कांग्रेस महासमिति बैठकपछि नेपाली कांग्रेस (गठबन्धन) बाट नेपाली कांग्रेस हुने दिशातिर लाग्यो : गेजा शर्मा वाग्ले (अन्तर्वार्ता)

कांग्रेस महासमिति बैठकपछि नेपाली कांग्रेस (गठबन्धन) बाट नेपाली कांग्रेस हुने दिशातिर लाग्यो : गेजा शर्मा वाग्ले (अन्तर्वार्ता)

A+ A A-

चारपटक मिति सारेर नेपाली कांग्रेसले ७–१० फागुनमा १४औँ महाधिवेशनपछि पहिलोपटक महासमिति बैठक गर्‍यो । २०७८ मंसिरमा नेतृत्व चयन गरेको कांग्रेसले ६ महिनाभित्र गर्नुपर्ने नीति अधिवेशनको जिम्मा दिएको महासमिति बैठकले उपसभापति पूर्णबहादुर खड्काको नीति, महामन्त्री गगन थापाको सांगठनिक र अर्का महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्माको राजनीतिक प्रतिवेदन पारित गर्‍यो । त्यस्तै, प्रवक्ता डा. प्रकाशरण महतको नेपालको वर्तमान आर्थिक अवस्था, सम्भावना र भावी दिशासम्बन्धी प्रतिवेदन र लेखा समिति संयोजक श्यामकुमार घिमिरेले लेखा परीक्षण प्रतिवेदन पनि पारित गर्‍यो । ती प्रदेशभित्रका विषयभन्दा पनि कांग्रेसको महासमिति बैठक गठबन्धन गर्ने वा नगर्ने विषयमा केन्द्रित भयो । यो एजेन्डा नै कांग्रेसभित्र निर्णायकजस्तो देखियो । गगन थापाको सिंगो कांग्रेस एकल प्रतिस्पर्धामा मैदान ओर्लिनुपर्ने प्रस्तावको वरिपरिको बहस खासमा कांग्रेसको भविष्यमाथि विमर्श थियो । त्यसैले, कांग्रेसको आन्तरिक जीवनमा पार्ने प्रभाव, देखिएका दाउपेच र अबको कांग्रेस कस्तो कांग्रेस भन्ने विषयमा रहेर राजनीतिक विश्लेषक गेजा शर्मा वाग्लेसँग शिलापत्रकर्मी दिपेन्द्र अधिकारीले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश:

कांग्रेसको महासमिति बैठकको समग्र समीक्षा गर्दा कस्तो पाउनुभयो ?

कांग्रेसको विधानअनुसार महाधिवेशन, महासमिति र केन्द्रीय समिति बैठकसमेत समयमा नहुने भए पनि कर्मकाण्डी र औपचारिकतामा सीमित हुने परिस्थितिमा बहुप्रतीक्षित महासमिति बैठक सम्पन्न भयो । यसमा खुला र घनीभूत रूपमा नीति, नेतृत्व र रणनीतिलगायतका बारेमा छलफल भयो । यो आफैँमा सकारात्मक पक्ष हो ।

महासमितिमा पेस हुने प्रतिवेदनहरू केन्द्रीय समितिमा पेस भए । उपसभापति पूर्णबहादुर खड्काको नीति, महामन्त्री गगन थापाको सांगठनिक र अर्का महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्माको समसायिक राजनीतिक प्रतिवेदन केन्द्रीय समिति र महासमितिबाट सर्वसम्मत पारित भए । यो दोस्रो सकारात्मक पक्ष भयो ।

तेस्रो, कांग्रेसको नीति र नेतृत्व दुवैमा संक्रमणकाल गुज्रिरहेको छ । यस सन्दर्भमा कांग्रेसलाई सैद्धान्तिक, वैचारिक र सांगठनिक दृष्टिकोणबाट रूपान्तरण गर्नुपर्ने आवश्यकता छ । यसका बारेमा महासमिति बैठकमा बहस भयो । खासगरी, महामन्त्री थापाको प्रतिवेदनमा आगामी चुनावमा पार्टीले गठबन्धन नगर्ने, आफ्नै घोषणापत्र, नीति र शक्तिका आधारमा चुनावमा गएर पार्टीलाई बलियो बनाउने प्रस्ताव गर्नुभयो । प्रतिवेदनले कांग्रेसलाई नेपालको बलियो र लोकप्रिय लोकतान्त्रिक शक्ति कसरी बनाउन सकिन्छ भनेर ठोस र बुँदागत रूपमा प्रस्तुत गर्नुभयो । सैद्धान्तिक वैचारिक र सांगठनिक रूपमा रूपान्तरण गरेर पार्टीलाई लोकप्रिय बनाउने महासमिति सदस्यहरूको आवाज आयो । यसका आधारमा विश्लेषण गर्दा कांग्रेसको भविष्यको दृष्टिकोणले सकारात्मक देखिन्छ ।

