छुटेको रहर, भेटिएको बुट

A+ A A-

रहरहरूको अर्थ जीवनमा कति हुन्छ ? कसैले मूल्याकंन गरेको छ कि छैन कुन्नि । मलाई मेरा रहरहरूले भने जीवनमा राखेको अर्थको मूल्यांकन गर्नुप-यो भने त्योभन्दा कठिन केही हुन्छ भन्ने लाग्दैन ।

भोगटेबाट मोजाको हुँदै फुटबलसम्म पुगेको खेलाडी बन्ने सपना, आफ्नो पढाइले डो-याउँदै भारतसम्मको यात्रा र त्यहाँबाट फेरि वैराग्यले ल्याइपुर्याएको आफ्नै ठाउँ ।

यी बीचमा थुप्रै रहरहरूले मलाई दिशानिर्देश गरेको कुरामा असत्यता खोज्यो भने एक पित्को पनि पाउन म आफैंलाई मुश्किल छ ।

खुब खेलियो सानोमा फुटबल । वा भनौं, आफैंले खेलेको भनियो । फुटबलको अर्थ बल नै थिएन त्यो बेला, जे जे गोलाकार आकारमा थिए, सबै फुटबल थिए ।

चाहे त्यो भोगटे होस् वा कलिलो नरिवल । सपनाले अंकुर लगाउन त्यहाँबाट सुरू ग¥यो, मनले भन्यो– अब म खेलाडी बन्छु । फुटबल खेलाडी ।

काठमाडौंमा फुटबलको क्रेज, आफूमा भएको खेलाडी बन्ने पागलपन । उफ ! योभन्दा अरु के कारण चाहिन्थ्यो र, दशरथ रंगशाला पुगेर खेल हेर्न।

सुन्धारानजिकै आर्मी ब्यारेकको बारमा अडेश लागेर भित्र भइरहेको प्रशिक्षण हेरिन्थ्यो त्यो बेला । मनमा मात्रै एउटा रहर हुन्थ्यो, कुनै दिन म पनि खेलाडी बन्छु । म पनि लगाउँछु नेपालको जर्सी । दर्जनौं क्यामेरा र हजारौं दर्शकका आँखाहरू मप्रति पनि तेर्सिनेछन् ।

कतिसम्म भने वेदविद्याश्रममा हुने आफ्नो संस्कृतको पढाइ छाडेर गेरु वस्त्रमा पनि फुटबल हेर्न कुदिन्थ्यो । फुटबल भनेपछि मनमा कतै न कतै तडक–भडक हुन्थ्यो । कोही होस् न, उसको अरू सबै बानी मन नपरोस्, तर फुटबल खेल्न मात्रै चाहना राख्ने होस्, त्यो प्रिय बन्थ्यो ।

चाहे त्यो झरिलो आइतबार होस् वा घमाइलो शुक्रबार, धुलाम्मे कैलाश डाँडा होस् वा बलौटे सरस्वती खेलको चौर, खुट्टा दौडिन्थे फुटबल भनेपछि।

काठमाडौंमा एकेडेमीबाहेक दुईवटा क्लब थिए फुटबल प्रशिक्षण दिने । दुईमध्येको एकमा प्रशिक्षण लिइरहेको एक जनासँग मित्रता बढाएँ ।

फुटबल सिक्नलाई त बुट चाहिने रहेछ, मलाई के थाहा ? उसले भनेपछि बुट किन्नुपर्छ भन्ने भयो । रहर थियो, उपाय शून्य । भक्तपुरबाट गौशाला आउन, स्कुलमा दिउँसो खाजा खान र बेलुका घर फर्किन, यी कुराकै लागि अपर्याप्त थियो घरबाट पाउने खर्च । बुट किन्नका लागि कुनै उपाय चाहिएको थियो ।

