उपनिर्वाचन समीक्षा : पार्टी एकताले दिएन राहत, नेकपाले गुमायाे किल्ला

A+ A A-

१४ मंसिरमा मुलुकका ५२ स्थानका लागि भएको उपनिर्वाचनलाई धेरैले ‘मिनी जनमतसंग्रह’को रूपमा लिएका छन् । यस निर्वाचनले दुईतिहाइ बहुमतको वर्तमान सरकारको मध्यावधि समीक्षा गर्दै सत्तारुढ नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी र उसको नेतृत्वको सरकारमाथि ‘खतराको घण्टी’ बजाएको उल्लेख गरेका छन् ।

दुई वर्षअघि २०७४ वैशाख, असार र भदौमा भएको स्थानीय तहको निर्वाचनमा भाग लिएका तत्कालीन नेकपा एमाले, माओवादी केन्द्र (हाल एकीकृत भएर नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी) उपनिर्वाचनमा प्रतिस्पर्धामा उत्रिँदासमेत आशातित सफलता प्राप्त गर्न सकेनन् ।

स्थानीय तहको ४८ स्थानमा भएको निर्वाचन एमाले र माओवादी केन्द्रको एकीकरणपछिको शक्ति परीक्षण पनि थियो । तर, दुई दलबीचको एकतापछि शक्ति आर्जनभन्दा पनि क्षयीकरण भएको देखिन्छ ।

एक प्रतिनिधिसभा र तीन प्रदेशसभाको निर्वाचनमा दुई वर्षअघि एकीकृत भएर लडेको दलले भक्तपुरको निर्वाचनमा समेत पराजय व्यहोर्नुपर्‍यो ।

प्रमुख प्रतिपक्षी नेपाली कांग्रेसको संगठनात्मक संरचनाको प्रभावकारी परिचालन नहुँदा र नेतृत्व लोकप्रिय नहुँदासमेत सत्तारुढ दलप्रति जनमत आर्जन नहुनेले उसको अलोकप्रियताको सन्देश प्रस्ट दिएको छ ।

यस उपनिर्वाचनले तत्कालीन एमाले र माओवादी एकीकृत हुँदा र नहुँदा संगठनलाई खासै प्रभाव पारेको देखिएन । निर्वाचन परिणामलाई नियाल्ने हो भने दुई दलको एकीकरणपछि नेकपाले सिरहाको कल्याणपुर नगरपालिका– १२, अछामको मेल्लेख गाउँपालिका– ५, बाजुराको त्रिवेणी नगरपालिका– १ र बाँकेको कोहलपुर– ६ का वडा अध्यक्ष जित्न सफल भयो ।

यीबाहेक दुई दलको एकीकरणले उपनिर्वाचनमा खासै अपेक्षित सफलता दिएन बरु उल्टो दुई दल मिलेपछि एकीकृत भएको नेकपाले आठ स्थान गुमाउनुपर्‍यो ।

नेकपालाई सबैभन्दा ठूलो धक्का सुनसरीको धरानले दियो । धरान नेकपाले गुमाउनुको एउटा कारण धरानलाई प्रदेश १ को राजधानी नबनाउनु पनि भएको विश्लेषकहरू बताउँछन् ।

धरान पूर्वी नेपालको एक ऐतिहासिक र सुन्दर नगरी मात्र होइन, राजनीतिक हिसाबले विगत ६ दशकदेखि कम्युनिस्ट पार्टीले एकछत्र वर्चस्व कायम गर्दै आएको क्षेत्र पनि हो । २०१६ मंसिर ७ गते भएको धरान नगर पञ्चायतको निर्वाचनमा समेत त्यहाँ सबैजसो कम्युनिस्टहरूले विजय हासिल गरेका थिए ।

२०१६ सालमा फहराएको लालझण्डालाई हटाएर ६० वषएपछि चार तारे झण्डा फहराउने श्रेय पाएका छन् तिलक राईले । नेपाली कांग्रेसका युवा नेता राईले ६ दशक लामो लालकिल्ला भत्काएर रचेको इतिहासले सत्तारुढ दलको लोकप्रियताको दाबीलाई गलत सावित गरिदिएको छ ।

