सोनामको ‘हिम्बु’ को सन्देश- सफलतामा मिहिनेत मिसाउन सके हर ठाउँमा सफल भइन्छ

A+ A A-

हिम्बु अर्थात् हिमाली छोरा । ल्हाक्पा सोनाम शेर्पाको आत्मकथा 'हिम्बु'ले सफलता, संघर्ष र समपर्णको कथा बोलेको छ । सोलुखुम्बुको दुर्गम गाउँमा सामान्य परिवारमा जन्मिएर पर्यटन व्यवसायमा साम्राज्य फैलाउनु चानचुने विषय होइन । त्यही सन्दर्भका दुःख, संघर्षका कथाले पुस्तकलाई परिपक्व बनाएको छ । अनि, व्यवसायीलाई ऊर्जा भर्ने बुटीको काम गर्छ हिम्बुले ।

समाज बलेको आगो ताप्न अग्रसर हुन्छ तर संघर्षको मैदानमा कति हतोत्साही बनाउन लाग्छन् र कति असहिष्णु व्यवहार गर्छ भन्ने पुस्तकमा उल्लेख छ । जस्तो, तत्कालीन पर्यटन राज्यमन्त्री रमेशनाथ पाण्डेले सोनामप्रति गरेको असहिष्णु व्यवहारले पनि अन्य व्यवसायीप्रति राजनीतिक शक्तिले कस्तो व्यवहार गर्छ भन्ने प्रस्टिन्छ । हिम्बुमा उल्लेख भएअनुसार सोनामले त्यतिबेला पर्यटन राज्यमन्त्री पाण्डेलाई ‘फ्रान्सका भूतपूर्व राष्ट्रपति मेरा साथी हुन्, म उनलाई नेपाल ल्याउँछु, सहयोग चाहियो’ भनेर प्रस्ताव गरेको थिएँ । पाण्डेले उनको कुरा पत्याएनन् मात्र होइन, अपमान गर्दै प्रहरी लगाएर मन्त्री कक्षबाटै गलहत्याएर निकाले ।

हिम्बुमा उल्लेख भएको उक्त घटनाले राजनीतिक शक्तिको आडमा मन्त्रीहरूले व्यवसायीलाई कतिसम्म हेप्छन् भन्ने देखाउँछ । हुन त त्यही दुःख र अपमान ५० वर्षदेखि निरन्तर दिनरात भोकतिर्खा नभनी गरेको सहेको परिणाम नै सोनामको आजको साम्राज्य हो । अर्थात्, दुःख नगरी सुख हुन्न र दुःख गर्न लजाउनु हुन्न भन्ने पुस्तकको बलियो शिक्षा हो ।

प्रचारप्रसारको सोख नभएका शेर्पा गुपचुप काम गर्ने अन्तर्मुखी स्वभावले दुःख पाएको र पीडामा एक्लै रुँदै सम्हालिँदै आफ्नो बाटो निरन्तर हिँडेको मर्मस्पर्शी बेदनाका दिनहरू पुस्तकमा उल्लेख छ, जसले जोकसैलाई पनि हिम्मत नहार्ने शक्ति प्रदान गर्छ ।

हिम्बु पुस्तकमा आफ्नो व्यावसायिक जीवन मात्र होइन, पारिवारिक सम्बन्ध, राजनीतिक सहकार्यका कुराहरू पनि उल्लेख छन् । सोनामले हिम्बुमा व्यावसायिक जीवनका लामालामा उतारचढावको कथालाई मिहिन रूपमा जसरी उनेका छन्, व्यावसायिक सफलताका लागि साइँलो भाइ आङछिरिङ शेर्पासँगको सम्बन्धमा पनि विस्तृतमा लेखेका छन् । वास्तवमा दाजुभाइको प्रेम र समर्पण कस्तो हुनुपर्छ भन्ने जान्न पनि पुस्तक पढनुपर्छ । सोनामले साइँलो भाइ आङछिरिङसँगको व्यक्तिगत, व्यापारिक तथा पारिवारिक सम्झनालाई एक अलग अध्याय बनाएर लेखेका छन् । भाइभन्दा साथीजस्ता आङछिरिङ भनेर उनले आफू र भाइको यती एयरमा साझेदारी सन् २००० मा सुरु भएको र भाइकै कारण २० वर्षमा १४ वटा जहाज पुगेको कथालाई सोनामले मिहिन रूपमा बताएका छन् ।

जहाज किन्न जाँदा 'को हो जहाज किन्ने मानिस ?' भनी बिक्रेताले सोधेको प्रश्नले मानिसको पहिरन हेरेर धारणा बनाउने समाजलाई दम्भ होइन, कर्म गरेर उत्तर दिनुपर्छ भन्ने सोनामको सुझाव छ ।

