चर्चा त्यागेर चिनारी खोज्दै धीरज राई

A+ A A-

कुनै पनि कलाकारले के चाहन्छ ? चर्चा । सफलता । लोकप्रियता र थोरबहुत कमाइ पनि ।

धीरज राई नेपाली पप संगीत क्षेत्रका सफल गायकमध्येमा पर्छन् । नेपाली सांगीतिक क्षेत्रमा उनले ‘सिल्भर जुब्ली’ नै पूरा गरिसकेका छन् । यी २५ वर्षमा उनले गीत–संगीतबाट चर्चा, सफलता, लोकप्रियता सबै पाए । कमाइको त झन् कुरै नगरौँ । उनले पाउन बाँकी सायदै केही होला ।

गीत गाउँदै नाच्न खप्पिस धीरज नेपाली ‘माइकल ज्याकसन’को उपनामले नेपालीको मन–मुटुमा बस्न सफल छन् । क्यासेटको जमानाबाट गीत गाउन सुरु गरेका राईका एल्बम कति बिके ? त्यसका हिसाब गरी साध्य छैन । डिजिटल युगसम्म आइपुग्दा पनि उनको ‘क्रेज’ ज्युँका त्युँ छ ।

देश विदेशमा कन्सर्ट गरेर उनले मनग्य आर्थिक कमाइ पनि गरे । एल्बम मात्रै बेचेर उनले एक वर्षमा ६० लाख रुपैयाँसम्म कमाएका थिए । त्यसबेला एउटा एल्बम बिक्री भएवापत गायकलाई १२ रुपैयाँ दिइन्थ्यो । धीरजको ‘लुकी लुकी’ एल्बम ५ लाख प्रति बिक्री भएको थियो ।

सुरुसुरुमा त धीरजलाई यही लोकप्रियताले पुगेको थियो । पहिलो पटक विदेश जाँदा उनी खुसीले उफ्रिएका थिए । तर, विस्तारै त्यसको बानी पर्‍यो । त्यसले मजा त दिन्थ्यो तर सन्तुष्टि दिन छाडेको थियो ।

चर्चा र लोकप्रियताका लागि गाउने गायकले जब आफूले चाहेका सबैथोक पाउँछ, तब ऊभित्रको गायक त सन्तुष्ट हुन्छ, भित्रको मानिस भने असन्तुष्ट नै रहन्छ । धीरज गायकभन्दा बढी एउटा विवेकशील मान्छे हुन् । उनमा चर्चा र लोकप्रियाताभन्दा पनि अरू नै केहीको भोक जागिरहेको थियो ।

चर्चा र लोकप्रियताभन्दा माथि रहेको आत्मसम्मान एवं आत्मसन्तुष्टि चाहिन थाल्यो उनलाई । उनी आफ्नो अस्तित्व प्रेमगीतमा सीमित गर्न तयार थिएनन् । अब उनलाई ‘धीरज... धीरज...’ भन्दै अल्लारे हुटिङ मात्र चाहिएको थिएन, ‘अहो ! धीरज राई’ भनेर अदबका साथ हेरिने सम्मान पनि चाहिएको थियो ।

आफ्ना लागि गाएर र नाचेर नपाउनु पाइसकेका थिए धीरजले । अब उनलाई देशका लागि केही गर्ने इच्छा जाग्यो । मायाका गीत गाउँदै नाच्ने व्यक्तिका रुपमा मात्र चिनिनु उनलाई आफ्नो सीमा साँघुरो जस्तो लाग्यो तर उनलाई थाहा थिएन के गर्ने !

त्यसबेला उनी रत्नराज्यलक्ष्मी क्याम्पसमा अंग्रेजीमा स्नातकोत्तर गर्दै थिए । यसअघि नै आर्किटेक्चरमा ओभरसियर पढिसकेका धीरजलाई उनको अध्ययनशीलताले अंग्रेजीमा स्नातकोत्तर गर्न प्रेरित गरेको थियो ।

१२ वर्षअघिको कुरा हो । उनी एमए दोस्रो वर्षमा अध्ययनरत थिए । दोस्रो वर्षको पाठ्यक्रममा ‘हिस्ट्री अफ नलेज’ भन्ने किताब पढाइ हुन्थ्यो । त्यो किताबमा भगवान् गौतम बुद्ध भारतमा जन्मिएका हुन् भनेर लेखिएको थियो । त्रिभुवन विश्वविद्यालयको स्नातकोत्तर दोस्रो वर्षको पाठ्यक्रममा रहेको सो किताबअनुसार बुद्ध भारतमै जन्मिएका हुन् भनेर उनलाई पढाइयो ।