चौथो, सांगठनिक प्रतिवेदनमा पार्टी रूपान्तरण र सुधारको ठोस मार्गचित्र छ । यदि प्रतिवेदनअनुसार कांग्रेस सञ्चालित हुने हो भने कांग्रेसले नयाँ जीवन पाउनेछ । प्रतिवेदनमा २० वटा बुँदा छन्, ती प्रस्ताव अत्यन्त महत्त्वपूर्ण छ । कांग्रेसलाई मासबेस्ड पार्टी बनाउने, सदस्यता प्रणाली, प्राइमरी इलेक्सन, प्रत्यक्ष चुनाव प्रणालीबाट नेतृत्वको छनोटलगायतका बुँदाहरू पेस गर्नुभएको छ । यसो हुन सकेमा कांग्रेस लोकप्रिय हुन सक्ने देखिन्छ ।

पाँचौँ, गठबन्धनका बारेमा सर्वाधिक चर्चा भयो । प्रतिनिधिहरूमा गुटगत रूपमा धारणा राख्ने प्रवृत्ति देखियो । पार्टीका आमकार्यकर्ताको भावना गठबन्धनको विपक्षमा देखियो । आफ्नै शक्ति, क्षमता घोषणापत्र, एजेन्डाका आधारमा चुनाव लड्नुपर्छ भन्ने कुरा सशक्त रुपमा उठ्याे । महासमितिको बैठकपछि नेपाली कांग्रेस (गठबन्धन) बाट नेपाली कांग्रेस हुने दिशातर्फ उन्मुख हुने देखियो । नेपाली कांग्रेस मात्र होइन कि नेकपा एमाले, माओवादी केन्द्र, रास्वपा, राप्रपालगायतका मूलधारका सबै पार्टीहरूले कसैसँग गठबन्धन नगरी आफ्नै घोषणापत्र र शक्तिका आधारमा चुनाव लड्नुपर्छ । बहुमत ल्याउने पार्टीले सरकार बनाउँछ, अरु पार्टी प्रतिपक्षमा बस्छन् । कुनै पार्टीको बहुमत आएन भने गठबन्धनको सरकार बन्छ । यसमा कांग्रेसले नेतृत्वदायी भूमिका निर्वाह गरेको छ ।

छैटौँ, नेतृत्वमा पुगेपछि आर्यघाट नपुगुञ्जेल नेतृत्व नछाड्ने कांग्रेसमा प्रवृत्ति छ । यही कारण का‌ंग्रेसले नेतृत्वको विकास भएन । पार्टीमा युवा पंक्ति बौद्धिक समुदाय र व्यावसायिक समुदायको आकर्षण घट्दै गयो । महामन्त्रीद्वयको प्रस्तावमा इन्ट्री भएजस्तै एक्जिट पोलिसी पनि ल्याइयो । महामन्त्री शर्माले १,२,३, ४ भन्दै एक्जिट पोलिसी ल्याउनुभयो । एक्जिट पोलिसीले पहिलो कुरा, कांग्रेसलाई रूपान्तरण गर्ने भयो । दोस्रो, नेतृत्व विकासकाे वातावरण हुने भयो । तेस्रो, बौद्धिक र व्यावसायिक पक्षको पनि कांग्रेसप्रति आकर्षण बढ्ने भयो ।

आफ्नै शक्ति, क्षमता घोषणापत्र, एजेन्डाका आधारमा चुनाव लड्नुपर्छ भन्ने कुरा उठ्नु सकारात्मक पक्ष हो । महासमितिको बैठकपछि नेपाली कांग्रेस (गठबन्धन) बाट नेपाली कांग्रेस हुने दिशातर्फ उन्मुख हुने देखियो ।

