सुनीताको संघर्षः १३ वर्षमा ‘अविवाहिता आमा’, १४ वर्षमा बिक्री !

A+ A A-

सुनीता दनुवारको विगत निकै दर्दनाक छ । हृदय विदारक छ । उनी त्यो जर्जर अतीत सम्झन पनि चाहँदिनन् । तर, बिर्सन पनि सकिरहेकी छैनन् ।

१३ वर्षकै उमेरमा उनी बलात्कृत भइन् । अविवाहित आमा बनिन् । चरम गरिबीको चपेटामा हुर्किएकी सुनीता बलात्कारको घाउमा खाटा नबस्दै मुम्बईको कोठीमा बेचिइन् । जहाँ उनी नारकीय जीवन बिताउन बाध्य भइन् ।

६ महिना मुम्बईको कोठीमा कठिन जीवन भोगेपछि सुनीता त्यो घिनलाग्दो दलदलबाट उम्किन सफल भइन् र नेपाल फर्किइन् । उनी अहिले बेचिएका चेलीको उद्धार र संरक्षणमा सक्रिय छिन् । अर्थात् सुनीता बेचिएका चेलीहरूकी आमा बनेकी छिन् ।

आँशु र शोकलाई शक्तिमा बदलेर सामाजिक सेवामा सक्रिय सुनीताको जीवन संघर्ष जर्जर मात्रै छैन, प्रेरणादायी र उत्प्रेरक पनि छ ।

‘अविवाहित आमा’ बन्दा

पहिलोपटक महिनावारी हुँदा उनको उमेर १३ वर्ष पुगेको थियो । चञ्चले उमेर । साथीहरूसँग रमाइलो गर्ने, पढ्ने र खेल्ने उमेर हो । तर, उनलाई न पढ्ने अवसर थियो, न त साथीसँग खेल्ने नै । बुबाआमासँगै मजदुरी नगरे बिहान– बेलुका पेट भर्न धौ–धौ हुन्थ्यो । चरम दुःखमा बित्यो उनको बाल्यकाल ।

किशोरावस्था टेक्दै गरेकी सुनीतामाथि गाउँमा पुरुषले गिद्दे नजर लगाउन थाले । चिनेकै एक पुरुषले उनीमाथि कुदृष्टि लगाए । जुन कुरा उनले बुझिन् ।

श्याम नाम गरेका ती पुरुषले पटक–पटक उनीमाथि यौन शोषणको प्रयास गर्यो । धेरै पटक उक्त पुरुषबाहुबाट फुत्किन सफल सुनीता एक दिन ‘नराम्ररी शिकार’ भइन् ।

घरमा एक्लै भएको मौका छोपेर त्यो पुरुष सुनीताको घरमा आयो । उनीसँग नजिक हुन खोज्यो । जबर्जस्ती गर्न खोज्यो । उनले सक्दो प्रतिकार गरिन् । जबर्जस्ती सुनीतालाई समाउँदै त्यो पुरुषले भन्यो, ‘तँलाई तेरो साइँला बुबासँग ५ हजार भारूमा किनेको हुँ, तँ मेरी होस् ।’

त्यो मान्छेको कुराले सुनीता स्तब्ध भइन् । उनका हातगोडा लल्याकलुलुक भए ।

भावशून्य भएकी सुनीतामाथि त्यो पुरुषले निरन्तर आक्रमण गरिरह्यो । उनले प्रतिकारस्वरूप गरेका हरप्रयास असफल भए । उनी बलात्कृत भइन् । उनको गर्भ बस्यो । अविवाहित आमा बनिन् । जति बेला सुनीता १३ वर्ष मात्रै पूरा भएकी थिइन् ।

दैलेखदेखि जम्मु काश्मिरसम्म

सुनीताको जन्म चरम गरिबीको चपेटाबीच दैलेखमा भएको हो । पोषणयुक्त खानाको अभाव थियो । बिहान बेलुका मजदुरी गरेर गुजारा चलाउनुपर्थ्यो ।