उपनिर्वाचनले एमाले र माओवादीबीचको एकतालाई भावनात्मक एकतामा जोडी नसकेको सन्देशसमेत प्रवाह गरेको छ । त्यस्तै, नेकपा अध्यक्ष तथा पूर्वमाओवादी कमाण्डर पुष्पकमल दाहाल (प्रचण्ड)को अलोकप्रियताको पारो पनि बढाएको छ यस उपनिर्वाचनले ।

पूर्वमाओवादी नेतासमेत रहेका डीपी ढकाल भक्तपुर १ को प्रदेशसभा क्षेत्र ‘क’मा पराजित हुनु, प्रचण्डको संसदीय निर्वाचन क्षेत्र र छोरी रेणु नेतृत्वको भरतपुर महानगरपालिका– १६ को वडा अध्यक्ष कांग्रेसले खोस्नु, नेकपाको तर्फबाट सभामुख भई हाल थुनामा रहेका कृष्णबहादुर महरा र प्रदेश ५ का मुख्यमन्त्री शंकर पोख्रेलको निर्वाचन क्षेत्र घोराही उपमहानगरपालिका– १६ मा नेकपा पराजित हुनुले सत्तारुढ दल कमजोर भएको संकेत गरेको छ ।

कसले खोसे र कसले गुमाए ?

भर्खरै सम्पन्न उपनिर्वाचनमा सत्तारुढ दल नेकपाले २०७४ सालमा भएको स्थानीय, प्रदेश र संसदीय निर्वाचनमा भन्दा सिट संख्या गुमाएको पाइँदैन तर प्रदेशसभा र उपमहानगर नै गुमाउनुपर्दा भने नकारात्मक सन्देश गएको छ । २०७४ सालको तुलनामा नेकपाले १० सिट अन्य दलबाट खोस्न सक्यो भने आफूले ८ सिट गुमायो ।

नेकपाले कांग्रेसले जितेका ८, राजपाले जितेको १ र स्वतन्त्रले जितेको १ स्थान कब्जा गर्न सफल भएको छ ।

त्यस्तै, प्रमुख प्रतिपक्षी कांग्रेसले भने नेकपाले जितेका ८ र राजपा जितेको १ सिट खोस्न सफल भयो भने आफैंले जितेको ९ सिट गुमायो । समाजवादीले कांग्रेसबाट १ सिट खोस्यो भने २०७४ मा जितेको कुनै पनि सिट उसले गुमाउनु परेन । राजपाले स्वतन्त्रबाट १ सिट खोस्न सफल भए पनि २ सिट गुमाएको छ ।

हालसम्मको मत परिणामअनुसार नेकपाले १ प्रतिनिधिसभा, २ प्रदेशसभा, २ गाउँपालिका अध्यक्ष, १ उपाध्यक्ष र बाँकी वडा अध्यक्षसहित ३१ सिट जितेको छ ।

कांग्रेसले १ प्रदेशसभा, १ उपमहानगरपालिका प्रमुखसहित ११ वडा अध्यक्षमा विजय हासिल गरेको छ । समाजवादी पार्टीले ४, राजपाले ३ र स्वतन्त्रले १ वडा अध्यक्ष हात पारेका छन् ।

नेकपाले खोसेको कांग्रेसका ८, राजपाको १ र स्वतन्त्र १ स्थानहरू

महोत्तरीको पिपरा गाउँपालिका अध्यक्षमा विक्रम चौधरी विजयी भए । त्यहाँ पहिले राजपाका विनोदकुमार चौधरी विजयी भएका थिए । हुम्लाको खार्पुनाथ गाउँपालिका उपाध्यक्षमा रूपा शाही विजयी भइन् । त्यहाँ पहिले कांग्रेसकी सिन्धु हमाल उपाध्यक्ष थिइन् ।
यसरी नै पाँचथरको फिदिम नगरपालिका– १ को वडा अध्यक्षमा गजाधर भट्टराई विजयी भए ।

यसअघि त्यहाँ कांग्रेसले जितेको थियो । त्यस्तै, भोजपुरको पौवादुङमा गाउँपालिका– १ को वडा अध्यक्षमा जितेन्द्र राई, सिरहाको कल्याणपुर नगरपालिका– १२ को वडा अध्यक्षमा दिलीपकुमार यादव र सिन्धुपाल्चोकको ईन्द्रावती गाउँपालिका– ८ को वडा अध्यक्षमा केदारनाथ आचार्य विजयी भए । ती वडा अध्यक्षमा यसअघि कांग्रेसले जितेको थियो ।