सातौँ, महासमितिमा नीति र नेतृत्वको आलोचना भएको छ । यसले नेतृत्वलाई पार्टी र जनताप्रति उत्तरदायी बनाएको छ । पार्टी सदस्यको भावनाविपरीत पार्टी सञ्चालन गरियाे भने मेरो पनि आलोचना हुन्छ, मलाई पनि आलोचना गर्छन् भन्ने अनुभूति पार्टी नेतृत्वलाई भयो । कार्यकर्ताको भावनाविपरीत पार्टी चलाइयो भने म पनि नेतृत्वबाट विस्थापित हुनुपर्छ भन्ने स्पष्ट सन्देश महासमिति सदस्यहरूले नेतृत्वलाई दिएका छन् ।

आठौँ, वैचारिक दृष्टिकोणले डिपार्चर नै गर्नुपर्ने स्थिति छ । पटकपटक अवसर पाएको र डेलिभरी गर्न नसकेको नेतृत्वका कारण नेतृत्वमाथि नै प्रश्न उठ्दै आएको छ । पार्टीभित्र वैचारिक र वैकल्पिक नेतृत्वको खोजी गरिएको थियो । यसपटकको बैठकमा गगन थापा, विश्वप्रकाश, प्रदीप पौडेल, बद्री पाण्डे, जीवन परियार, गुरुराज घिमिरेले मात्र होइन, थुप्रै महासमिति सदस्यहरूको पनि धारणा त्यस्तै रहेछ भन्ने देखियो । पार्टीले जनमुखी नीति अख्तियार गर्नुपर्ने, लोकप्रिय, भिजनरी र ऊर्जाशील नेतृत्व हुनुपर्ने कार्यकर्ताको माग देखियो ।

अन्तिममा, हिजोसम्म कांग्रेस कमजोर भयो, गठबन्धनबिना बाँच्न सकिँदैन, हाम्रो अक्सिजन भनेको गठबन्धन हो, हाम्राे मित्रशक्ति भनेको स्वाभाविक रूपमा माओवादी हो, माओवादीको इशारा र आदेशबिना कांग्रेस हलचल गर्न र बाँच्न पनि सकिँदै भन्ने लघुताभास थियो । यसपटक कांग्रेस आफ्नै हैसियतमा चुनाव लड्छ, कांग्रेसको विचार र दृष्टिकोण सबैभन्दा उपयुक्त छ र याे नीतिका आधारमा जनतासँग जाँदा कांग्रेस बलियो हुन्छ भन्ने आत्मविश्वास र नयाँ ऊर्जा हासिल भएकाे छ ।

यी त तपाईंको नजरमा देखिएका सकारात्मक पक्ष भए । खासमा अब चुनौती के–के देखिन्छन् ?

विशेष गरी तीनवटा चुनौतीहरू छन् । पहिलो, महासमिति बैठकबाट नीतिगत प्रस्तावहरू पारित भए पनि यसको कार्यान्वयन कसरी हुन्छ ? विधानले व्यवस्था गरेका, महासमितिले पारित गरेका, महाधिवेशनले पारित गरेका प्रस्तावहरू कार्यान्वयन नभइरहेको अवस्थामा यी निर्णयहरू कसरी कार्यान्वयन हुन्छन् भन्ने प्रश्न र आशंका स्वाभाविक हो । पार्टीका महामन्त्रीहरू गगन र विश्वलाई महाधिवेशन, महासमिति र केन्द्रीय समितिले गरेका निर्णय कार्यान्वयन गराउने चुनौती छ । महासमितिमा महामन्त्रीहरूले लगेको प्रस्ताव कार्यान्वयन गर्ने भूमिकामा उहाँहरू नै रहनुभएकाले कार्यान्वयन हुन्छ भन्ने अपेक्षा गर्न सकिन्छ । यो उहाँहरूको पनि अग्निपरीक्षा हो ।

दोस्रो, अहिले नीतिगत रूपमा प्रस्ताव पारित भए अर्काे वर्ष विधान अधिवेशन हुन्छ । त्यो क्रममा अहिले पेस भएको प्रतिवेदनका आधारमा विधान संशोधन गर्न सक्नुहुन्छ कि हुँदैन भन्ने अर्को प्रश्न छ ।