उनकी आमाले जन्माएका १० सन्तानमध्ये ६ सन्तानको मृत्यु भयो । परिवार शोकमा डुब्यो । आमा दिन प्रतिदिन कमजोर बन्दै गइन् ।

‘बोक्सीले सन्तानलाई मारेको’ भन्ने अन्धविश्वासले सुनीताकी आमालाई गाँजेको थियो । अनि बाँकी चार छोराछोरी बचाउन नेपाल छोड्ने निर्णयमा पुगे सुनीताका बाबुआमा ।

त्यति बेला उनी ५ वर्षकी थिइन् । बाबुआमाले जता डोर्यायो त्यतै पछि लाग्न विवश थिइन् उनी । उनको परिवार नेपाल छोडेर भारत–पाकिस्तानको सिमाना जम्मु काश्मिर पुग्यो ।

जम्मु काश्मिरमा जग्गा भाडामा लिएर उनको परिवारले आलु खेती गर्न थाल्यो । जंगलबाट च्याउ खोजेर ल्याएर बेच्ने काम पनि गर्न थाले ।

उनका बुबा डकर्मी सिकर्मी काम गर्न अब्बल थिए । उमेरले सानी भए पनि उनी बुबासँगै काममा घोटिन्थिन् । जम्मु काश्मिरमै हो, श्याम भन्ने पुरुषले उनलाई बलात्कार गरेको ।

बलात्कृत सुनीतालाई बाआमाले साथ दिए । समाजले अनेकन प्रश्न गर्दा पनि उनको परिवारले ढाडस दियो । बलात्कारबाट जन्मिएको छोराको सकेसम्म राम्रो भरण–पोषण गरे ।

जब दाइ हराए...

एक दिन उनका कान्छा काका जम्मुकाश्मिर पुगे । केही समयपछि काका र दाइ हराए । काकाले सुनीताको दाइलाई भगाएछन् । दिन बित्यो, रात बित्यो । महिना बित्यो । वर्ष बित्यो । तर दाइ र काका फर्किएनन् । बेखबर भए ।

एकपछि अर्को बज्रपात थपिँदै गयो ।

६ सन्तान गुमाउँदाको पीडा दूर नहुँदै छोरा हराएको पीडाले बाआमा विक्षिप्त भए । त्यही छोराको सुरक्षाका लागि उनीहरूले दैलेख छाडेका थिए । छोरो हराउँदा घर नै अँध्यारो भयो । उज्यालो दीप निभ्यो ।

एक दिन,

नेपालबाट खबर पुग्यो । हजुरबा रहनु भएन । त्यसपछि सुनीताको बाबुआमा हजुरबाको काजकिरिया गर्न नेपाल आए । गाउँमा आएपछि थाहा भयो, छोरो र भाइ नैनीतालमा छन् भन्ने कुरा ।

काजकिरिया सकेपछि सुनीताका बाबुआमा जम्मु काश्मिर फर्किएर छोरा खोज्न नैनीतालतिर लागे । सुनीतालाई पनि साथै लगे ।

तीन/चार दिन हिँडेपछि सडक भेटियो । नैनीताल नपुग्दै बोकेको खर्च सकियो । के गर्ने ? कसो गर्ने ? अन्योलको भूमरी आइलाग्यो ।

केही समय त्यहीँ काम गर्ने निधो गरे । केही समयपछि पैसा जम्मा पारेर नैनीताल जाने निर्णय गरे । गिट्टी कुट्ने र बालुवा बटुल्ने काम गर्न थाले । काम गर्ने ठाउँमा दुई जना नेपाली पुरुष पनि थिए ।

ती पुरुषले सुनीताको परिवारले कुटेको गिट्टी र बालुवा ट्याक्टरमा ओसार्ने काम गर्थे । ती पुरुषले सुनीतालाई ‘बहिनी’ भनेर सम्बोधन गर्थे । तर, उनी ती पुरुषसँग नजिक हुँदैनथिन् ।

