कता हराए चर्चित लोकगायक राजु परियार ?

A+ A A-

कुनै बेला लोकदोहोरी गायनका पर्याय जस्तै बनेका राजु परियार अहिले गुमनाम छन् । उनका ‘सुन पानीले छर्क मायालु, लम्जुङ जाने दाइ, बनमा काँडा छ, मौरी फूलमाथि, रुमाल धोको छु, हङकङ मलाया, धोका दिनेलाई के भनौं र खै, झिम झिम सानू’ जस्ता लोकदोहोरी गीत आम नेपालीको मुखमा झुण्डिएका गीत हुन ।

संख्यात्मकभन्दा गुणात्मक गीतलाई ध्यान दिन थालेपछि आफूलाई अहिले गुमनाम भएको आरोप लागेको राजु बताउँछन् ।

‘थोरै गाउने, मीठो गाउने, प्रौढदेखि युवा पुस्ताले मन पराउने गीत गाउँछु,’ राजुले शिलापत्रसँग भने ।

कुनै समय एकै दिन १५ वटासम्म गीत गाएका राजु पछिल्लो समय गीतको संख्या घटाएको बताउँछन् ।

‘गीत गाउनु मात्रै ठूलो कुरा रहेन, समयसापेक्ष चल्न सक्नुपर्छ, दुई दिनमा बिर्सने गीत गाएर के गर्नु ?’ उनले भने ।

राजु गुमनाम जस्तै भएपछि उनका बारेमा सञ्चार माध्यममा उनको बारेमा विभिन्न टिकाटिप्पणी नभएको पनि होइन ।

‘संगीतबाट कोही पनि गुमनाम हुनै सक्दैंन, घरको लागि समय दिएको हो, घरायसी काम गर्नु थियो, केही रेष्ट पनि गरेको हूँ,’ उनले भने ।

केही समय अगाडि रेडियो वा टिभीमा राजुको गीत नसुनी /नहेरी ननिदाउने जमात पनि तयार भएको थियो । गाउँदेखि सहरमा गुन्जिथ्याें उनका लोकदोहोरी । उनको स्वरले सबैलाई मोहनी लगाएको थियो । घरमा बस्दा होस् वा यात्रा गर्दा, उनको गीत सुन्न तम्सिन्थे सबै ।

उनै राजुका गीत अहिले अक्कल झुक्कल सुनिन्छन् । स्टेज कार्यक्रमहरूमा पनि कमै देखिन्छन् ।

‘महिनामा दुई तीनवटा गीत रेकर्ड गराएको हुन्छु, कार्यक्रमहरूमा पनि गइरहेको हुन्छु, समय अनुकूलतामा मेरो श्रोता दर्शकसँग म रमाएको हुन्छु,’ उनले सुनाए ।

उनका समकक्षी सांगीतिक दुनियाँबाट टाढा भए अचेल । कोही पलायन नै भए । तर, उनलाई न पलायन हुन म लाग्यो, न गीत संगितबाट टाढिन नै ।

राजुलाई देश तथा विदेशको स्टेज कार्यक्रममा भ्याइ नभ्याई हुन्थ्यो । देश तथा विदेशमा उनकै माग हुन्थ्यो । पहिलेको तुलना केही कार्यक्रमहरू घटाएको भने उनी आफै स्वीकार गर्छन् । तर महिनाको दुई–तीनवटा देश तथा विदेशको कार्यक्रमा गइरहेको उनले बताए ।

‘पछिल्लो समय बोल्न मन लाग्दैन, गीत गाउन मन पराउँछु, गाएपछि प्रचार गर्न पनि मन लाग्दैन,’ उनले यसो भन्दै गर्दा उनमा केही असन्तुष्टिको भाव भने झल्किन्थ्यो ।

सञ्चार क्षेत्रसँग गुनासो

‘गायन मैले रोजेको पेशा हो, यसलाई माया मार्न सक्दिनँ, कम गीत गाउन थाल्दैमा हरायो भन्न मिल्दैन, तर मिडियामा राजु हरायो भनेर आउन थाल्यो, यसमा मलाई केही दुःख लागेको छ,’ उनले भने । मिडियाकै कारण आफू चर्चित बनेकोले मिडियाप्रति आफू सधै अनुगृहित रहेको राजुले बताए ।

गायनः पहिले गलाले, अहिले मेसिनले

प्रविधिको विकाससँगै कला र गला मर्न थालेको राजुको बुझाइ छ । पहिले ‘ओर्जिनल’ स्वरले गाउने गीत अचेल मेसिनले गाउँछ । प्रविधिले सजिलो बनाई दिएको छ । यसले कलाकारको कला मर्छ ।

