आफ्नै नागरिक मारिदिएपछि इजरायलमाथि अमेरिकाले लगाउँदै छ प्रतिबन्ध ? के हुन्छ असर ?

आफ्नै नागरिक मारिदिएपछि इजरायलमाथि अमेरिकाले लगाउँदै छ प्रतिबन्ध ? के हुन्छ असर ?

A+ A A-

इजरायली सेनाको नेतजाह यहूदा नामक सैनिक युनिट धार्मिक नीतिअन्तर्गत काम गर्छ । यो सैन्य युनिटमाथि प्रतिबन्धको अपुष्ट खबरपछि इजरायली नेताले आक्रोश व्यक्त गरेका छन् ।

एग्सियोम न्युज वेबसाइटका अनुसार, नेतजाह यहूदाले मानव अधिकार उल्लंघन गरेको खबरपछि अमेरिकाले यस्तो कदम उठाउन लागेको हो ।

यो खबर साँचो हो भने अमेरिकी प्रशासनले इजरायली सेनाको कुनै युनिटमाथि पहिलोपल्ट प्रतिबन्ध लगाएको हुने छ ।आइतबार इजरायली सेनाले नेतजाहमाथि अमेरिकी प्रतिबन्धबारे कुनै जानकारी नरहेको बताएको थियो ।

यहूदा अन्तर्राष्ट्रिय नियममातहत काम गर्ने लडाकु युनिट भएको सेनाको भनाइ छ । यसमाथि प्रतिबन्ध लगाउने कुनै निर्णय लिइयो भने त्यसको विवेचना गर्ने र असाधारण घटनाको जाँच गर्ने पनि इजरायली सेनाले बताएको छ ।

अमेरिकी विदेश विभागले प्रतिबन्ध लगाएमा नेतजाह यहूदाले अमेरिकाबाट कुनै पनि प्रकारको सैन्य मद्दत वा तालिम पाउने छैन । केही महिनादेखि इजरायलमा सेनाको जागिरबाट कटौती गरिएकोमा हारेदी यहूदी (इजरायलको धार्मिक समुदाय) रुष्ट छ ।

इजरायलमा करिब सबै नागरिकले सेनामा काम गर्नुपर्ने हुन्छ । हरेक पुरुषले कम्तीमा तीन वर्ष र महिलाले दुई वर्ष सैन्य तालिमपछि काम गर्न अनिवार्य गरिएको छ ।

इजरायलको पब्लिक ब्रोडकास्ट कर्पोरेसनले इजरायली अधिकारीलाई उद्धृत गर्दै लेखेको छ, ‘यस युनिटले प्यालेस्टाइनीमाथि आक्रमण गरेको विषयमा अमेरिकाले विभिन्न जानकारी मागेको छ ।’

यस्तो खबरमाझ इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतन्याहूले आक्रोशित जवाफ दिएका छन् । उनले सम्भावित प्रतिबन्धलाई बेवकुफीको पराकाष्ठा र नैतिकताको रसातल भनेका छन् ।

इजरायलको वार क्याबिनेट मन्त्री बेनी गान्ट्जले युनिटमाथि प्रतिबन्धले खतरनाक अवरोधको काम गर्ने बताए । अमेरिकी विदेश मन्त्रीसित कुराकानीमा गान्ट्जले सम्भावित निर्णयमा पुनर्विचार गर्न आग्रह गरेका छन् । नेतजाह यहूदामाथि युद्धको समयमा प्रतिबन्धले इजरायललाई क्षति पुर्‍याउने उनको भनाइ छ ।

उनले भने, ‘प्रतिबन्ध लगाउनुको कुनै औचित्य छैन किनकि इजरायली सेना अन्तर्राष्ट्रिय कानुनबमोजिम नै काम गरिरहेको छ ।’

इजरायलको राष्ट्रिय सुरक्षामन्त्री इत्मार बेन–ग्वीरले अमेरिकाद्वारा प्रतिबन्ध लगाइए इजरायलका बैंकमार्फत प्यालेस्टाइनी प्रशासनलाई जाने राशि रोकिदिनुपर्ने बताए ।