एक दिन उनीहरूले राम्रो काम लगाइदिने प्रलोभन देखाए ।

‘१४ वर्षको उमेरमा बाबुआमाको बोझ भएर बस्छौ ?,’ ती पुरुषले भन्थे, ‘राम्रो काम लगाइदिन्छौं ।’

उनीहरूले राम्रो काम लगाइदिन्छन् भन्नेमा सुनीतालाई विश्वास थिएन ।

‘तपाईंहरू नै ट्याक्टर चलाउनु हुन्छ, के राम्रो काम दिनुहुन्छ ?,’ भन्दै उनले प्रस्ताव अस्वीकार गरिन् ।

सुनीताको परिवारले नैनीताल जाने खर्च जुटाएको ती पुरुषले चाल पाए । उनीहरू पनि सुनीताको परिवारसँग नैनीताल जाने भए । तर आ–आफ्नो खर्चमा ।

नैनीतालमै राम्रो काम गर्ने भन्दै ती पुरुष पनि उनीहरूसँगै जाने भए ।

यसरी पुगिन् बम्बईको कोठीमा

सुनीताको परिवारसँगै हिँडेका थिए, ती पुरुषहरू पनि । बाटोमा खाना खाने ठाउँ आयो । होटलमा सबैले खाना खाए । खाना खाइसकेपछि ती पुरुषहरूले सुनीतालाई लड्डु खान दिए । तर, उनले लड्डु खान अस्वीकार गरिन् ।

बुबाआमालाई पनि लड्डु खान दिए । बुबाआमाले लड्डु खाएपछि सुनीताले पनि खाइन् । लड्डु खाएपछि के भयो ? सुनीतालाई अत्तोपत्तो भएन ।

होस खुल्दा उनी मुम्बईको कोठीमा पुगिसकेकी रहिछन् । उनले बेचिएको चाल पाइन् ।

छोरा जन्मिएको छ महिना मात्र भएको थियो, उनी बम्बईको कोठीमा बिक्री हुँदा । लड्डुमा लट्याउने औषधि मिसाएर बाआमाको साथबाट खोसेर ती पुरुषले सुनीतालाई कोठीमा पु¥याएछन् । त्यसपछि बुबाआमा बेखबर भए ।

बाहिर झलमल्ल बत्ती बलेको थियो । परिवेश नयाँ । माटोमा हुर्किएकी सुनीता । गगनचुम्बी महल देखिन् । उनलाई सिनेमा जस्तो लाग्यो । उनको मन आत्तियो । बाआमालाई सम्झिन् । कसले ल्यायो यो ठाउँमा ? कसरी आइपुगें ? अनेक तर्कना आउन थाले मनमा ।

‘ए नानी उठ्यौ ? अब नुहाइधुवाइ गर,’ एउटी महिलाको आवाज कानमा ठोक्कियो ।

‘म आमाबुबासँग थिएँ, यहाँ कसरी आइपुगें ?,’ सुनीताले प्रश्न गरिन् ।

‘तिमीलाई दुई जना दाइले घुमाउन ल्याएको हो । अहिले दाइहरू तिम्रो लागि राम्रो लुगा किन्न जानुभएको छ । एक÷दुई दिन घुमाएर बाआमासँग लैजाने भनेको छ । बैनी उठेपछि नुहाउन लगाउनू भनेको छ । दाइहरू आउनुहुन्छ । तिमी छिटो नुहाऊ ।’ मोटी आइमाईले जवाफ फर्काइन् ।

‘ती दाइ को हो ? आफ्नै हराएको दाइ खोज्न हिँडेको कसरी यहाँ आइपुगें ?,’ उनी अलमल्ल परिन् ।

घुमाउन ल्याएका भनिएका दाइको प्रतीक्षामा बसिन् । रात बित्यो । दिन बित्यो तर ती दाइ आएनन् । आइन् त तिनै मोटी महिला ।

