राष्ट्रपतिले भाग खोज्दा रोकियो मन्त्री हेरफेर

A+ A A-

राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले भाग खोजेपछि बुधबार गर्ने भनिएको मन्त्रिपरिषद् पुनर्गठन रोकिएको छ । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले पाँच मन्त्रीलाई हटाएर उनीहरूको ठाउँमा नयाँ व्यक्तिलाई ल्याउने तयारी गरेका थिए । त्यसमा तीन जना पूर्वएमालेर दुई जना पूर्वमाओवादीबाट परेका थिए । तर, पूर्वएमालेको भागमा परेका तीनमध्ये एक मन्त्री आफूले भनेको व्यक्ति हुनुपर्ने अडान राष्ट्रपतिले राखेपछि बुधबार मन्त्रिपरिषद् हेरफेर हुन नसकेको हो ।

नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा)का अध्यक्षसमेत रहेका प्रधानमन्त्री ओली अर्का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाललाई लिएर राष्ट्रपति भण्डारीसँग छलफल गर्न बुधबार बिहान शीतल निवास पुगेका थिए ।

भण्डारीसमक्ष अध्यक्षद्वयले नेकपाका तर्फबाट सरकारमा प्रतिनिधित्व गर्ने नामबारे जानकारी गराएका थिए । तर, राष्ट्रपति भण्डारीले आफ्ना पनि केही सुझाव र सिफारिस रहेको बताएकी शीतल निवास स्रोतले जानकारी दिएको छ ।

‘राष्ट्रपतिज्यूले संविधानको मर्म र भावनाअनुसार मन्त्रिपरिषद् पुनर्गठन गर्दा ३३ प्रतिशत महिलालाई स्थान दिनुपर्ने आफ्नो धारणाबारे अध्यक्षद्वयलाई अवगत गराउनुभयो,’ शीतल निवास स्रोतले भन्यो, ‘संघीय संसदका दुई पद र सात प्रदेशका संसदमा महिलालाई सभामुख वा अध्यक्ष किन नदिएको भनी जिज्ञासा पनि राख्नुभयो ।’

उनले सभामुख पनि महिलालाई बनाउँदा हुने बताएकी थिइन् । ‘संविधानमा महिला सांसदलाई उपसभामुख र उपाध्यक्ष मात्र भनेर किटान छैन,’ राष्ट्रपति भण्डारीलाई उद्धृत गर्दै स्रोतले भन्यो, ‘सभामुख महिलालाई नै बनाऔं भन्ने मेरो सुझाव हो ।’

उनले संविधानको परिपालना गर्नु र गर्न लगाउनु राष्ट्रपतिको दायित्व भएको भन्दै असहयोगको रूपमा नलिन आग्रहसमेत गरेकी थिइन् ।

नेकपाका अध्यक्षद्वय ओली र दाहालबीच पूर्वएमालेका तीन र पूर्वमाओवादीका दुई जना मन्त्रीलाई हटाएर सोही पृष्ठभूमिका सांसदलाई मन्त्री बनाउने सहमति थियो । तर, राष्ट्रपतिले मन्त्री हुनेको नाम सिफारिस गर्दा संविधानबमोजिम हुनुपर्ने सुझाइन् ।

राष्ट्रपतिको कुरा सुनेपछि दुई अध्यक्षले केही दिनपछि मन्त्रिपरिषदमा महिलाको संख्या बढाउने प्रतिबद्धता जनाएका थिए । यद्यपि, राष्ट्रपतिले उपसभामुख डा. शिवमाया तुम्बाहाम्फेलाई राजीनामा गर्न लगाएको विषयमा असन्तुष्टि जनाइन् ।

ओली र दाहालले दिउँसो १ बजे उपसभामुख तुम्बाहाम्फेलाई बालुवाटार बोलाएर राजीनामा दिन सुझाव दिएका थिए ।