पशुपति परिसरमा आफूलाई एकान्तमा भुलाउनुहुन्छ भने तपाईंलाई पक्कै थाहा छ, मृगस्थलीबाट उकालो लागेपछि केही टुँडाल र मन्दिरहरू आउँछन् ।

यहाँ प्रेमिल जोडीका लागि पर्याप्त एकान्त छ । तर, म प्रेमका लागि त्यहाँ गइनँ । त्यहाँ भएको मन्दिरमा चडाइएका पैसाहरूको निगरानी गर्न गएँ । र, निगरानीका केही दिनपछिको एक साँझ हातले केही पैसा उठाएँ ।

एक । दुई । तीन । साढे तीन ।

साढे तीन सय । खुद्राखुद्री पैसा । गुरुकुलमा बस्दा चोर्नु हुन्न, सिकिएको थियो । झन्, पण्डित बन्नलाई संस्कृत पढिरहेको म । रहरले मलाई आफ्नो सिमानाभन्दा पर पु¥यायो । हातहरूलाई रोक्न केही आएन अगाडि, बरू मस्तिष्कमा परेको गोलाकार सपनाले भने झन् झन् प्रोत्साहित गरेको जस्तो आभास भयो ।

नयाँ बुट त्यो पैसाले आउन पनि त सम्भव थिएन । पुरानो बुट कहाँ पाउँछ ? सोधी खोजी गरेपछि एक जना बेच्न राजी भएको त थियो । तर, मूल्य राख्यो– ४५० । र फेरि हात लम्किए, अगाडिकै जस्तो । यसपटक भने मलाई किराँतेश्वर महादेवले दिएका थिए, जुत्ता किन्ने खर्च ।

सपनाले मान्छेलाई कहाँसम्म डो¥याउँछ ? केही दिनको औपचारिकतापछि जावलाखेल फुटबल क्लबमा मेरो प्रशिक्षण पाउने पक्का भयो । घरमा के भन्ने ?

काकाकाकीलाई सत्य भन्नुको अर्थ आफ्नो सपनामाथि अंकुश लगाउनु थियो । एसएलसी सकिएर छुट्टीकै समयमा भएपछि उनीहरूलाई म फुटबल सिकेर खेलाडी बन्न जाँदैछु भनेको भए, त्यो अद्यापी स्वीकार्य हुँदैन थियो ।

बरु, गुरुकुलमा नै अगाडिको पढाइका लागि तयारी कक्षा सुरू भएको छ भन्नुजस्तो उपयुक्त कारण केही भेटिनँ । अहिले लाग्छ, त्योभन्दा उपयुक्त कारण पनि थिएनन् मसँग त्यो बेलामा ।

कुरा २०७२ सालको हो । केही दिनसम्म क्लबमा जाने भइएको थियो । वैशाखको सुरूबाट नयाँ खेलाडीलाई प्रशिक्षणका लागि बोलाइएको थियो । १२ गतेबाट सुरू थियो प्रतिक्षण । पुरानो बुट । सकेसम्म पुरानो नदेखियोस् भन्ने चाहना । कस्तो विरोधाभासपूर्ण रहर थियो मेरो ।

सम्झँदा पनि मुर्खता जस्तो । धोई पखाली गरेर घाममा सुकिरहेको थियो बुट । पटकपटक गएर हेर्नु त सामान्यजस्तै भएको थियो । अरूले नदेख्ने ठाउँमा सुकाउँदा घामको ताप प्रत्यक्ष नपाएपछि ओसले सुकाइरहेको थियो बुटलाई ।

दिउँसोको खानापछिको समय । प्रशिक्षण १ बजेबाट । तर, त्योभन्दा अगाडि नै भूकम्प ।

केही दिनसम्म त म आफैंले पनि प्रशिक्षण, फुटबल, चोरेको पैसाले किनेको बुट सबैलाई बिर्सिएँ । तर, करिब चार हप्ता बितेपछि भने आफ्नै रहरले फेरि झस्कायो । प्रशिक्षणस्थलमा जान्थें, भूकम्पले यस्तो भएको बेला प्रशिक्षण नहुने खबर लिएर फर्किन्थें ।