‘तिमीले कपाल काट्नुपर्छ । मेकअप गर्नुपर्छ । राम्री बन्नुपर्छ । अब धन्दा गर्नुपर्छ,’ महिलाको प्यारप्यार आवाज आयो ।

‘मलाई घरको धन्दा गर्न आउँदैन । बाहिरको काम मात्र गर्न सक्छु । घरको धन्दा त आमाले गर्ने गर्नुहुन्थ्यो । बाहिरको काम जे पनि गर्छु । तर, यहाँ जे काम भए पनि गर्दिनँ । मैले अहिलेसम्म आमाबालाई छोडेकै छैन । बाआमासँगै काम गर्छु । आमाबाबिना बाँच्न सक्दिनँ,’ उनले अनुनय गरिन् । तर, उनको रोदन सुन्ने पक्षमा थिइनन् ती महिला ।

अबोध सुनीतालाई धन्दा भनेको घरको धन्दाबाहेक अरू थाहा थिएन । ती महिलाले ‘धन्दा धन्दा धन्दा’ भनेर जिद्दी गर्न थालिन् ।

‘यो कुन ठाउँ हो ?,’ सुनीताले प्रश्न गरिन् ।

‘बम्बई हो,’ महिलाको जवाफ ।

‘बम्बई.........!’

बम्बई सुनेपछि सुनीताको अनुहार सोहोरियो । हातगोडा काँप्न थाले । चारैतिर अन्धकार देखिन् । उनी आत्तिइन् ।

‘बम्बईमा केटीलाई अनैतिक काममा लगाइन्छ,’ भन्ने सुनेकी थिइन् उनले । सानोमा बाआमाले कुरा गरेको उनको स्मृतिमा ताजै थियो । त्यसपछि चाल पाइन् ‘धन्दा’ को अर्थ । धन्दा अर्थात् शरीर बेच्नुपर्ने काम । आफ्नो इच्छाविपरीत यौनधन्दा गर्नुपर्ने ।

त्यसपछि उनले त्यो जालबाट फुत्किन अनेक प्रयास गरिन् । एक महिनासम्म कोठीमा विद्रोह गरिन् । कोठीमा धन्दा नगरेको भन्दै उनलाई चिथोर्न थालियो । चुरोटको ठुटाले पोल्ने, कान चिमोट्नेलगायत अनेक निर्मम यातना दिइयो ।

सुनीताले धन्दालाई ‘इन्कार’ गरिरहिन् ।

कोठीमा पैसा उठाउने एक नेपाली केटा रहेछन् । उनले धन्दा नगरे टाउको काटेर फाल्ने धम्की दिए । खुकुरी तेर्साए । खुकुरीको धारसँगै धारिला वचन पनि बर्सिन्थे ।

‘तँलाई मारेर फाले पनि यहाँ कसैले हेर्दैनन् । उल्टै थुकेर हिँड्छन्,’ उसले भन्थ्यो ।

उनी मर्न तयार भइन् तर शरीर बेच्न दिइनन् ।

एक महिनासम्म कोठी सञ्चालक र उनको युद्ध नै चल्यो ।

उनलाई त्यो कोठीबाट अर्कै कोठीमा लैजाने योजना बन्यो ।

कमाठीपुराको १२ नम्बर गल्लीमा...

पहिलो कोठीमा उनले धन्दा गर्न इन्कार गरेपछि रातारात त्यहीँको अर्को कोठीमा लगियो । जहाँ ‘ग्याङ रेप’ अर्थात् सामूहिक बलात्कार गराइने रहेछ । ‘ग्याङ रेप’ गरेपछि धन्दा गर्न बाध्य गराउने डेन्जर कोठी रहेछ त्यो । सुनीतालाई धन्दा गराउने उनीहरूको योजना सफल भयो, सुनीताको योजना असफल भयो ।

कमाठीपुरा १२ नम्बर गल्लीको कोठीमा त्यो रात सुनीताको सामूहिक बलात्कार भयो । तीन÷चार जनाले पालैपालो बलात्कार गरे । सुत्केरी भएको एक वर्ष पनि पुगेको थिएन । उनको योनीबाट रगतको धारा बग्यो । उनी बेहोस भइन् । उनको ‘आर्तनाद’ कसैले सुनेन ।