तर, धीरजलाई यो चित्त बुझेन । नेपालमा जन्मिएका बुद्ध भारतमा जन्मिएको मान्न उनको स्वाभिमानले दिएन । उनले केही साथीसँग मिलेर त्यसको विरोध गरे । गलत जानकारी पढाइने पाठ्यक्रम परिवर्तन गरिनुपर्छ भनेर उनीहरुले आन्दोलन नै गरे ।

तर, कलेज प्रशासनलाई आफ्नो सिंगो पाठ्यक्रममाथि प्रश्न उठाएको सह्य भएन । धीरजसहित आन्दोलनका अगुवाहरुलाई कलेजले निलम्बन गर्‍यो । यद्यपि, उनीहरुको आन्दोलन ६ महिनासम्म चल्यो ।

६ महिनाको निरन्तर आन्दोलनपछि धीरजसहितको टिम त्यो किताबलाई त्रिविको पाठ्यक्रमबाट हटाउन सफल भयो । त्रिविबाट त बुद्धका बारेमा लेखिएको गलत जानकारी हट्यो तर अन्यत्र त्यही गलत सिकाइ जारी थियो । हुन पनि विद्यालय तहदेखि स्नातकोत्तरसम्म नै बुद्धको जन्मस्थलबारे भ्रम थियो ।

जुन देशमा वुद्ध जन्मिएका हुन्, त्यही देशमा त उनको जन्मबारे गलत पढाइन्छ भने अन्य देशमा के होला ? उनलाई निद्रा लाग्न छाड्यो । उता सांगीतिक करियर ‘स्याचुरेसन’मा पुगेर अर्ने के गर्ने भन्ने विषयको अन्योल, यता देशको चिनारी नै खतरामा परिरहेको मुद्दा । उनलाई ‘डबल टेन्सन’ भयो ।

तर, त्यही ‘डबल टेन्सन’ले उनको दुवै समस्याको ‘सिंगल समाधान’ निकाल्यो– विश्वभर व्याप्त बुद्धको जन्मस्थलबारे भ्रम चिर्दै नेपालको प्रचार तथा प्रवद्र्धन गर्ने । लामो समयपछि त्यो रात उनी मज्जाले निदाए ।

लगत्तै उनले व्यक्तिगत स्तरबाटै देशको चिनारी जोगाउने अभियान सुरु गरे । उनी विभिन्न कार्यक्रम तथा कन्सर्टका लागि विदेश गइरहन्थे । उनलाई भिसाको कुनै समस्या हुँदैनथ्यो ।

जतिबेला उनी बुद्धको जन्म नेपालमा भएको भनेर प्रचार गर्दै देश विदेश घुमिरहेका थिए, सबैले उनलाई एउटै प्रश्न गर्थे– ‘बुद्ध नेपालमै जन्मिएका हुन् त किन सबैलाई भन्दै हिँड्नुपर्‍यो ?’

तर, विश्वका २५ भन्दा बढी देश घुमेर अध्ययन गर्ने क्रममा उनले के पत्ता लगाए भने बुद्धका बारे लेखिएका विश्वका ६० प्रतिशतभन्दा बढी किताबमा उनको जन्म भारतमा भएको भनेर लेखिएको छ । अझ पाठ्यपुस्तकहरु त लगभग सबैमा बुद्ध भारतमा जन्मिएका हुन् भनेर पढाइ हुन्थ्यो ।

बुद्ध भारतमा जन्मिएका हुन् भनेर सयौँ वर्षदेखि पढाइ हुँदै आएको छ र अझै पनि त्यही पढाइँदै छ । त्यसैले, गलत सिकाइको अन्त्य गर्दै भ्रम चिर्नका लागि बुद्ध नेपालमा जन्मिएका हुन् भनेर सारा विश्वलाई सुनाउन जरुरी छ भन्ने लाग्यो उनलाई ।

आर्किटेक्चरका विद्यार्थी । उनले आफ्नो अभियानमा पढाइको प्रयोग गरे । त्यहाँ ‘रिभर्स इन्जिनियरिङ’बाट डिजाइन र इन्जिनियरिङमा खोट पत्ता लगाइन्थ्यो । बुद्धको जन्मसम्बन्धी भ्रमको तथ्य पत्ता लगाउन पनि उनले रिभर्स इन्जिनियरिङ प्रयोग गरे ।

