नेपालमा विद्युतीय दुर्घटनाको भयावह अवस्थाः ज्ञान र असल अभ्यासको अभाव मुख्य कारण

नेपालमा विद्युतीय दुर्घटनाको भयावह अवस्थाः ज्ञान र असल अभ्यासको अभाव मुख्य कारण

A+ A A-

केही समयअघि ललितपुरको एउटा सुविधासम्पन्न होटलको स्वीमिङ पुलमा डरलाग्दो विद्युत्‌जन्य दुर्घटना भयो । विभिन्न सञ्चारमाध्यममा प्रसारित उक्त घटनाले धेरैको ध्यान खिचेको थियो । सुन्दै आङ सिरिङ्ग हुने उक्त घटना स्वीमिङ पुलमा विद्युत्‌ चुहावट भई पौडी खेल्न गएका ४१ वर्षीय सजिलमान शाक्य करेन्ट लागेर गम्भीर दुर्घटनामा परे । उनी जीवनमरणको दोसाँधमा रहेको खबर बाहिरिएको छ । यद्यपि अनुसन्धान भइरहेको यस घटनाको सत्यतथ्य आउन बाँकी रहेको बुझिन्छ ।

यो त प्रतिनिधि घटना हो । सतहमा नआएका यस्ता कैयन् विद्युत्‌जन्य दुर्घटनाहरूको आकार आकलन गरेभन्दा धेरै ठूलो रहेको हुन सक्छ । यस्ता घटनाले विद्युतीय जोखिमको डरलाग्दो अवस्थाको चित्रण गर्छ । नेपालमा यो अवस्थाका मुख्य कारक भनेको सचेतना तथा असल अभ्यासको व्यापक अभाव भन्दा अन्यथा ठहर्दैन । एक तथ्याङ्कका अनुसार शहरी क्षेत्रको आगलागीमध्ये करिब तीनचौथाइ आगलागी विद्युतीय गडबडीका कारणले हुने गरेको छ । विद्युत्‌जन्य दुर्घटनाका कारण बेलाबेलामा मानव हताहतीका अनेकन खबरहरू बाहिरिने गरेका छन् । योसँगै करेन्ट लागेर हुने पशुचौपायाहरूको क्षतिका घटनाहरू पनि बग्रेल्ती सुनिन्छन् । आर्थिक रूपमा यो ठूलो आकारको क्षति हो । यस्ता दुर्घटनाका कारणले विपद्‌को दुरवस्थाबाट पार पाउन सङ्घर्षरत परिवार तथा समुदायलाई बौरिन नै नसक्ने तहसम्मको आर्थिक कठिनाइ वृद्धि गरिरहेको हुन्छ ।

हालैका वर्षहरूमा नेपालमा विद्युतीय कारणले हुने मानिसको मृत्यु तथा सम्पत्तिको क्षति भयावह रूपमा वृद्धि भएको देखिएको छ ।

विद्युत्‌जन्य विपद्‌का प्रमुख कारणहरू

- द्रुत गतिमा वृद्धि भएको शहरीकरण र विद्युतीय ऊर्जाको उपभोग ।
- त्रुटिपूर्ण विद्युतीय वायरिङ ।
- विद्युतीय सर्किटमा अधिक भार ।
- कम गुणस्तरका विद्युतीय उपकरण ।
- सुरक्षा उपकरणको उचित तरिकाले उपयोग नगरिनु ।
- दक्ष जनशक्तिको ठूलो अभाव ।
- जनचेतना तथा असल अभ्यासको कमी ।

नेपाल प्रहरी, अपराध अनुसन्धान विभागले उपलब्ध गराएको तथ्यांकअनुसार साउन २०७३ देखि पुस २०८० सम्म ८ वर्षको अवधिमा २ हजार २ सय १८ जनाको मृत्यु विद्युत्‌जन्य कारणले भएको पाइएको छ ।