त्यहीँ उनको उपचार भयो ।

अनि, केही समयपछि उनी धन्दा गर्न बाध्य भइन् । उनीसँग कुनै विकल्प थिएन । मर्छुभन्दा पनि मर्ने ठाउँ थिएन । भाग्ने त परको कुरा ।

फलामे झ्यालले बारिएको कोठा । अनि बाउन्सरको नियन्त्रणमा रहनुपर्ने । नारकीय जीवन बिताउनुको विकल्प रहेन । कमाठीपुरा १२ नम्बर गल्ली बाहिर रमाइलो र घमाइलो थियो । तर भित्र विपरीतको हर्कत हुन्थ्यो । राक्षस नगरी गल्ली ।

उनी बसेको कोठी ‘हाई लेभल’को मानिन्थो । १८ वर्षमुनिका बालिका रहने कोठीलाई ‘हाई लेभल’को मानिँदो रहेछ ।

०००

उनको छोरालाई त्यहीँको एक गृहमा राखिएको थियो । सुत्केरी भएको एक वर्ष पनि पुगेको थिएन । उनको स्तनबाट दूधका धारा बग्थे । कहिलेकाहीँ छोरालाई त्यहीँ ल्याइदिन्थे भेट्न । ग्राहक आउँथे, प्यास मेटाउँथे, जान्थे । उनको पीडा कसले बुझ्ने ?

एक दिन यस्ता ग्राहक आए, जो कलेज पढ्ने उमेरका केटाहरू थिए । एउटा केटाले सुनीतालाई रोज्यो ।

उसले भन्यो, ‘मलाई तिम्रो दुध चुस्न देऊ ।’

‘जे कामले आएको हो त्यो गर,’ सुनीता रिसाइन् ।

‘म तिमीलाई आमा बनाउँछु, एकपटक दूध चुस्न देऊ,’ केटा भावुक भयो ।

कस्तो ग्राहक हो भनेर सुनीतालाई रिस पनि उठ्यो ।

‘किन त्यसो भनेको ?,’ सुनीताले जिज्ञासा राखिन् ।

‘सानै हुँदा आमाको मृत्यु भयो । आमाले गराउने स्तनपान कस्तो हुन्छ ? थाहा छैन । त्यसैले दूध चुस्न चाहन्छु । तिमीलाई आमा बनाउँछु,’ उसले भन्यो ।

सुनीताको स्तनबाट दूध बगेको देखेर उसले आमा भनेको रहेछ । युवकको कुरा सुनेर उनी अवाक् भइन् ।

युवकको कुरामा केही बेर उनीले गम खाइन् ।

कसैले आमा भन्छ भने बगिरहेको दूध चुसाउन के को आपत्ति ? अन्ततः उनले ती युवकलाई दूध चुसाइन् । युवक इमानदार रहेछ ।

महिला र पुरुषबीच यौन सम्बन्ध मात्र हुँदैन । समय र परिस्थितिअनुसार सम्बन्धका रूप पनि फरकफरक हुँदा रहेछन् ।

कोठीमा उनको नाम ‘उषा’ राखिएको थियो । उषा अर्थात् ‘बिहानीको उज्यालो । तर, उनको जीवन सधैं अँध्यारो हुन्थ्यो । उज्यालोको प्रतीक्षामा उनले त्यही कोठीमा ५ महिना बिताइन् ।

त्यो नर्कबाट खुला आकाशमा पुग्ने विश्वासको दियो बलिरहन्थ्यो उनको मनमा । उनले हार मानिनन् । धैर्य गरेर बसिन् । धैर्यताको फल मीठो हुन्छ भन्ने विश्वास थियो ।