कहिले, कसरी र कसले नेपालमा जन्मिएका बुद्धलाई भारतमा जन्मिएका भनेर भ्रम फैलाउन सुरु गर्‍यो त ? उनी यो प्रश्नको जवाफ खोज्न लागे । वर्तमानमा जवाफ खोज्दै जाँदा उनी इतिहासका दस्तावेज पल्टाउन थाले । दस्तावेज पल्टाउँदै जाँदा उनी सन् १८९६ मा पुगे ।

आजभन्दा १२३ वर्ष अगाडिको कुरो हो, त्यसबेला भारत स्वतन्त्र भइसकेको थिएन । ब्रिटिस इस्ट इन्डिया कम्पनीले भारतमा शासन गरिरहेको थियो भने नेपालमा राणाहरुको जगजगी थियो ।

त्यसबेला भगवान् बुद्धको चर्चा विश्वभर फैलिरहेको थियो । अंग्रेजहरुलाई बुद्धको चर्चाले सकस भइरहेको थियो । उनीहरुलाई बुद्धको चर्चाको केही फाइदा लिन नसकेको चिन्ताले सताइरहेको थियो । त्यसबेला नयाँ कुरा पत्ता लगाउने होड नै चलेको थियो । हरेक दिन केही न केही आविष्कार भइरहन्थे । जर्मनी र अमेरिकाले अन्वेषण र आविष्कारमा बेलायतलाई क्रमशः पछि पार्दै थिए । बेलायत यो विषयले निकै चिन्तित थियो ।

१२ वर्षमा धेरै चिज फेरियो । समय फेरियो । जीवनस्तर फेरियो । राज्यव्यवस्था फेरियो । कैयौँ सरकार आए, गए । १२ वर्षमा नफेरिएको केही छ भने त्यो हो– धीरजको लगाव । नेपाललाई बुद्धको जन्मस्थलका रुपमा विश्वमा चिनाउने उनको दृढ संकल्प ।

तर, त्यसबेलासम्म बुद्धको चिन्तनको मात्र प्रचार भइरहेको थियो । उनको जन्मस्थलबारे कसैलाई यकिन जानकारी थिएन ।

भारत कब्जा गरेर बसेका अंग्रेजसम्म बुद्ध यतैकतै नजिकै जन्मिएका हुन् भन्ने निराधार जानकारी भने पुगिसकेको थियो । बेलायतले भगवान् बुद्धको जन्मस्थल पत्ता लगाउने निधो गर्‍यो ।

सातौँ शताब्दीमा हुएन साङ नामका चिनियाँ नागरिक १७ वर्ष तत्कालीन भारतवर्षमा बसेर गएका थिए । भारतवर्षको बसाइका क्रममा उनले बुद्धका बारेमा एउटा किताब लेखेका थिए । इस्ट इन्डिया कम्पनीले सोही किताब प्रयोग गरेर बुद्धको जन्मस्थल पत्ता लगाउने निधो गर्‍यो । तर, उनले त्यो किताबमा बुद्धको जन्मस्थलका बारे लेख्न छुटाएका थिए ।

सन् १८९६ मा भारतमा रहेका बुद्ध र बुद्ध धर्मका एक अध्येतालाई बुद्धको जन्मस्थलका बारेमा सम्राट अशोकले अशोक स्तम्भमा लेखेका छन् भन्ने जानकारी थियो । उनले त्यो जानकारी अंग्रेजलाई दिए तर शताब्दी पुरानो अशोक स्तम्भ खोज्नु झन् ठूलो महाभारत थियो ।

अशोक स्तम्भ जमिनमा गाडिइसकेको थियो । बेलायतले जर्मनीबाट पुरातत्त्वविद् मगायो । अशोक स्तम्भ खोज्न एन्थोनी फ्युरर नामका पुरातत्त्वविद् भारत आए । फ्युरर सातवटा भाषा र कैयौँ सभ्यताका जानकार थिए । उनले केही समय अध्ययन गरेर अशोक स्तम्भ कहाँ हुन सक्छ भनेर केही ठाउँ ‘सर्ट लिस्ट’ गरे ।

