनको सगरमाथा आरोेहणको पहिलो खुड्किलो थियो ।

नेपाल आउनुअघि उनले साना–ठूला विभिन्न हिमाल आरोहण गरेर आफूलाई तयार गरेका थिए । त्यस क्रममा उनले इक्वेडरमा रहेका इलिनिजा सुर (५ हजार २४८ मिटर) र कोटोपाक्सी (५ हजार ८९७ मिटर), बोलिभियाका इलिमानी (४ हजार ५७० मिटर), हुयना पोटोसी (६ हजार ८८ मिटर) र इलाम्पु (६ हजार ३६८ मिटर) आरोहण गरे ।

यस्तै, उनले पाकिस्तानको काराकोरम रेन्जमा रहेको मुज्ताघ टावर (७ हजार २७६ मिटर) र रुसको पिक पोबेदा (३ हजार ३ मिटर) लगायत विभिन्न देशको थुप्रै हिमाल आरोहण गरेका थिए । अब उनको सबैभन्दा ठूलो र बहुप्रतीक्षित चुनौती केवल सगरमाथा थियो ।

क्रोपको स्वीडेनदेखि सगरमाथा शिखरसम्मको यात्रा एक वाक्यमा भन्दा जति सहज सुनिन्न्छ, त्यसभन्दा धेरै गुणा गाह्रो थियो । उनले १६ अक्टोबर, १९९५ मा स्टकहोमबाट आफ्नो यात्रा सुरु गरेका थिए ।

विशेष तरिकाले डिजाइन र ‘कस्टुमाइज’ गरिएको क्रेसेन्ट अल्टिमा साइकलमा उनले १ सय ८ केजी सामान र खाना बोकेर आफ्नो यात्रा सुरु गरेका थिए । करिब १३ हजार किलोमिटरको यात्रा पूरा गरेर उनी अप्रिल, १९९६ मा एभरेस्ट बेस क्याम्प पुगे ।

उनी बेस क्याम्प पुग्दा हिमपहिरोका कारण ८ जना आरोहीको मृत्यु भएको थियो तर, उनी हडबडाएनन् बरु आफैँ उद्धार र उपचारमा खटिए । घाइतेहरूका लागि औषधि ओसारे । जानेको प्राथमिक उपचार पनि गरिदिए ।

क्रोपले सगरमाथा चढ्न चाहिने उपकरण, बस्ने टेन्ट, खानेकुरादेखि सबै आवश्यक सामान आफैँले लिएर आएका थिए । यससम्बन्धमा पवर्तारोही तथा लेखक जोन रोथचाइल्डले क्रोपको आरोहणका विषयमा भएको अन्तर्क्रिया कार्यक्रममा दिएको प्रतिक्रिया निकै चर्चित छ ।

‘क्रोपअघि ९०० भन्दा बढीले सगरमाथा आरोहण गरेका थिए तर उनीहरू शेर्पालाई भारी बोकाएर अक्सिजनको सहायतामा शिखरसम्म पुगेका थिए । त्यो सजिलो तरिका हो । कोहीकोही अप्ठ्यारो तरिकाले विना अक्सिजन पनि शिखरमा पुगे’, रोथचाइल्डले भने ।

‘तर, क्रोपको तरिका अकल्पनीय अप्ठ्यारो थियो । उनीसँग न अक्सिजन थियो, न त प्लेन चढेर बेस क्याम्प आउजाउ गरे, न शेर्पालाई भारी बोकाए, न त आरोहणका क्रममा खानलाई मेसबाट खाना नै लगेका थिए’, उनले थपे, ‘क्लोपलाई चुनौती मनपर्छ । र, त्यो चुनौती उनी आफ्नै बलबुतामा पूरा गर्न रुचाउँछन् । उनले त्यस्तै गरे पनि । उनको ऐतिहासिक साहस सायद एक शताब्दीसम्म कसैले पनि दोहोर्‍याउन सक्दैन ।’

त्यसबेला क्रोपलाई पनि उनले गरेको स्वीडेन–सगरमाथा–स्वीडेनको अविश्वसनीय यात्रा तथा अदम्य साहसका विषयमा सोधिएको थियो । ‘म सधैँ एउटा अभुतपूर्व एड्भेन्चर गर्न चाहन्थेँ । वास्तवमै अभुतपूर्व, जसलाई कसैले सहजै उछिन्न नसकोस्’, क्रोपले भनेका थिए ।