हिम्बुमा सोनामले भनेका छन्, ‘भाइ आङछिरिङ र मेरो सम्बन्ध मान्छेले पत्याउनै नसक्ने खालको थियो । हामी ठूलाठूला कारोबारको कुराकानी पनि फोनमै गर्थ्यौं । ज्यादै गहकिला र गम्भीर निर्णयसमेत फोनमै पनि गर्थ्यौं । उभिईउभिईकन पनि निकै ठूल्ठूला निर्णय गर्थ्यौं ।’ अर्थात्, दाजुभाइले कति सहज सम्बन्धसहित व्यवसाय चलाएका थिए भन्ने उदाहरण पनि यी सन्दर्भले देखाउँछन् ।

त्यही सम्बन्धलाई चुँडेर लगेको दुर्घटनालाई पनि सोनामले प्रस्टसँग लेखेका छन् । सोनामका भाइ आङछिरिङ फ्रान्स उड्ने तयारीमा थिए, व्यावसाययिक कामका लागि । बेलुका फ्रान्स उड्ने भएकाले त्यस दिन उनी कतै जाने योजनामा नभएको तर साथीजस्तै रहेका तत्कालीन पर्यटनमन्त्री रवीन्द्र अधिकारीको जोडबलमा हेलिकोप्टरमा तेह्रथुमको आठराईको चुहान डाँडा जानुुपरेको हिम्बुमा उल्लेख गरेका छन् ।

मन्त्री अधिकारीको करले जानुपरेको सन्दर्भमा सोनामले लेखेका छन्, ‘मन्त्रीले फोन गरेर तेह्रथुम जाऊँ भनेछन्, भाइले म बेलुकी बाहिर जाँदै छु भनेर नजाने मन गरेछन् । तर, मन्त्रीले अलि ढिपी गरेर भरेसम्ममा आइहालिन्छ । तेह्रथुमको आठराई, चुहान डाँडामा विमानस्थलको शिलान्यास छ । त्यहाँ पुगेर फर्किहालूँला भनेछन् । मन्त्री साथीको अनुरोध टार्न नसकी भाइ गएछन् ।’

विमानस्थल शिलान्यासपछि पाथिभरादेवी घुमेर आउने क्रममा मन्त्री अधिकारी र आङछिरिङ शेर्पा हेलिकोप्टर दुर्घटनामा परेका थिए । पटकपटक अप्ठ्यारो परिस्थितिमा पनि सम्हालिएर दुःख र पीडालाई शक्तिमा बदल्न सफल भएका शेर्पाले आफन्त गुमाउँदाको पीडा मुख्यत: पछिल्लो दुर्घटनामा स्वर्गारोहण भएका आफ्नो साइँलो भाइ आङछिरिङ गुमाउँदा आधा अंग नै गुमेको, एउटा आँखा नै बन्द भएको जस्तो महसुस गरेको पुस्तकमा उल्लेख गरेका छन् । उनले आज जे छु, दाजुभाइको सहकार्यबाट प्राप्त भएको भन्ने कुरा पुस्तकमा जोडतोडले खुलाएका छन् ।

पैसा भएर पनि व्यवसाय सुरु गर्न कति कठिन थियो हिजोका दिनमा ? ट्रेकिङ कम्पनी सुरु गर्न मद्दत गर्ने अपरिचित व्यक्ति जसलाई सदैव सम्झिरहने र भेट्न जति तड्पिँदा पनि भेट्न नसकेको, गुनको महत्त्व कति हुन्छ मानव जीवनमा भन्ने जान्न पनि पुस्तकले मद्दत गर्छ ।

सामान्य पहिरन र सरल स्वभावलाई मानिसहरूले कमजोरी ठानेर नपत्याएको प्रसंग पनि उनले उल्लेख गरेका छन् । जहाज किन्न जाँदा 'को हो जहाज किन्ने मानिस ?' भनी बिक्रेताले सोधेको प्रश्नले मानिसको पहिरन हेरेर धारणा बनाउने समाजलाई दम्भ होइन, कर्म गरेर उत्तर दिनुपर्छ भन्ने सोनामको सुझाव छ ।

अरुको प्रगति देखेर इर्ष्या गर्ने र जसरी पनि अरुलाई सक्न लाग्ने मानिस वरिपरि नै हुन सक्छन् । आफूले समुदायलाई मद्दत गर्न दुर्गम गाउँमा व्यवसाय सुरु गर्दा इर्ष्याले सोझा गाउँलेलाई उक्साएर दिएको दुःख र उक्त परिस्थितिलाई आफूले शान्तपूर्वक सम्हालेको र पछि त्यही समुदायले सकारात्मक व्यवहार गरेको कुराले दिएको खुसीले स्वर्गीय आनन्द प्राप्त भएको रोचक कुरा पुस्तकमा उल्लेख गरेका छन् ।