त्यसबेला नेपालमा वीरशम्सेर प्रधानमन्त्री थिए । उनले इस्ट इन्डिया कम्पनीलाई पत्राचार गरेर नेपालको कविलवस्तुमा कुनै समय रहेको शाक्य वंश बुद्धसँग सम्बन्धित हुन सक्ने भन्दै पत्राचार गरेर फ्युररसहितको टोलीलाई नेपालमा उत्खनन गर्ने निम्तो दिए ।

वीरशम्शेरले पाल्पामा रहेका खड्गशम्शेरलाई उत्खननको अनुगमन गर्न पठाए । कपिलवस्तुमा उत्खनन गर्दा अशोक स्तम्भ फेलापर्‍यो । तर, त्यसमा लेखिएको लिपि अनौठो थियो । भाग्यवस फ्युररले स्तम्भमा लेखिएको लिपि पहिचान गरे । त्यो ब्राह्मी लिपि थियो । उनलाई त्यो लिपि पढ्न पनि आउँथ्यो ।

‘हिन्द बुधे जाते, शाक्य मुनि ती’ अर्थात् ‘शाक्य मुनि बुद्ध यहीँ जन्मिएका हुन् ।’ सारा विश्व तरंगित भयो । पहिलो पटक भगवान् बुद्धको जन्मस्थल पत्ता लागेको थियो । ‘नेपालको तराईमा भगवान् गौतम बुद्धको जन्म भएको हो’ भनेर फ्युररले शोधपत्र तयार गरेर ब्रिटिस सरकारलाई बुझाए ।

उनी जर्मनी फर्किए । सन् १८९७ मा उनले एउटा पत्रिकामा उत्खननका बारेमा र भगवान् बुद्ध नेपालमा जन्मिएका हुन् भनेर अन्तर्वार्ता पनि दिए । उनी आफैँले पनि भगवान् बुद्ध नेपालमा जन्मिएका हुन् भनेर किताब लेखे ।

तर, बुद्ध नेपालमा जन्मिएको कुराले ब्रिटिसहरुलाई केही फाइदा थिएन । उनीहरुको खर्च मात्र भयो । उनीहरुले भारतलाई त कब्जा गरेका थिए तर नेपाल स्वतन्त्र थियो । ब्रिटिस सरकारले नयाँ योजना बुन्न थाल्यो । उनीहरुले फ्युररलाई फेरि बोलाएर साम, दाम, दण्ड, भेद सबै प्रयोग गरेर ‘मैले भगवान् बुद्धको जन्मबारे लेखेको सबै गलत हो’ भनेर हस्ताक्षर गर्न लगाइयो । उनले दबाबमा आएर हस्ताक्षर पनि गरे ।

गलत जानकारी भएको किताब भन्दै ब्रिटिस सरकारले स्टकमा रहेका फ्युररका सबै किताब संकलन गरेर नस्ट गरे । बिक्री भइसकेका किताब पनि खोजीखोजी नस्ट गरिए । ब्रिटिस सरकारले बुद्ध नेपालमा जन्मिएका हुन् भन्ने सबुत भएका सबै लिखित दस्तावेज नस्ट गरिदियो ।

त्यसबेला नेपाल सरकार पनि ब्रिटिस सरकारका अगाडि नतमस्तक भएर आफ्नो देशको पहिचान नस्ट भएको टुलुटुलु हेरेर मात्र बस्यो । राणाहरुलाई नेपालमा बढिरहेको बुद्ध धर्मावलम्बीको संख्याले बिझाइरहेको थियो ।

बुद्ध नेपालमा जन्मिएको प्रचार प्रसार भए हिन्दु धर्म ओझेलमा पर्दै बुद्ध धर्म फस्टाउने खतरा थियो । त्यसैले ती दस्तावेज नस्ट हुनु उनीहरुलाई एक किसिमले ‘बढार्नुपर्ने कसिंगर हावाले उडायो’ भनेजस्तै भइरहेको थियो । उनीहरुले बुद्धलाई धर्म प्रवद्र्धकका रुपमा मात्र देखे, देशको पहिचानका रुपमा देख्न सकेनन् ।

सन् १८९७ देखि सन् १९९७ सम्म नेपालले बुद्धको जन्मस्थलका बारेमा केही लेखेन । १०० वर्षसम्म नेपालले बुद्धप्रति चासो देखाएन । तर, ब्रिटिस सरकारले भने त्यो अवधिमा फ्युररको किताब नस्ट गरेर नयाँ किताब छापिसकेको थियो । उनीहरुले एक शताब्दी निर्विरोध रुपमा बुद्धको जन्म उत्तरी भारतमा भएको भनेर सारा विश्वलाई पढाए ।