उनले प्रधानमन्त्री नेतन्याहुलाई प्यालेस्टाइनी बैंकमाथि शक्त प्रतिबन्ध लगाउन सुझाव दिएका छन् । बेन–ग्वीरको भनाइमा कुनै पनि प्रकारको प्रतिबन्ध इजरायलका दुश्मनको हितमा हुने छ । वार क्याबिनेट मन्त्री गादी आइजनकोटले सम्भावित प्रतिबन्धलाई मौलिक रूपले गलत बताउँदै यसलाई रोक्न पूरा प्रयास गर्ने बताए । इजरायलका अर्थमन्त्री बेजालेल स्मोत्रिकले यसलाई ‘पक्का पागलपन’ भने ।

इजरायलका विपक्षी नेता येर ल्यापिडले एक टिप्पणीमा भनेका छन्, ‘सरकारको अवैध नीति र राजनीतिक असफलताको सबैभन्दा ठूलो असर इजरायली सेनामा पर्छ ।’

उनले पनि इजरायली सेनामाथि प्रतिबन्ध गलत कदम हुने बताए । यसलाई खारेज गरिनुपर्ने उनको भनाइ छ । इजरायलको लेबर पार्टीका नेता मेराभ मिखाइलले नेतजाह यहूदा ब्रिगेडलाई भंग गर्न मान गरेको छ । यस युनिटको हिंसक र भ्रष्ट व्यवहारका किस्सा वर्षौंदेखि बाहिर आइरहेका छन् ।

रब्बी यिटजाक योसेफका अनुसार, कैयौं हारेदी यहूदी इजरायली सेनामा सामेल हुन इन्कार गर्छन् किनकि उनीहरू धेरै समय धार्मिक किताब तोराह पढ्नमै बिताउन चाहन्छन् ।

यद्यपि, सबै हारेदी यहूदी युवक धार्मिक कलेजमा पढ्दैनन् । यीमध्ये केही शर्तसहित सेनामा भर्ती हुने गरेका छन् ।
नहाल हादेरीको सुरुवात सन् १९९९ मा एनजीओका रूपमा भएको थियो । यसका सदस्य हारेदी यहूदीहरूको रब्बी (गुरु वा विद्वान) हुन्छन् ।

यस एनजीओले रक्षा मन्त्रालयको मद्दतबाट कैयौँ हारेदी युवालाई सेनामा भर्ती गरायो । यस्तो सहयोगबाट इजरायली सेनामा नेतजाह यहूदा ब्रिगेडको गठन भयो । यसमा हजारौं हारेदी सैनिक छन् । नहाल हारेदीका अनुसार, हादेरी युवा आफ्नो जीवनशैली र धार्मिक सिद्धान्तको पालना गर्दै हारेदी यहूदी इजरायल सेनामा प्रतिष्ठिट पदमा सेवा दिइरहेका छन् ।

सन् १९९९ मा ३० हारेदी युवाको पहिलो युनिट तैनाथ गरिएको थियो । यसबाट नहाल हारेदी कान नाम दिइएको थियो । पछि यसलाई नेतजाह यहूदा वा बटालियन ९७ को नाम दिइयो ।

यस युनिटको पहिलो तैनाथी रामाल्लाह र जेनिन शहरमा भएको थियो ।

सन् २०१९ मा एक हिब्रु अखबारले लेखेको थियो, सेनाले यस युनिटलाई रामाल्लाहबाट हटाएर जेनिनमा तैनाथ गरेको छ ।

त्यो बेला सेनाले भनेको थियो, युनिटलाई अपरेसनल कारणले हटाउन लागिएको हो ।

महिला सैनिकबाट दूरी

डिसेम्बर २०२२ मा इजरायलले नेतजाह यहूदाको तैनाथी वेस्ट बैंकमा गरिदियो । यहूदाको व्यवहारका कारण यस्तो कदम उठाइएको कुरालाई पनि सेनाले इन्कार गरेको थियो ।

त्यसयता यो बटालियन उत्तरमा तैनाथ छ ।

इजरायली मिडियाका अनुसार, सुन २०२४ को सुरुवातमा यस युनिटले गाजाको युद्धमा भाग लिन थाल्यो । पूर्व इजरायली आर्मी कमाण्डर अभिभ कोचाभीका अनुसार, यस युनिटलाई लेबनान, सिरिया र गाजामा पनि तैनाथ गर्ने सम्भावना छ ।