इलेक्ट्रिकल सेफ्टी अडिट नगरेका नेपालका हरेक होटल, अस्पताल, सपिङ कम्प्लेक्स, प्रशासनिक भवनहरू विद्युतीय धरापमा छन् भन्दा हामी गलत हुँदैनौँ । यस्ता संरचनाहरू सम्भावित दुर्घटना बोकेर बसेका हुन सक्छन् ।

यो तथ्यांकले प्रतिवर्ष ३ सय जनाले विद्युत्‌कै कारणले मृत्युवरण गर्नुपरेको दुःखदायी अवस्थालाई छर्लङ्ग पारेको छ । तथापि, वास्तविक मृत्युवरण गर्नेको संख्या उक्त संख्याभन्दा निकै बढी हुन सक्छ । किनकि सम्पूर्ण घटना प्रहरी कार्यालयमा दर्ता नहुन पनि सक्छन् । यही परिस्थिति र दर कायम रहे आगामी १० वर्षपछि विद्युत्‌जन्य कारणले मृत्यु हुने मानिसहरूको संख्या वार्षिक १ हजारभन्दा बढी हुने देखिन्छ ।

तथ्यांकअनुसार, कुल मृतकमध्ये १ हजार ७ सय ८१ जना पुरुष र ४ सय ३७ महिला छन् । यसले नेपालमा पुरुषहरू नै बढी मात्रामा विद्युत्‌जन्य दुर्घटनाको जोखिममा रहेको देखिन्छ । त्यस्तै, ८ वर्षको अवधिमा भौगोलिक अवस्थितिको हिसाबमा सबैभन्दा बढी मानवीय क्षति मधेश प्रदेशमा भएको तथ्यांकले देखाएको छ । कर्णाली प्रदेशमा विद्युत्‌जन्य विपद्‌बाट मृत्यु हुनेको संख्या सबैभन्दा कम छ । तथ्यांकअनुसार, मृतकको संख्याका आधारमा कोशी प्रदेश दोस्रो, बागमती प्रदेश तेस्रो, लुम्बिनी प्रदेश चौथो, गण्डकी प्रदेश पाँचौँ र सुदूरपश्चिम प्रदेश छैटौँमा पर्छन् ।

Chart- 11710338918.jpg

विद्युतीय झट्का लाग्नु र त्यसको क्षति विद्युत्‌ प्रवाहको तीव्रतामा भर पर्छ । त्यस कारण कम तीव्रताको विद्युत्‌ले सिर्जना गर्ने दुर्घटनाले मृत्युवरण गर्नेभन्दा घाइते तुल्याउनेको संख्या कैयौँ गुणा बढी हुने गर्छ । यीमध्ये गम्भीर प्रकृतिका घाइतेहरू मात्र उपचारार्थ अस्पताल जाने गर्छन् र अभिलेखमा समाविष्ट हुन्छन् । सामान्य घाइतेहरू प्रहरी कार्यालयमा दर्ता नहुने हुनाले उनीहरू तथ्याङ्कमा पनि समेटिएका हुँदैनन् । त्यसैले विद्युतीय कारणले मृत्यु हुने र घाइते हुनेहरूको वास्तविक संख्या अभिलेखमा देखिएको भन्दा निकै बढी हुन सक्ने आकलन गरिएको छ ।

