केबाट बनेका थिए हिरोसिमा र नागासाकीमा खसाएका बम ?

A+ A A-

सन् १९६४ देखि जापानको हिरोसिमाको एक स्मृति पार्कमा बालिएको बत्ती निरन्तर बलिरहेको छ । ६ अगस्ट, १९४५ मा अमेरिकाको बी–२९ विमानबाट हिरोसिमामा आणविक बम खसालियो । यो नै मानिसले बनाएको आणविक बमको पहिलो प्रयोग थियो ।

यसले हिरोसिमा र यसका वरिपरिका ८० हजार मानिसको ज्यान लियो । अरु दशाैं हजार यसको विकिकरणको फैलावटका कारण घाइते र अपांग भए । यसको तीन दिनपछि फेरि नागासाकीमा अर्को बम खसालियो, यो पनि अमेरिकी विमानद्वारा ।

खस्नासाथ यो बमबाट ४० हजार मानिसहरू तत्काल मारिए । यो विश्वमा मानव जातिका लागि एक वीभत्स र हृदयविदारक घटनाका रूपमा निन्दित हुन पुग्यो ।

अमेरिकीहरूले खसालेकाे यो आणविक बमको कारणले मात्र बल्ल जापानले मानवताका कुरा सुन्यो र आत्मसमर्पण गर्‍यो । यो आणविक बमका कारणले लम्बिँदो दोस्रो विश्वयुद्ध रोकियो । आश्चर्यको कुरा त के थियो भने अमेरिकाको निशानामा रहेका जापानका पाँचवटा शहरहरूमा नागासाकीको नामै थिएन । हिरोसिमा र नागासाकीमा खसालिएका दुईवटा बमहरू भिन्न खालका थिए ।

हिरोसिमामा खसालिएको ‘लिटल ब्वाय’ युरेनियम–२३५ बाट बनाइएको थियो भने नागासाकीमा खसालिएको ‘फ्याट म्यान’ प्लुटोनियमबाट बनाइएको थियो । फ्याटम्यान अलि बढी जटिल रूपमा निर्माण गरिएको थियो । यी बमहरूको पहिचान गरिने विशेष नामहरू जस्तो ‘लिटल ब्वाय’ र ‘फ्याट म्यान’ यसका निर्माताहरूले नै दिएका थिए ।

आजसम्म जापानका यी शहरहरूमाथि खसालिएका बमहरू नै सबैभन्दा भयानक थिए भन्ने छ, तर टोकियोमा खसालिएको नापाम बम पड्किंदा १ लाख मानिसहरू मारिएका थिए भने अरु लाखौं घाइते तथा अपांग भएका थिए । तथापि पहिलो चोट र पीडाका कारण यी दुई घटनालाई सबैभन्दा पीडादायी मानिन्छ ।

बम खसाल्नुभन्दा पहिले अमेरिकाले हिरोसिमा र नागासाकीमाथि पर्चा छरेको थियो । यो जापानी जनतालाई सचेत बनाउनु पनि थियो । तर अंग्रेजी भाषामा छरिएका पर्चाहरू जापानीले कसरी पढ्न सक्थे र तत्कालै त्यति ठूलो अणु बमको प्रभाव क्षेत्र काटेर जान सक्थे ? यो अमेरिकाको धुर्त्याइँपूर्ण कूटनीति मात्र थियो ।

बम वर्षाले हिरोसिमालाई एक निर्जन बस्तीका रूपमा रूपान्तरण गर्‍यो । त्यहाँ एक जना पनि जिउँदो मान्छे रहेन । मान्छेको छायाँ त्यहाँ देखिएन । यी दुई बमले द्वितीय विश्वयुद्ध रोके भन्ने भनाइलाई छेकबारको रूपमा प्रयोग गरेर अमेरिकाले आजसम्म मानवअधिकारको मुखुण्डो जोगाइरहेको छ । यी दुई बमले १ लाख ५० हजारदेखि २ लाख ४० हजार मानिसको ज्यान लिए ।