क्रोपको त्यो यात्रा उनको जोशको मात्र उपज थिएन, उनले खतरा अवश्य मोलेका हुन् । मृत्युको मुखमा हामफाल्नु उनको चाहना होइन । उनी विवेकशील ढंगमा अघि बढेका कारण मात्र सफल हुन सकेका थिए ।

पहिलो प्रयासमा उनी सगरमाथाको शिखरबाट केवल ३५० फिट टाढा तलबाट फर्किएका थिए । किनकि उनी शिखरमा पुगेका भए फर्किन ढिलो हुने थियो र फर्किने क्रममा उनको मृत्यु हुन सक्थ्यो ।

हिमाल आरोहणका क्रममा हुने अधिकांश मृत्युको कारण पनि यही हो । पर्वतारोहीका गाइडहरूले समयको हेक्का गर्दैनन् अथवा उनीहरूलाई काम सक्ने हतार भएर समयको पर्वाह गर्दैनन् । त्यसैले कहिले पर्वतारोहीले ज्यान गुमाउन पुग्छन् भने आफ्नै हठका कारण कहिलेकाहीँ ती गाइडले पनि ।

तर, क्रोपलाई हतार थिएन । लक्ष्य पूरा गर्नु थियो । हतार हुँदो हो त हवाईजहाजमा आउँथे होलान्, साइकलमा होइन । उनले समय लिएर दोस्रो प्रयासमा सगरमाथाको शिखरसम्म पुगे, एक्लै । त्यसपछि बेस क्याम्प फर्किए । आफैँले ल्याएको टेन्टमा बसे अनि साइकलमा फेरि नर्वे फर्किए ।

त्यसैले गोरान क्रोपलाई उपनाम दिइएको छ ‘द क्रेजी स्विड’ अर्थात् बहुलठ्ठी स्विडिस । अफसोच, उनको मृत्यु पनि त्यही बहुलठ्ठीपनले हुन पुग्यो ।

त्यसबेला उनी अमेरिकामा बस्थे । सन् २००१ मा उनी आफ्नी प्रेमिका रेनाटा च्लुम्स्कासँगै स्वीडेन छाडेर अमेरिका बसाइँ सरेका थिए । उनकी प्रेमिका रेनाटा सगरमाथाको सफल आरोहण गर्ने स्वीडेनकी पहिलो महिला पनि हुन् ।

अमेरिकाको वासिङ्टनमा बस्न थाले पनि क्रोप केही न केही साहसिक यात्रामै अग्रसर रहन्थे । त्यही क्रममा ३० सेप्टेम्बर, २००२ मा उनी वासिङ्टनको प्रख्यात रक क्लाइम्बिङ गर्ने स्थान फ्रेन्चम्यान कौली गएका थिए ।

आफ्ना ३ जना साथीसहित रक क्लाइम्बिङका लागि गएका क्रोप ‘एयर गिटार रुट’को शिखरमा पुग्न केवल केही फिट बाँकी थियो । तर, त्यसै क्रममा चट्टानमा अड्काएको उनको गियर उक्किएर उनी तल झरे । ६० फिट तल खसेका क्रोपको घटनास्थलमै मृत्यु भयो ।

उनी त्यतिबेला केवल ३५ वर्षका थिए । उनको क्लाइम्बिङ गियरले उनलाई थप केही फिट साथ दिएको भए उनले अझै विभिन्न साहसिक र अपत्यारिला यात्रा गर्थे होलान् ।

तर, उनले त्यसबेला देखाएको साहस अहिलेसम्म पनि कसैले दोहोर्‍याउन सकेको छैन । उनको बराबरी गर्नु नै अहिलेको ठूलो चुनौती हो ।

उनलाई जित्नु त असम्भव जस्तै नै छ किनकि भनाइ नै छ, ‘क्रोपलाई उछिन्न त उल्टो हिँडेर सगरमाथाको शिखरमा पुग्न सक्नुपर्छ ।’

प्रकाशित मिति: शनिबार, मंसिर २८, २०७६ ११:४२