Chart- 21710339011.jpg नेपालमा जलन उपचारको विशिष्टीकृत स्थान कीर्तिपुर अस्पतालमा हो । किर्तिपुर अस्पतालबाट प्राप्त अभिलेखअनुसार विगत १० वर्षमा भर्ना भएका कुल ४ हजार ९ सय ७५ जलनका केसहरूमध्ये ६ सय ९ जना विद्युत्‌जन्य दुर्घटनाका सिकार भएका थिए । जुन औसतमा कुल घाइतेको १२ दशमलव २४ प्रतिशत हो । गत दुई वर्षमा मात्र १ सय ५१ जना विद्युत्‌जन्य जलनका बिरामीहरू स्वास्थ्य उपचारका लागि आएको देखिएको छ । अस्पताल पुगेका घाइतेहरूको यो संख्या निकै ठूलो हो । कीर्तिपुर अस्पताल जलन विभागका प्रमुख डा. किरण नकर्मीका अनुसार विद्युत्‌जन्य जलनका बिरामीहरूको घाउ जटिल प्रकृतिको, गाह्रो उपचार पद्धति र लामो समय अस्पताल बस्नुपर्ने भएकाले विद्युत्‌जन्य जलनका बिरामीहरूको स्थिति अत्यधिक पीडादायी हुन्छ । शरीरका अङ्गहरू जलेर वर्षौंसम्म पीडादायक अवस्थामा उपचार गराइरहेका यस्ता घाइतेहरूको संख्या पनि उल्लेख्य छ ।

तुलनात्मक रूपमा विद्युत्‌जन्य दुर्घटनाहरू शहरी क्षेत्रमा बढी हुने गरेको छ । द्रुत गतिमा बढिरहेको शहरीकरण तर अपुरो तथा कमसल विद्युतीय संरचनाको प्रयोगले जोखिमको दर ह्वात्तै बढाएको छ । शहरी क्षेत्रका घरहरूमा हुने आगलागीको प्रमुख कारण विद्युतीय गडबडीलाई मानिएको छ । काठमाडौं तथा ललितपुर महानगरपालिकाका जुद्ध वारूणयन्त्रको तथ्यांकअनुसार अग्नि नियन्त्रण हेतु पुगेका घटनाहरूमध्ये ७० प्रतिशतभन्दा बढी आगलागीहरू विद्युत्‌कै कारणले भएको पाइएको छ । कहिलेकाहीँ एउटा घरबाट विद्युत्‌ सर्ट भई सल्केको आगोले कैयन् घरहरू तथा पूरै बस्ती नै जलेर खरानी भई निकै ठूलो मात्रामा मानिसहरूले ज्यान गुमाउनुपरेका कैयन् समाचारहरू सुनिन्छन् । विडम्बना त यो छ कि, यस्ता हृदयविदारक घटनाका मुख्य कारणमा प्रायः ध्यानकेन्द्रित गर्ने सत्‌बुद्धि कहीँ कतै पलाएको देखिँदैन ।

Capture chart1710399058.JPG राज्यले विद्युत्‌ ऊर्जाको खपतलाई प्राथमिकतामा राखेको छ । फलतः यसको प्रयोग दिनानुदिन बढ्दै गइरहेको छ । विद्युत्‌बिनाको समाज कल्पना गर्न पनि नसकिने अवस्था छ । सँगसँगै प्रत्येक पलमा विद्युत्‌जन्य जोखिम पनि क्रमशः बढिरहेको छ । यो जोखिमको संवेदनशीलताउपर सरोकारवालाहरूको गाम्भीर्यता नपुगेको प्रस्ट छ । यो बढ्दो संकटपूर्ण स्थिति सम्बोधनका झिना प्रयासहरूको सुरुवात पनि कहीँ कतै भएको पाइँदैन ।

अन्तर्राष्ट्रिय इलेक्ट्रोटेक्निकल आयोग (आईईसी)को मापदण्ड (आईईसी-६०३६४) अवलम्बन गर्ने हो भने नेपालका लागि बढ्दो विद्युत्‌जन्य संकटको न्यूनीकरण वा सम्बोधन हुन सक्छ भन्ने कुरामा दुई मत नहोला । सोहीअनुरुप नेपालको राष्ट्रिय विद्युतीय मापदण्ड (कोड) लाई अद्यावधिक गरी तत्काल लागू गर्नु अपरिहार्य छ । नेपालको विद्यमान विद्युतीय कोड पछिल्लोपटक अद्यावधिक गरेको पनि २० वर्ष नाघिसकेको छ । उक्त कोडलाई अविलम्ब परिमार्जन गरी लागू नगर्नु समाज र जनतालाई विद्युत्‌जन्य दुर्घटनाको जोखिममा राख्नुसरह हो । अत: विद्युतीय कोड परिमार्जन गर्नुको विकल्प छैन । साथै, तालिमको माध्यमबाट कोड कार्यान्वयनमा विशेष भूमिका निभाउन सक्ने दक्ष प्राविधिक जनशक्ति (सामान्यतया इलेक्ट्रिसियनहरू) तयार गर्नु पनि त्यत्तिकै आवश्यक छ ।