विस्तारै उषाको किरण देखिन थाल्यो ।

अनि कोठीबाट उद्धार भयो

सन् १९९६ मा इन्डियन सरकारले १८ वर्षमुनिका बालिकालाई इच्छाविपरीतको काममा लगाउन नपाउने निर्णय गर्यो । त्यो पनि ‘सेक्स वर्कर’ को रूपमा त झनै लगाउन नपाउने । कोठीमा रहेका बालिकालाई मुक्त गर्न सार्क राष्ट्रका देशहरूले दबाब दिए ।

त्यतिबेला सार्क सम्मेलन भारतमा आयोजन गर्ने तयारी हुँदै थियो । बालिकालाई ‘सेक्स वर्कर’ को काममा लगाए सार्क सम्मेलनमा सहभागी नहुने दबाब आएपछि इन्डियन सरकारले बालिकालाई कोठीबाट उद्धार गर्ने निर्णय गर्यो । सरकारको निर्णय मुम्बईभर सर्कुलर भयो ।

मुम्बईका पुलिस नै कोठीबाट भत्ता उठाउँथे । त्यसैले उनीहरूले उद्धार गर्नु त परको कुरा १८ वर्षमुनिका बालिकालाई लुकाउन सर्कुलर गरे । कति कोठी सञ्चालकले १८ वर्षमुनिका बालिकालाई लुकाउन सफल भए ।

सुनीता बसेको कोठीका केही बालिकालाई पनि लुकाइएछ ।

उनी सुतेको कोठा घर्याक्क भयो । कमाठीपुरामा उषाका किरण फैलिँदै थिए ।

‘ए उषा ! ए उषा !’ आज फिल्म हेर्न जाऊँ । घरवाली जुलीको कर्णप्रिय आवाज कानमा ठोक्कियो । अघिपछि झम्टने घरवाली नरम ढंगमा प्रस्तुत भइन् । सुनीतालाई लाग्यो, ‘केही राम्रै हुँदैछ ।’

छिटो कपडा फेरेर आउन घरवालीले भनिन् । कपडा फेरेर ढोकामा पुग्दा महिला प्रहरी देखिइन् । प्रहरी देख्दा भगवान् देखेझैं भयो सुनीतालाई ।

‘तिम्रो उमेर कति भयो ?,’ महिला प्रहरीको प्रश्न ।

घरवालीले उमेर २० वर्ष भन्न उर्दी जारी गरेकी थिइन् । तर, घरवालीले भनेको कहाँ मान्थिन् र ! उनले आफ्नो उमेर २० वर्षभन्दा कम भएको बताइन् ।

त्यसपछि प्रहरीले सुनीताको उद्धार गर्यो । उनले नयाँ जीवन पाइन् । उनको पुनर्जन्म भयो ।

आँशुलाई शक्तिमा रूपान्तरण

उद्धार गरिएकामध्ये इन्डियन र बंगालीलाई स्वदेश फिर्ता गरियो । परिवारसँग पुनर्मिलन भयो । तर, नेपाली चेलीको स्वदेश फिर्ता हुने सपना लम्बियो ।

‘उनीहरू नेपाली हो भन्ने के प्रमाण छ ?,’ नेपाल सरकारले प्रश्न गर्यो । उनीहरूलाई नेपाल ल्यायो भने एचआईभीको डम्पिङ साइड बन्छ भनेर सरकारले ल्याउन चाहेन ।

६ महिनापछि ७ वटा संस्था मिलेर उनीहरूलाई नेपाल ल्यायो । तर, नेपाल आउनुअगावै ‘मुम्बईमा वेश्यावृत्तिमा संलग्नलाई नेपाल ल्याइँदै’ भनेर मिडियामा समाचार आए ।

आफ्नै देशबाट अपमान भयो । यस्तैबीच सुनीतासहित १२ जनाको टोली काठमाडौं आयो । डा. रेणु अधिकारीले आफ्नो संस्थामा राखिन् । उनीहरूको हेल्थ चेकअप भयो । हस्पिटलको रिपोर्ट आयो । धेरै साथीमा एचआईभी देखियो ।