समग्रमा भन्दा हिम्बुले दुःखमा नआत्तिन र सुखमा नमात्तिन मार्गदर्शन गरेको छ । युवा अवस्थाको जोस र जाँगर भएको बेलामा सही जोखिम उठाउन सके सफलता प्राप्त सकिन्छ । जोखिम र सफलतामा मिहिनेत मिसाउन सके हर ठाउँमा सफल बन्न सकिन्छ भन्ने सन्देश सोनामले हिम्बुमार्फत दिन खोजेका छन् ।

समग्रमा भन्दा हिम्बुले दुःखमा नआत्तिन र सुखमा नमात्तिन मार्गदर्शन गरेको छ । युवा अवस्थाको जोस र जाँगर भएको बेलामा सही जोखिम उठाउन सके सफलता प्राप्त सकिन्छ । जोखिम र सफलतामा मिहिनेत मिसाउन सके हर ठाउँमा सफल बन्न सकिन्छ भन्ने सन्देश सोनामले हिम्बुमार्फत दिन खोजेका छन् ।

जस्तो, सन् २००१ तिर सोनाम झण्डै भेडा पाल्न अस्ट्रेलिया गएका थिए । तर, साइँलो भाइ आङछिरिङले रोकेको प्रसंग पनि पुस्तकमा उनले छुटाएका छैनन् । माओवादी युद्धको हिंसा र प्रतिहिंसाबाट व्याकुल भएर सोनामले अस्ट्रेलियामा ७ लाख डलरमा सात दिन हिँडेर पनि नसकिने जग्गा भेडा पाल्नका लागि किन्न लागेका थिए । देशलाई दुःख परेको बेला विदेशिन नहुने साइँलो भाइको सल्लाहले आफू विदेशिनबाट रोकिएको सोनामको कथाले अहिले विदेशिने नेपाली युवायुवतीहरूको लर्कोलाई पनि सन्देश प्रवाह गरेको छ ।

राजनीतिक संक्रमणको त्यो समयमा दाइलाई विदेशिनबाट रोकेका आङछिरिङले वामपन्थी दलहरूलाई मिलाउन पनि निकै कसरत गरेका थिए । सोनामले हिम्बुमा लेखेका छन् कि एमाले र माओवादी मिलाउन आङछिरिङ निकै सक्रिय भएका थिए । उनले हिम्बुमा लेखेका छन्, ‘एमाले र माओवादी केन्द्रलाई एकीकृत गराउनमा भाइको पनि ठूलो योगदान थियो । भाइले निकै मिहिनेत गरेका थिए । त्यो कुरा मलाई धेरै थाहा छ । उनी रातदिन नभनी नेताहरूसँग भेटघाट गर्ने, छलफल गर्ने, बीचको मध्यमार्गी बाटो खोजेर दुवै पार्टीलाई एक बनाएर राजनीतिक स्थायित्वका निम्ति मरिमेटेर लागेका थिए ।’

राज्यले पर्यटन क्षेत्रको महत्त्व बुझ्न सके मात्रै पर्यटन अर्थतन्त्रको मुख्य मेरुदण्ड बन्न सक्ने पुस्तकमा उल्लेख छ । धरै नेता र कर्मचारीसँग संगत गरेका सोनामको केही इमानदार नेता एवं कर्मचारीले पनि खासै काम गर्न नसकेकाले पर्यटन क्षेत्रले फड्को मार्न नसकेको बुझाइ छ ।

पारिवारिक एकता सफलताको सूत्र बन्न सक्छ । दुःख, लगनशीलता, मिहिनेतबाट आर्जेको विरासत भावी पुस्ताले अझ उचाइमा पुर्‍याउन र यो देशको समृद्धिमा आफूले स्थापना गरेको संस्थाले सदैव योगदान पुर्‍याउन सक्नुपर्छ भन्ने सपना सोनामले देखेका छन् । समग्रमा 'हिम्बु' इतिहास हो, दुःख र सुखको त्रिवेणी हो, ऊर्जा हो, सफल हुने एक हतियार हो, परिवार र आफन्तको महत्त्व बुझाउने पाठशाला हो, जीवनमा एकपटक पढ्नैपर्ने उत्कृस्ट दस्तावेज हो ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, चैत १७, २०८० ०७:०२