त्यसैगरी, विद्युतीय उपकरण तथा तारहरूको गुणस्तरमा पनि कडा नियमन अत्यावश्यक छ । त्यसका अतिरिक्त नियमित मर्मत सम्भार, विद्युतीय उपकरणको सही जडान, गुणस्तरीय तारलगायत विद्युतीय सामग्री तथा उपकरणहरूको प्रयोग गर्नु जोखिम न्यूनीकरणमा सहायक सिद्ध हुन्छ । विशेषत: विद्युतीय भवन संहिता तथा नियमहरूको पालना विद्युत्‌जन्य दुर्घटनाको जोखिम न्यूनीकरणका अचुक बुँदा हो भनेर बुझ्न पनि ढिला गर्नु हुँदैन ।

अधिकांश विद्युत्‌जन्य दुर्घटनाहरू ज्यानमारा प्रकृतिका घटनाहरू हुन् । यस्ता ज्यानमारा घटनाहरू कमजोर मर्मत सम्भार, विद्युत्‌को चोरी वा अवैध उपभोग, उपभोक्तामा चेतनाको अभाव वा लापर्वाही र विद्युतीय सुरक्षा मापदण्डसम्बन्धी आधारभूत चेतनाको अभावले गर्दा घट्छन्, जुन सहजै रोकथाम गर्न सकिने प्रकृतिका छन् ।

विद्युतीय सुरक्षा परीक्षण (इलेक्ट्रिकल सेफ्टी अडिट) लाई विद्युत्‌जन्य दुर्घटना न्यूनीकरणको अचुक उपाय मानिन्छ । विशेषत; सार्वजनिक महत्त्वका भवनहरू जस्तै; अस्पताल, शैक्षिक संस्था, व्यापारिक भवनहरू, प्रशासनिक भवनहरूजस्ता विद्यमान संरचनाहरूको पनि आवधिक विद्युतीय सुरक्षा परीक्षणसहित आवश्यक मर्मत सम्भार गरी सुरक्षित तुल्याउनुपर्छ ।

नेपालमा यस्तो परीक्षण खासै अभ्यास नहुनु विडम्बनापूर्ण छ । यद्यपि विकसित मुलुकहरूमा आवधिक परीक्षण अनिवार्य हुन्छ । साथै, गुणस्तरीय विद्युतीय सामग्री तथा उपकरणहरूको प्रयोग मात्रले पनि जोखिम न्यूनीकरणमा यथोचित भूमिका खेल्छ ।

उदाहरणका लागि ललितपुरको स्विमिङ पुलमा भएको घटनाको प्राविधिक जाँचमुताबिक विद्युत्‌ चुहावटबाट भएको हो भनिएको छ । सम्बन्धित होटलको विद्युत्‌ जडानमा यदि उक्त होटलमा कुनै 'रेजिडुअल करेन्ट डिभाइस' नामक सुरक्षा उपकरण जडान गरेको थियो भने उक्त दुर्घटना हुने नै थिएन । रेजिडुअल करेन्ट डिभाइस पछिल्लो समय विकास गरिएको यस्तो सुरक्षा उपकरण हो, जसले विद्युत्‌ चुहावट, आगलागी र कसैलाई करेन्ट लागेको अवस्थामा तुरुन्तै विद्युत्‌ प्रवाह बन्द गरिदिन्छ र दुर्घटना टारिदिन्छ । उक्त विषय र उपकरणको जानकारी होटल सञ्चालक/मालिकलाई नहुनु अस्वाभाविक होइन तर दक्ष प्राविधिकलाई जानकारी नहुनु वा उक्त उपकरण जडान नगर्नुचाहिँ उदेकलाग्दो अवस्था हो ।