सुनीतामा कुनै संक्रमण देखिएन ।

डा. रेणुले काउन्सिलिङ गरिन् । रेणुले आधारभूत तालिम दिइन् । तालिमपछि आफ्नो अधिकारका लागि लड्ने प्रण गरे । डा. रेणुको प्रेरणाबाट थप हौसला मिल्यो । अब कहिल्यै नरूने बाचा गरिन् । अनि बाँकी आँशुलाई शक्तिमा बदल्ने अठोट गरेर ‘शक्ति समूह’ गठन भयो ।

उनको शक्ति समूहले १०१३ को रोमन म्यागासेसे पुरस्कारसमेत पाएको छ ।

बाबुआमा बितेछन्, अब नागरिकताको लडाइँ

बाटैमा छुटेका बाबुआमासँग उनको पुनर्मिलन हुन सकेन । पछि थाहा पाइन् बुबाआमाले यो संसार छोडिसकेको । २०१२ मा दाइ र दिदीसँग भेट भयो ।

उनलाई नागरिकता बनाउनु थियो । शक्ति समूहको नेतृत्वमा आउनुपर्छ भनेर उनीलाई प्रस्ताव आउँथ्यो । तर उनीसँग नागरिकता थिएन । नागरिकता बनाउन कि बुबा चाहिने कि श्रीमान् चाहिने । उनीसँग न त बुबा थिए, न त श्रीमान् ।

उदयपुरमा हेल्थ ट्रेनिङमा गएकी थिइन् । एक व्यक्तिसँग उनको परिचय भएको थियो । ती व्यक्तिले उनलाई मन पराउँथे । अन्ततः उनले त्यही पुरुषसँग बिहे पनि गरिन् । बिहेपछि पनि नागरिकता बनाउन कठिन भयो । एक नेताको सहयोगमा उनले श्रीमानको नामबाट नागरिकता बनाइन् ।

अनि पढिन्

शक्ति समूहको अध्यक्ष भएपछि राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय कार्यक्रममा सहभागी हुन थालिन् । विदेशमा अंग्रेजी बोल्नुपर्ने । ट्रान्सलेटरको सहयोग लिन्थिन् तर ट्रान्सलेटरको भर नहुने भएपछि आफैं पढ्न सुरू गरिन् ।

२००९ मा एसएसलसी पास गरिन् । आईएसम्मको अध्ययन गरेकी सुनीता स्नाताक तह पढ्ने सोचमा छिन् ।

सुनीता फाउन्डेसन

अहिले मानव बेचबिखनविरुद्ध र सामाजिक अभियानमा रहेकी सुनीताले एकपछि अर्को सम्मान र सफलता हात पार्दै अगाडि बढेकी छिन् । शक्ति समूहको नेतृत्वबाट बिदा लिएर ‘सुनीता फाउन्डेसन’ खोलेकी छिन् ।

सामाजिक विकासमा मितेरी हामी सबैको हितेरी भन्ने नारा तय गरेको फाउन्डेसनले बेचिएका चेलिको उद्धार, महिला जागरण, युवालाई स्वदेशमै आत्मनिर्भर बनाउन र कृषि क्षेत्रमा काम गर्दै आएकाे छ ।

विथ एन्ड फर गल्र्स अवार्ड, द एशिया डेमोक्रेसी एण्ड ह्युमन राइट्स अवार्ड, वल्र्ड ओमेन लिडरसिप अवार्ड, सी–१० अवार्ड हात पारेकी छिन् । नेपाल सरकारबाट समेत उनी सम्मानित भइसकेकी छिन् । त्यस्तै, अमेरिका सरकारले टीआईपी हिरो अवार्डबाट सम्मान गरेको छ ।

‘जिन्दगी संर्घष हो । बाँचुञ्जेल एउटा न एउटा संघर्ष गर्नैपर्छ । अहिले पनि संर्घष गर्दै छु,’ उनी भन्छिन् ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, कात्तिक २, २०७६ ०९:१५