अन्योल समयमा रहरले अन्योलता देखेको थिएन, मात्र आफ्नो अस्तित्व स्थापित गर्न खोजिरहेको थियो । तारन्तार क्लब गइरहँदा पनि प्रशिक्षण हुने छनक पाइरहेको थिइनँ । सक्षम बन्नका लागि जाँदा मसँग असक्षम खबरहरू थिए । मैदानमा खेलाडी होइन, पाल र टहरा देख्दा तिनीहरूको मुन्तिर आफ्नो सेकेण्ड ह्याण्ड बुट छ जस्तो लाग्थ्यो ।

रहरले यथार्थभन्दा पनि पर धकेलेर एकोहोरो बनाएको थियो मलाई, मैले आफ्नै सामुन्नेका वास्तविकतालाई छाडेर मात्र कल्पना गरेको पेले र रोनाल्डोजस्तै बन्ने आफ्नो रहरलाई देख्थें । पढाइ संस्कृत साहित्य । सँगै कर्मकाण्ड । घरपरिवारले त्यही बेला भारतको काँशी गएर पढ्नुपर्छ भन्ने चाहना देखाइरहेको थियो ।

यता आफूले खोजेको जस्तो नभएको बेला केही समय मनले पनि त नयाँपन खोजेकै थियो । सँगै पढेका अरू साथीहरूले पनि जाने चाहना देखाएकै त हुन् ।

मसँगै तीन जना भारत गयौं । बनारसमा गएर गुरुकुलमा भर्ना भयौं । त्यहाँको माहौल बेग्लै । सबै कुरामा बदलाव थियो, मात्र गुरुकुल बस्ने कुरा उस्तै ।

त्यहाँको परिवेशमा रम्न खोज्दाखोज्दै पनि रमाइरहेको थिएन मन । बेलाबेला त लाग्थ्यो, गोलो फुटबल खेल्ने सपना पाल्दापाल्दै कतै मन नै फुटबलजस्तै गोलगोल त भइसकेको छैन । आफैंलाई सम्हालेर अगाडि बढ्ने नयाँनयाँ प्रयास असफल हुनुले अर्को नैराश्यता थपिदिएको थियो ।

दैनिकीमा भएको उथलपुथलले सबैतिर हलचल ल्याएको थियो । सामान्य हुनसक्ने स्थिति नहुनु अर्को परिस्थिति । अक्सर मान्छेहरू यस्तै बेलामा त हो नि के गर्ने कसो गर्ने भनेर थाहा नपाउने । त्यस्तै भयो ।

गाँजाको लत लाग्यो । बिहान उठेदेखि बेलुका नसुत्दासम्म शरीर शिथिल हुन थाल्यो नशाले ।

म यस्तो ठाउँमा थिएँ, जहाँ चारैतिर पानी थियो । गुरुकुल प्रांगण र वरपरका मन्दिरबाहेक चारैतिर पानी । हेर्थें, कसरी सकेका हुन् यहाँका स–साना मान्छेहरू यो भीमकाय पानीमा पौडन ? प्रयास गर्नै पनि त डर लाग्थ्यो मलाई । एक पटक प्रयास पनि नगरेको भने होइन ।

तर, अलि परसम्म पुगेर हातले समाएको घिर्नी छाड्नेबित्तिकै मुखमा हुलुक्क नुनिलो पानी छिर्यो । होस आउँदा त गुरुकुलका महाराजको सामुन्ने ।

निर्णय गरें मैले, म नेपाल फर्किन्छु । मेरो पढाइ र मेरो रहर ठीक विपरीत धुर्वतर्फ थिएँ । दुईको मिलन सुखद हुन्छ, र प्राकृतिक हुन्छ भन्ने कुनै आशा थिएन । गुरुकुलबाट बिदा लिँदा मसँगै गएका दुई साथी छुटे । भनौं, साथ छुटे ।

ठीक त्यही बेला त हो टीकापुर घटना भएको । जाँदाको बाटो आउन नमिलेपछि बेग्लै बाटो रोज्नुपर्यो । मान्छेले आफ्नो बाटो पनि कहाँ रोज्न पाइने रहेछ र ?