नेपालको राष्ट्रिय विद्युतीय मापदण्ड (कोड) लाई अद्यावधिक गरी तत्काल लागू गर्नु अपरिहार्य छ । नेपालको विद्यमान विद्युतीय कोड पछिल्लोपटक अद्यावधिक गरेको पनि २० वर्ष नाघिसकेको छ ।

यो स्थिति रोक्न सकिने विद्युत्‌जन्य दुर्घटनालाई खुल्ला आमन्त्रण गर्नुबराबर हो । अथवा यदि होटल मालिकलाई यसबारेमा जानकारी हुँदो हो त अवश्य पनि उक्त उपकरण जडान हुने थियो । कुनै विद्युतीय गडबडीका कारण विद्युत्‌ चुहावट भएमा वा कुनै व्यक्तिले झुक्किएर विद्युत्‌ भएको वस्तुमा छोएमा सम्भावित दुर्घटनाबाट बचाउन सुरक्षाका उपकरणहरू जडान गरिन्छ । त्यस्ता उपकरणहरूको छनोट र उचित तरिकाले जडान गर्ने विधिका बारेमा प्राविधिकमा यथेष्ट ज्ञान हुनु आवश्यक छ । यो सामान्य उपकरणले विद्युत्‌ चुहावट हुनेबित्तिकै स्वचालित रूपमा नै विद्युतीय सर्किट टुटाई विद्युत्‌ प्रवाह बन्द गरिदिन्छ । प्रचलित मापदण्डअनुसार विद्युतीय सुरक्षाका लागि सुरक्षाका यस्ता उपकरण जडान गर्नु सर्वथा लाभदायक हुन्छ ।

विद्युत्‌जन्य दुर्घटना न्यूनीकरणको अर्को कडी विद्युतीय सुरक्षा परीक्षण (इलेक्ट्रिकल सेफ्टी अडिट) पनि हो । आवधिक रूपमा गरिने विद्युतीय सुरक्षा परीक्षणले ललितपुरको होटलमा भएजस्ता कमजोरीहरू यथा समयमा नै पत्ता लाग्न सक्थ्यो । त्यो नहुनुलाई पनि दुर्घटनाको कारक मान्न सकिन्छ । महानगरपालिका वा सरोकारवाला नियामक निकायहरूले विद्युतीय सुरक्षा संहिता तयार गरी लागू गरेको भए पनि यो अवस्था आउने थिएन ।

इलेक्ट्रिकल सेफ्टी अडिट नगरेका नेपालका हरेक होटल, अस्पताल, सपिङ कम्प्लेक्स, प्रशासनिक भवनहरू विद्युतीय धरापमा छन् भन्दा हामी गलत हुँदैनौँ । यस्ता संरचनाहरू सम्भावित दुर्घटना बोकेर बसेका हुन सक्छन् । आजपर्यन्त यी र यस्ता संरचनाहरूले विद्युतीय सुरक्षा परीक्षण गरेर प्रतिवेदन सावर्जनिक गरेको अनुभव हामीसँग छैन, न त कुनै नियामक निकायले आफैँले गर्ने गरेको छ । हरेक घरको अवस्था पनि योभन्दा पृथक् छैन ।