रोल्पाको थवाङ गाउँपालिका– १ को वडा अध्यक्षमा जनकबहादुर बुढामगर विजयी भए । पहिले त्यहाँ २०७४ को निर्वाचनमा स्वतन्त्रबाट फर्कबहादुर बुढामगरले ३५९ मत ल्याएका थिए भने माओवादी केन्द्रका ग्रिस पुनले २५६ मत ल्याएका थिए ।

त्यस्तै, बाँके कोहलपुर नगरपालिका– ६ को वडा अध्यक्षमा रामशरण थारू विजयी भए । उनी २०७४ सालमा माओवादी केन्द्रबाट उम्मेदवार भएर कांग्रेसबाट पराजित भएका थिए ।

बाजुरा त्रिवेणी नगरपालिका– १ को वडा अध्यक्षमा मनराज बुढा यसअघि कांग्रेसबाट पराजित भएका थिए । उनी माओवादी केन्द्रबाट उठेर हारे पनि यस पटक भने विजयी भए ।

अछामको मेल्लेख गाउँपालिका– ५ को वडा अध्यक्ष रमेशबहादुर खड्का यसअघि माओवादी केन्द्रबाट उठेर कांग्रेससँग पराजित भएका थिए । अहिले भने उनी नेकपाबाट विजयी भए ।

कांग्रेसले ९ सिट खोस्यो, जसमा नेकपाको ८ र राजपाको १ सिट छन्, तर उसले ९ सिट नै गुमायो पनि ।

प्रदेशसभाको भक्तपुर १ ‘क’को प्रदेशसभा सदस्यमा कांग्रेसका कृष्णलाल भँडेल विजयी भए । सुनसरी धरान उपमहानगरपालिका प्रमुखमा तिलक राई, पाँचथरको हिलिहाङ गाउँपालिका– ७ को वडा अध्यक्षमा तिलविक्रम इधिङ्गो, मोरङको धनपालथान गाउँपालिका– २ को वडा अध्यक्षमा नारायणप्रसाद साह, चितवनको भरतपुर महानगरपालिका– १६ को वडा अध्यक्षमा अमृतराज हमाल, अर्घाखाँचीको मालारानी गाउँपालिका– ३ को वडा अध्यक्षमा शोभाकर खनाल विजयी भए ।

यसैगरी, दाङको घोराही उपमहानगरपालिका– १६ को वडा अध्यक्षमा ताराबहादुर डीसी र बैतडीको दोगडाकेदार गाउँपालिका– ४ को वडा अध्यक्षमा सुरेन्द्रप्रसाद भट्ट विजयी भए । यी स्थानमा पहिले नेकपाका उम्मेदवार विजयी भएका थिए ।

विजयी भएका भट्ट पहिले पराजित भएका थिए । रौतहटको गढीमाई नगरपालिका– २ को वडा अध्यक्षमा दीपेन्द्र श्रेष्ठ विजयी भए । यो वडामा पहिले राजपाले जितेको थियो ।

समाजवादीले कांग्रेसबाट १ सिट खोस्यो, कतै गुमाएन

सर्लाहीको हरिपूर्वा नगरपालिका– १ को वडा अध्यक्षमा श्यामबाबु राय विजयी भए । पहिले यो वडा कांग्रेसले जितेको थियो ।

राजपाले स्वतन्त्रबाट १ सिट खोस्यो, २ सिट गुमायो

कपिलवस्तुको शिवराज नगरपालिका– १० का वडा अध्यक्षमा मञ्जु मिश्र विजयी भइन् । यो वडामा पहिले स्वतन्त्र उम्मेदवारले जितेका थिए ।

स्वतन्त्रले राजमोको १ सिट खोस्यो, १ स्वतन्त्रले गुमाए

प्युठानको ऐरावती गाउँपालिका– २ को वडा अध्यक्षमा भीमेशकुमार घर्ती विजयी भए । पहिले माओवादीबाट २०७४ मा उम्मेदवार भएका थिए उनी । यसअघि त्यहाँ राजमोका केशवराज आचार्यले जितेका थिए ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, मंसिर १६, २०७६ १८:०१