त्यसबेला सञ्चार माध्यमका लागि छापाखाना मात्र थिए अर्थात् पत्रपत्रिका र किताब । ब्रिटिस सरकारले निरन्तर बुद्ध भारतमा जन्मिएका हुन् भनेर छाप्यो । जुनजुन देशमा ती किताब पढिए, सबै देशमा तिनै किताबलाई सन्दर्भ सामग्री मान्दै बुद्ध भारतमा जन्मिएका हुन् भनेर थप किताब लेखिए । लाखौँ व्यक्तिलाई त्यही पढाइयो ।
तर, सन् १९९७ मा भएको अर्को उत्खननले पुनः बुद्ध नेपालमा जन्मिएका हुन् भनेर सबुत दियो ।

लुम्बिनीलगायत बुद्धको बाल्यकालका बारेमा धेरै नयाँ कुरा पत्ता लागे । तर, त्यसबेलासम्म धेरै ढिला भइसकेको थियो । विश्वको ८० प्रतिशत जनसंख्या बुद्ध भारतमा जन्मिएका हुन् भनेर दीक्षित भइसकेको थियो ।
धीरजलाई त्यो स्वीकार्य थिएन । उनी त्यो भ्रम चिर्न अनवरत लागिरहेका छन् । १२ वर्ष भयो उनले बुद्ध नेपालमा जन्मिएका हुन् भनेर विश्वमा नेपालमा चिनाउन सुरु गरेको । कतिवटा देशमा कतिवटा कार्यक्रममा कति जना मान्छेलाई उनले बुद्ध र नेपालका बारेमा बताएका छन्, हिसाब गरेर साध्य छैन ।

१२ वर्षमा धेरै चिज फेरियो । समय फेरियो । जीवनस्तर फेरियो । राज्यव्यवस्था फेरियो । कैयौँ सरकार आए, गए । १२ वर्षमा नफेरिएको केही छ भने त्यो हो– धीरजको लगाव । नेपाललाई बुद्धको जन्मस्थलका रुपमा विश्वमा चिनाउने उनको दृढ संकल्प ।

अहिले त उनी एक्लै पनि छैनन् । एक्लै देश चिनाउन संघर्ष गरिरहेका धीरजलाई अहिले डा. सन्दुक रुइत, डा. भगवान कोइराला, पूर्वप्रधानमन्त्री डा. बाबुराम भट्टराई, डा. गोविन्द केसी, महानायक राजेश हमाल, महावीर पुनलगायत ५० भन्दा बढी देशका प्रतिष्ठित एवं बुद्धिजीवीहरुको समर्थन छ ।

यसबीच नेपाली जनता आफैँ जागरुक भएर विभिन्न समयमा विभिन्न कार्यक्रम आयोजना भए । कहिले भारतको जी टिभीले बुद्ध भारतमा जन्मिएका हुन् भन्दै कार्यक्रम प्रसारण गथ्र्यो त कहिले भारतका नेता विदेशमा गएर बुद्ध आफ्नो देशमा जन्मिएका हुन् भन्थे ।

ती सबैको विरोधमा नेपालमा प्रदर्शन र विरोधका कार्यक्रम आयोजना भए । धीरज ती सबै कार्यक्रममा सक्रिय रुपमा सहभागी भए । त्यस्ता र्‍याली र प्रदर्शनमा जनताको स्वस्फुर्त सहभागिताले उनलाई बुद्ध जन्मस्थलको भ्रम चिर्ने आफ्नो अभियानमा लाग्न थप ऊर्जा मिल्थ्यो ।

उनी कहिले फ्रान्सको पेरिसमा रहेको आइफिल टावर घुम्न आएका पर्यटकलाई नेपाल बुद्धको जन्मस्थल हो भन्दै चिनाइरहेका हुन्थे त कहिले पोखरा घुम्न आएका पर्यटकलाई बुद्धको जन्मका बारे केही सिकाइरहेका हुन्थे ।

अहिले उनी कहिले जापानमा ‘बुद्ध वाज बर्न इन नेपाल’को ब्यानर बोकेर गीत गाउँदै हुन्छन् भने कहिले झापाको एयरपोर्टमा त्यही ब्यानर र पोस्टर टाँस्दै हुन्छन् । कहिले चितवनका निकुञ्जमा ब्यानर लिएर डुलिरहेका हुन्छन् भने कहिले चीनमा ‘बुद्ध बर्न इन नेपाल’ भन्दै गीत गाइरहेका हुन्छन् ।