विद्युत्‌जन्य दुर्घटनाको जोखिमउपर समुदाय, सरकारी निकाय, विद्युत्‌प्रदायक तथा नागरिक समाज उदासीन छन् । जोखिम न्यूनीकरण र समस्या समाधानका लागि माथि उल्लेखि सबै निकायहरूको सक्रिय सहकार्य हुनु जरुरी छ । सुरक्षा सचेतनाको विस्तार र जवाफदेही संस्कृतिको विकास तथा असल अभ्यासको परिपाटी बसाल्न सके मात्र पनि नेपालले विद्युत्‌जन्य दुर्घटनाहरू कम गराउन सक्छ ।

दुर्घटना न्यूनीकरणका लागि चालिनुपर्ने कदमहरू

विद्युतीय जोखिमका दृष्टिकोणले नेपाल डरलाग्दो अवस्थामा छ । रातारात विद्युत्‌बाट सिर्जित दुर्घटना रोक्नु असम्भप्रायः छ । किनकि यो बहुपक्षीय विषय भएकाले सरोकारवालाहरूको इमानदार प्रयासबिना हुने विषय होइन । तथापि विभिन्न सरोकारवाला निकायहरूको सक्रिय सहकार्यबाट क्रमश: न्यूनीकरणको सुरुवात गर्न सकिन्छ । राष्ट्रले विद्युत्‌जन्य दुर्घटनालाई विपद्‌को रूपमा पहिचान गर्ने हो भने पनि यो दुर्घटना न्यूनीकरणको प्रस्थान बिन्दु बन्न सक्दछ । सोहीअनुरुप न्यूनीकरणका लागि बहुपक्षीय, अल्प तथा दीर्घकालीन कदम चाल्नु अपरिहार्य छ ।

अल्पकालीन कदमहरू

- प्रत्येक पालिकाका वडाहरूमा जनचेतनामूलक कार्यक्रम सञ्चालन गर्ने ।
- घर-घरमा जनचेतनाका पर्चा उपलब्ध गराउने ।
- संवेदनशील भवनहरू जस्तै; अस्पताल, होटल, व्यापारिक भवन, बहुतले भवनहरू आदिमा आवधिक विद्युत्‌ सुरक्षा परीक्षण गर्न अभिप्रेरित गर्ने ।
- भवन बीमामा विद्युत्‌ सुरक्षा परीक्षणलाई समावेश गरी क्रमश: लागू गर्ने ।

दीर्घकालीन कदमहरू/नीतिगत कार्यक्रम

- अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डअनुरुप, राष्ट्रिय विद्युत्‌ मापदण्डलाई परिमार्जित गरी लागू गर्ने ।
- भवन संहितामा विद्युत्‌ मापदण्डलाई अनिवार्य गर्ने ।
- विद्युत्‌ संहितालाई अनिवार्य लागू गराउन हरेक पालिकामा दक्ष इलेक्ट्रिकल इन्जिनियर नियुक्त गर्ने ।
- भवन निर्माणको इजाजत/अनुमतिपत्र विद्युत्‌ मापदण्ड पूरा गरेपछि मात्र प्रदान गर्ने ।
- प्रत्येक सार्वजनिक भवनमा आवधिक विद्युत्‌ सुरक्षा परीक्षण अनिवार्य गर्ने ।
- भवनको बीमामा विद्युत्‌ सुरक्षा मापदण्ड अनिवार्य गर्ने ।
- प्राविधिक शिक्षण संस्थालाई विद्युत्‌ सुरक्षामा सहभागी गराउने ।
- पालिकामा कार्यरत इलेक्ट्रिसियनलाई तालिम दिने र प्रमाणपत्र वा इजाजतपत्र प्रदान गर्ने अन्यथा अभ्यास गर्न अनुमति नदिने ।
- आईसीई मापदण्डअनुरुपका गुणस्तरयुक्त विद्युतीय उपकरण तथा सामग्रीहरूको प्रयोगलाई अनिवार्य गर्ने ।
- विद्युतीय उपकरण निर्माताहरूलाई मापदण्डअनुरुपका सामग्री मात्र उत्पादन गर्न प्रोत्साहित गर्ने ।