आफैले गाएको गीतप्रति पनि उनको असन्तुष्टि छ ।

‘मैले नै गाएका केही पछिल्ला गीतहरुमा मेरो नै स्वर हो कि होइन भन्ने लाग्छ, अब गीत पनि गलाले होइन मेसिनले गाउन थालिएको छ,’ राजु गुनासो गर्दै भन्छन्।

‘पुराना गीतहरूको स्वाद बेग्लै छ, पछिल्ला गीतमा अर्गानिक आवाज छैन, विकाससँगै कलाको विनाश भइरहेको छ,’ उनी गम्भीर मुद्रामा बताउँछन् ।

संगीतबाट पलायन हुनुको कारण

लोकदोहारीको पछिल्लो अवस्थालाई नजिकबाट अध्ययन गरेको राजु बताउँछन् । तर लोकदोहोरी गीतको पछिल्लो अवस्थालाई बुझिरहेको उनको भनाइ छ ।

पछिल्लो समय लोकगीतमा छाडापन आएको राजुको बुझाइ छ । गीत संगितले समाजलाई सन्देश दिनुपर्नेमा पछिल्लो समय बिक्ने र चर्चा कमाउने गीतको बाहुल्यता बढ्दै गएको भन्दै उनले दुखेसो ब्यक्त गरे । यस्तो प्रबृत्तिले बिकृति बढाएको राजुको भनाइ छ ।

राजुको पहिलो गीत ‘किसिमकोटमा लालि चढेछ’

२०३७ साल लम्जुङमा जन्मिएका राजुले जानेर नजानेर ९ वर्षको उमेरदेखि गीत गाउन थाले । बाल्यकाल सांगीतिक माहोलमा हुर्किए राजु । उनले पहिलो पटक १९ वर्षको उमेरमा ‘लालि चढे’ नामक एल्बमका लागि ‘किसिमकोटमा लालिचढेछ’ गीतमा स्वर भरे ।

राजुको स्वर सबैलाई मन पर्यो । त्यसपछि उनले पछाडि फर्केर हेर्नु परेन । स्कूलको कार्यक्रमा उनकै स्वरले स्टेज गुन्जिथ्यो । उनको स्वरको जादु नै हुन्थ्यो । उनका बुबा–आमाले गाउघर हाट बजारमा गीत गाउथे । बुबा आमाको सामु गीत गाउन अझै डर लाग्छ उनलाई । राजुकी छोरी पनि गायन आउने तयारीमा छन् ।

आफ्नो गीत खोज्दै

राजु परियारको युग थियो एक जमाना । उनको स्वर छैन् भने लोकदोहोरी गीतको एल्बम बजारमा बिक्री हुँदैन कि भन्ने डर वितरकलाई हुन्थ्यो । राजु यति बेला आफूले गाएको गीतको कलेक्सन् गर्न थालेका छन् । कति वटा गीतमा आवाज दिएको भन्ने हिसाब उनलाई नै थाहा छैन ।

आफूले गाएका गीत खोज्न नै उनले एउटा कर्मचारी खटाएका छन् । आफूले १३ हजार भन्दा बढी गीत गाएको उनलाई लागेको छ ।

झन्डै दुई दशकको सक्रिय गायन जीवनले राजुलाई केवल प्रशंसक मात्र हैन सम्मान र पुरस्कार पनि दिलाएको छ । पूर्वराष्ट्रपति डा. रामवरण यादवको हातबाट प्रवल जनसेवा श्री चौँथो विभूषण पनि प्राप्त गरिसकेका छन् उनले ।

राजुले भारतको पुनाबाट प्राप्त डा. अम्बेडकर पुरस्कार र नातिकाजी युवा प्रतिभासहित रेडियो, एफएम देश तथा विदेशका विभिन्न संघसंस्थाबाट भारी सम्मान र पुरस्कार पाइसकेका छन् ।

भारत, चीन, बेलायत, जापान, इजरायल, साउदी अरब, दुवई, कतार, बहराइन, मलेसिया, सिंगापुर, हङकङ, कोरिया र युरोपका देशहरु पुगेर गीत गाइसकेका छन् ।

कुनै सरकारी पेशा हो भने रिटार्यड हुने हो । झण्डै दुई दशक लामो संगीत यात्रामा छन् राजु । उनी नेपाली लोकदोहोरीको हरप्रहर विकास र विस्तारका लागि लागिपरेका छन् । उनी भन्छन्–मेरो सास हुन्जेल गीतसंगीतमा रमाउँछु ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, फागुन १५, २०७५ ०१:२५