यतिबेला नेतजाह यहूदाका करिब १ हजार सैनिक कोही युद्ध लडिरहेका छन् भने कोही तालिम गरिरहेका छन् । यस युनिटको सैनिक कुल दुई वर्ष आठड महिना जागिर गर्छन् ।

टाइम्स अफ इजरायलका अनुसार, यी सैनिक महिला सैनिकसँग टाढै रहन्छन् । र, उनीहरूलाई प्रार्थनाका लागि अतिरिक्त समय दिने गरिएको छ ।

अमेरिकाले किन लगाउन खोजिरहेको छ प्रतिबन्ध ?

यस युनिटमाथि ७९ वर्षीय प्यालेस्टाइनी मूलका अमेरिकी नागरिक उमर असदलाई मारेको आरोप छ । उमरको मृत्यु जनवरी २०२२ मा भएको थियो । उनलाई इजरायली सेनाले एक चेकप्वाइन्टबाट गिरफुतार गरिएको थियो ।

असदलाई सैनिकले हतकडी लगाएको र मुखमा कपडा घुसाएर भुईंमा पछारेको परिवारको आरोप छ । उनलाई त्यही ठाउँमा मृत पाइएको थियो ।

यो घटना छानबिनपछि इजरायल डिफेन्स फोर्स (आईडीएफ) ले यो सेनाको नैतिक बिफलता भएको बताएको थियो । स्थितिलाई गलत आकलन गर्दा मानवीय गरिमामा ठेस पुगेको उसको निष्कर्ष थियो ।

यसपछि नेतजाह यहूदाको एक कमाण्डरलाई झपारिएको थियो । यहूदाको एक कम्पनी कमाण्डर र प्लाटुन कमाण्डरलाई जागिरबाट निकालिएको थियो ।

यसपछि अर्को पनि अपराधिक घटनाको आरोप सैनिकमाथि लाग्यो । तर, त्यसमा सैनिकलाई सजाय दिइएन । इजरायली अखबार हारेट्जका अनुसार, अमेरिकी विदेश मन्त्रालयले यहूदाविरुद्ध जाँच २०२२ को अन्तमा सुरु गरेको थियो । त्यो बेला यहूदाका सैनिकमाथि प्यालेस्टाइनी नागरिकविरुद्ध विभिन्न हिंसक घटनामा सामेल भएको कुरा बाहिर आएको थियो ।

७ अक्टोबरमा सुरु भएको गाजा युद्धपछि अमेरिकाले तीनपल्ट यहूदी बासिन्दामाथि प्यालेस्टाइनीलाई प्रताडित गरेका कारण प्रतिबन्ध लगाइसकेको छ ।

अमेरिकी विदेश मन्त्रालयका अनुसार, मानव अधिकार उल्लंघन गरेमा विदेशी सरकारलाई अमेरिकाले दिँदै आएको सहयोग लीएही कानुनअन्तर्गत रोकिन्छ ।

यस्तो प्रतिबन्धमा अमेरिकी रक्षा मन्त्रालयद्वारा दिइने तालिम पनि पर्छ । विदेश सरकारले मानव अधिकार उल्लंघन गर्नेलाई सजाय दियो भने सहयोग निरन्तर हुन सक्छ ।

मानव अधिकार उल्लंघनका घटनामा पर्याप्त जानकारी भएमा विदेशी सैन्य युनिटमाथि लीएही कानुन लागू हुन्छ ।
अमेरिकी सरकार यातना, हत्या, जबर्जस्ती बेपत्ता र कानुनको आडमा बलात्कार गर्नुलाई मानव अधिकारको घोर उल्लंघन मान्छ । यी अपराधको आरोप प्रमाणित भएमा लीएही कानुन लागू हुन्छ ।

यस कानुनको नाम सन् १९९० को दशकमा यसलाई पेस गर्ने सिनेटर पेट्रिक लीएहीको नाममा राखिएको हो ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, वैशाख १२, २०८१ १०:०६