समयले अगाडि नै स्थापित गरिदिएको मार्गमा पाइला चाल्नुभन्दा बाहेक के हुन्छ र विकल्प ? उफ ! कति निरीह रहेछ मान्छे । फेरि, बाटोमा त कमसेकम दुर्घटना हुन सक्ने सूचक हुन्छन् । तर, जीवनमा त सूचक शून्य ।

मैले संस्कृतलाई चटक्कै छाडें । कर्मकाण्ड गर्दिनँ भन्ने बाचा आफैंसँग गरें र आफैंलाई भने, ‘फुटबलबाहेक अरू केही हुने छैन अबको लक्ष्य ।’

नेपाल फर्किंदा जाडोयाम सुरू भएको थियो । पुसको सिरेटोमा बिहानीको समयमा ट्रेनिङ हुँदै थियो । फेरि, ट्रेनिङका लागि तयारी सुरू भयो । पुरानै बुट । पुरानै सपना । पुरानै माहौल । जीवन फेरि कति चाँडै मैले सोचेको जस्तो हुँदै थियो । सामान्य ।

ट्रेनिङमा जानुअगाडिका केही दिनहरूमा अचानक शरीरले असहज महसुस गरिरहेको थियो । ज्वरो आउने, बान्ता हुने । चार दिनको लगातार चेकजाँचपछि पनि पत्ता नलाग्नुले अर्को तनाव थियो । पाँचौं दिन चिकित्सकले एपेन्डिसाइड हुन सक्ने ४० प्रतिशत शंका देखाउँदै शल्यक्रिया गर्न भने । पछि त्यहीँ भेटियो ।

शल्यक्रियापछि सोचें, म अहिले गुरुकुलमै बनारस भएको भए ? ज्वरोको औषधि मात्र खाएर बसिरहेको हुन्थें । र, फैलिरहेको एपेन्डिसाइडले एपेन्डिक्स आन्द्रालाई जस्तै मेरो सामुन्ने निष्पट्ट अन्धकार अन्धाधुन्ध ल्याइदिएको हुनेथियो ।

ट्रेनिङ सुरू भइसक्दा पनि चिकित्सकको सल्लाहबमोजिम मैले ६ महिनासम्म फुटबल खेल्न नपाउने भएँ । दुई पटक मेरा रहरले मूर्त रूप लिन सकेनन् । त्यसपछि रहर बेपत्तासँग मबाट टाढा भाग्यो । तर, स्मृतिमा केही कुरा छुटिरहे ।

कोठाको पुरानो कुनामा केही दिनअघि बुट फेला प¥यो । कम्ता खोजेको थिएँ एक समय मैले । तर, फेला परेपछि एकछिन नियाल्न बाध्य बनायो अतितले । चार वर्षअगाडि यिनै बुटले मलाई डो¥याएको थियो भारतबाट नेपाल । र, रहरले जीवनमा नयाँ जीवनको सुरुवात गरिदिएको थियो ।

रहरले कति मूल्यवान् छाप छोडिदियो भने, आज आफ्नै रहर पूरा गर्न नसक्दाको पश्चात्तापले जल्नुको विकल्प छैन । फुटबल खेल्ने रहर त हिजोजस्तै आज पनि छ नि, तर समय हिजोको छैन । आज समय फेरिएको छ र रहर पनि कतै छुटेर गएको छ । छुटेका कुराहरूलाई समेट्नुको अर्थ हिजोलाई आज बनाउनुजस्तो भएको छ । तितर–बितर यताउता छरपस्ट भइसकेका छन् ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, कात्तिक २३, २०७६ ०८:३२