नेपालले जलविद्युत्‌ उत्पादनमार्फत देशलाई आर्थिक रूपमा सम्पन्न गराउने नीति लिएको छ । जनतालाई अत्यधिक विद्युत्‌ खपत गर्न अभिप्रेरित गरेसँगै यसबाट निम्तिने विपद् र दुर्घटना न्यूनीकरणका आवश्यक उपायहरू अवलम्बन नगर्ने हो भने हामीले उत्पादन गरेको विद्युत्‌ले हाम्रा प्रत्येक घरहरूलाई जोखिमयुक्त एम्बुसमा परिणत गर्नेछ । हाम्रो विद्युत्‌ हाम्रै लागि अभिशाप साबित हुनेछ । यसर्थ राष्ट्रले जनता जोगाउने प्रयास थाल्न जरुरी छ । प्रत्येक जनता विद्युत्‌को विषयमा सचेत हुनु जरुरी छ । विद्युतीय दुर्घटनाविरुद्ध जाग्नु जरुरी छ ।

(लेखकत्रय दक्षिण एसियाली चट्याङ सञ्जाल (साउथ एसियन लाइटिङ नेटवर्क)का निर्देशक हुन् । )

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, चैत २, २०८० ०७:४५

डा. श्रीराम शर्मा, डा. प्रेम राज ढुंगेल, डा. नवरथ बानिया

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

भर्खरै

इलाम २ मा मतगणना सुरु

नेपालले भिसा निःशुल्क गरेको ८ वर्षपछि चीनले पनि नियमित भिसा निःशुल्क गर्दै

वेस्ट इन्डिजले जित्यो टस, नेपालले पायो फिल्डिङको निम्तो

बझाङमा मतगणनाका लागि सर्वदलीय बैठक जारी

लगानी सहजीकरणसम्बन्धी अध्यादेश जारी

लोकप्रिय

सहकारी ठगीले इलाम २ मा तनाव दिएपछि रवि लामिछानेको नयाँ स्टन्ट, धन्यवाद दिन गृह मन्त्रालय पुग्ने को हुन् ?

सरकार ढाल्न कांग्रेसले दाेहाेराे संवाद थालेपछि प्रचण्डले तयार पारे तीन विकल्प

बुद्धनगरमा कांग्रेस–एमालेका चार नेताकाे वार्ता, बालकाेट पुग्दासम्म गगन थापा निराश

२५ अर्ब किलोमिटर टाढाबाट आयो पृथ्वीमा सन्देश, उत्साहित भए नासाका वैज्ञानिक

प्रचण्ड सरकारमा सहभागी हुँदै नाउपा, रञ्जितानिकट चौधरी मन्त्री बन्ने

विचार

चीनमा एउटै भूकम्पले लिएको थियो ८ लाख ३० हजारको ज्यान (भिडियो)

तीन जनाको मुट्ठीमा ३ करोड जनताको लोकतन्त्र

बीसौँ शताब्दीका प्रभावशाली नेता लेनिन (भिडियो)

ब्लग

सधैँ हाँसीखुसी देखिने गाउँकी काकी, डाक्टर र अर्जुन मैनालीले राेजेकाे गलत बाटाे

छोटो तर मनमोहक पदयात्रा 'लाङटाङ'

एक जनमुखी प्रधानपञ्चको नाममा

शिक्षा

युवा विद्यार्थी लक्षित परिसंवाद गर्दै हिमालयन ह्वाइटहाउस स्कुल, एमाले अध्यक्ष ओली पनि सहभागी हुने

बौद्धिक पलायन रोक्न पाठ्यक्रम समय सान्दर्भिक बनाऔँ : प्रधानमन्त्री

कक्षा १२ को परीक्षा आजदेखि, तीन लाख ९० हजार परीक्षार्थी सहभागी हुँदै