राष्ट्रपति भण्डारीसँगनिकट रहेकी उपसभामुख तुम्बाहाम्फेले मन्त्रीभन्दा सभामुख हुन चाहेको बताएकी थिइन् । उनले सदन चलेपछि मात्र आवश्यकताका आधारमा उपसभामुखबाट राजीनामा दिने बताएकी थिइन् ।

राष्ट्रपतिकै सुझावअनुसार तुम्बाहाम्फेले राजीनामा दिन नमानेको दुई अध्यक्षको बुझाइ थियो ।

डा. तुम्बाहाम्फेले उपसभामुखबाट राजीनामा दिएमा संसदमा ज्येष्ठ सदस्यको हैसियतले राजपा अध्यक्ष मण्डलका सदस्य तथा सांसद महिन्द्र राय यादव सभामुख हुने अवस्था आउँछ । उपभामुखबाट राजीनामा दिन नमानेपछि तुम्बाहाम्फेलाई मनाउन राष्ट्रपतिसँग ओली र दाहालले अनुरोध गरेका हुन् ।

स्रोेतका अनुसार, राष्ट्रपति भण्डारीले अध्यक्षद्वय ओली र दाहालसमक्ष आफ्नो तर्फबाट एक जनालाई मन्त्री बनाउन सन्देश पठाएकी छन् । उनले राष्ट्रियसभाकी सदस्य डा. बिमला राई पौडेललाई मन्त्री बनाउन आग्रह गरेको बताइएको छ ।

भोजपुर घर भएकी राई राष्ट्रपति भण्डारीको माइतीगाउँकी हुन् । उनलाई मन्त्रिपरिषदको सिफारिसमा नै राष्ट्रियसभाको सांसद बनाइएको थियो । सांसद हुनुअघि राई राष्ट्रपतिकै सिफारिसमा राष्ट्रिय योजना आयोगको सदस्य पनि भएकी थिइन् ।

भण्डारीले यसअघि पनि माइती जिल्ला भोजपुरका तत्कालीन नेकपा एमालेका केन्द्रीय सदस्य शेरधन राईलाई प्रदेश १ को मुख्यमन्त्री बनाउन नेकपामा ठूलै दबाब दिएकी थिइन् । त्यसैले तत्कालीन नेकपा एमालेका सचिव भीमप्रसाद आचार्यलाई पाखा लगाएर कनिष्ठ नेता राईलाई मुख्यमन्त्री बनाइएको थियो ।

मंसिर २०७४ मा भएको प्रदेश र प्रतिनिधिसभाको निर्वाचनपछि शेरबहादुर देउवा नेतृत्वको तत्कालीन सरकारले राष्ट्रियसभा सदस्यमा सिफारिस गरेका तीन जनाको नाम राष्ट्रपति भण्डारीले अस्वीकार गरी फिर्ता पठाइदिएकी थिइन् ।

संवैधानिक राष्ट्रप्रमुखको हैसियतमा रहेकी राष्ट्रपति भण्डारीको भूमिका कार्यकारी राष्ट्रपतिको जस्तै भएको भनेर विपक्षी दलका नेताहरूले टिप्पणी र आलोचना गर्दै आएका छन् ।

राष्ट्रपति भण्डारीले आफ्नो सुझाव समेटिए मात्रै पुनर्गठन गरिने मन्त्रिपरिषदलाई अनुमोदन गर्ने सन्देश धुम्बाराही र बालुवाटारलाई पठाएकी छन् ।

यसअघि राष्ट्रपति भण्डारीलाई साक्षी राखेर ओली–दाहालबीच सरकार र पार्टीमा केन्द्रित भएर भूमिका निर्वाह गर्ने गरी शक्ति र अधिकार बाँडफाँट गरिएको थियो । दुई अध्यक्षबीच सरकार र पार्टी सञ्चालनमा असहमति वा विमति देखिए राष्ट्रपति भण्डारी वा उनले तोकेका प्रतिनिधिबीच छलफल हुने अनौपचारिक सहमति भएको छ ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, मंसिर ४, २०७६ २०:२२