उनको सक्रियतामा नेपाल सरकारले १०० रुपैयाँको नोटमा अशोक स्तम्भको आकृतिसहित ‘लुम्बिनी, बर्थ प्लेस अफ लर्ड बुद्ध’ लेख्न सुरु गरेको निकै वर्ष भइसक्यो । तर, उनी त्यतिले पनि सन्तुष्ट छैनन् । अब उनी नेपालको नोट र पासपोर्टमा भगवान् बुद्धको फोटो पनि राख्नुपर्छ भन्ने माग लिएर अघि बढिरहेका छन् ।

१२ वर्षमा बगेको खोला पनि फर्किन्छ भन्छन् । धीरजको अभियानमा पनि यो भनाइ केही हदसम्म सही साबित भएको छ । सुरुवातमा एक्लै सारा विश्वसँग जुधेका धीरजलाई देश र सरकारबाट केही सहयोग भएन तर भर्खरै नेपाल सरकारले उनलाई ‘प्रबल जनसेवा श्री चतुर्थ’बाट विभूषित गर्‍यो ।

त्यो पदक उनलाई गीत गाएकाले वा नाचेकाले दिइएको थिएन । बुद्धको जन्मस्थलका बारे भ्रम चिर्दै विश्वभर नेपाललाई चिनाएकामा देशले उनलाई सम्मान गरेको थियो ।

आखिर दृढ संकल्पका साथ अघि बढे हासिल गर्न नसकिने के रहेछ र ? हुटिङ र सिट्टीले स्याचुरेसन लेभलसम्म पुगिसकेका धीरजलाई आत्मसम्मान चाहिएको थियो । अहिले देश नै उनको अथक मिहिनेतको कदर गर्दै सम्मान गरिरहेको छ ।

तर, मान्छे एकदमै असन्तुष्ट प्राणी हो । धीरज यसबाट के अछुतो रहन सक्थे र ! जब उनीसँग केवल चर्चा र लोकप्रियता थियो, उनलाई सम्मान चाहिएको थियो । जब सम्मान पाए, अब उनलाई जिम्मेवारीबोधले थिचेको छ । १२ वर्षसम्म देश चिनाउन गरेको मिहिनेत उनी आफैँलाई अपुग महसुस भइरहेको छ ।

त्यसैले उनी अब झन् कटिबद्ध भएर देश चिनाउन लागिपरेका छन् । अहिले त उनी एक्लै पनि छैनन् । एक्लै देश चिनाउन संघर्ष गरिरहेका धीरजलाई अहिले डा. सन्दुक रुइत, डा. भगवान कोइराला, पूर्वप्रधानमन्त्री डा. बाबुराम भट्टराई, डा. गोविन्द केसी, महानायक राजेश हमाल, महावीर पुनलगायत ५० भन्दा बढी देशका प्रतिष्ठित एवं बुद्धिजीवीहरुको समर्थन छ ।

उनको ऊर्जा ५० गुना बढेको छ । त्यही ऊर्जा लिएर उनले बुद्ध नेपालमा जन्मिएका हुन् भन्ने सन्देशलाई सर्वोच्च शिखर सगरमाथासम्म पुर्‍याइसकेका छन् । हरेक दिन नयाँ ऊर्जा लिएर उनी उठ्छन् अनि देश चिनाउने यात्रामा अघि बढ्छन् ।

१२ वर्षदेखि अभियानमा निरन्तर लागे पनि धीरज राईले गीत गाउन छाडेका छैनन् । उनको गीतका अर्थ मात्र फेरिएका छन् । मायाका गीत गाउने धीरज अहिले देशका लागि गीत गाउँछन् । गीत गाउँदै नाच्ने उनी अहिले गीतमार्फत् देशको चिनारीका लागि लड्छन् ।

गीतार समातेर नाच्ने धीरज अहिले पनि कुनै स्टेजमा नेपालको झण्डा फहराइरहेका होलान् । झण्डा फहराउँदै ‘बुद्ध बर्न इन नेपाल’ गीत गाइरहेका होलान् । देश चिनाइरहेका होलान् । बुद्ध जन्मस्थलका बारे भ्रम चिरिरहेका होलान् ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, मंसिर ७, २०७६ १२:०५