तेस्रो, समूह विभाजन भएर छलफल भयो । ६ सयभन्दा बढी प्रतिनिधिहरू सहभागी भए । त्यसमा गुटको छाया देखियो । गठबन्धनको सन्दर्भमा संस्थापन पक्षको निर्देशनअनुसार आफ्नो धारणा राख्नुपर्ने बाध्यात्मक परिस्थिति भएकाे पनि देखियो । गठबन्धनका बारेमा नकरात्मक टिकाटिप्पणी हुँदा सम्भावित सत्तामा अवरोध हुन्छ कि भनी सभापति र संस्थापन पक्ष आवश्यकताभन्दा बढी चिन्तित, सतर्क र सचेत थियो । महामन्त्रीको प्रतिवेदनमाथि शीर्ष तहमा छलफल हुँदै गर्दा सभापति शेरबहादुर देउवा र उपसभापति पूर्णबहादुर खड्का गएर राति प्रधानमन्त्रीलाई भेटेर आफ्नो पार्टीभित्रको कुरा गर्नु दुर्भाग्यपूर्ण हो ।

महासमितिमा आएका सुझाव समेटेर केन्द्रीय समितिले परिमार्जनसहित पारित गर्ने भनिएको छ । त्यसमा सभापति र पदाधिकारीले मञ्चबाट बोलेका छन् । लिखित निर्णय भएको छैन । अख्तियारी दिने विषय प्रेस विज्ञप्तिमा पनि छैन । महासमितिले नेतृत्व चयनबाहेक सबै हैसियत राख्छ । फेरि केन्द्रीय समितिले अन्तिम रूप दिने भनेपछि यो कत्तिको विधानसम्मत देखिन्छ ?

महासमिति सर्वोच्च निकाय हो । महाधिवेशनलाई भएकाे क्षेत्राधिकारमध्ये नेतृत्व चयन बाहेक सम्पूर्ण अधिकारहरू यसलाई छ । हुनुपर्ने नीति महाधिवेशन हो । सर्वोच्च निकायबाट तीनवटै प्रतिवेदन सर्वसम्मतिले पारित भए । यी प्रतिवेदनहरूका बारेमा आएका सुझावहरू समेट्ने हो । प्रतिवेदनमा भएका कुराहरू हटाउने होइन, दस्तावेजलाई स‌मृद्ध बनाउने कुरामा केन्द्रीय समितिले भूमिका निर्वाह गर्न सक्छ ।विगतमा पनि अभ्यास भएकाे देखिन्छ । त्यसमा परिमार्जन हुने प्रश्न आउन सक्दैन । यदि भयो भने त्यो लोकतान्त्रिक पार्टीका लागि विडम्बना हो ।

महासमिति बैठक नै भद्रगोल देखियो । बहस गर्नेले पनि मेरिटमा गरेनन् । चारपटक त मिति सारेर बल्ल बैठक बसेको थियो । निर्णय पनि त्यस्तै भद्रगोल नै आयो । कांग्रेस सधैँ भद्रगोल किन हुन्छ ?

बढीभन्दा बढी प्रतिनिधिहरूलाई सहभागी गराउने हिसाबले चार समूहमा विभाजन गरेर छलफल गराइयो । उद्देश्य ठीक थियो । त्यहाँ गुटगत मनोविज्ञानले काम गरेको जस्तो देखियो । स्वतःस्फूर्त रूपमा बहस, छलफल, संवाद र अन्तर्क्रिया भएको भए बढी फलदायी हुन्थ्यो ।

महासमिति बैठकमा राख्ने आफ्नो प्रतिवेदनको जाहेरी दिन बालुवाटार जाने र बालुवाटारको अनुमति पाएपछि मात्रै बैठकमा पेस गर्ने माओवादीपरस्त नीतिको दृश्य देखिनु कांग्रेसका लागि दुर्भाग्य हो । यस्तो सम्झौतामुखी नेतृत्वले पार्टीलाई भविष्यमा थप क्षति गर्नेछ ।

महामन्त्री थापाको रुख चिह्नमा मात्र मत हाल्ने वातावरण सिर्जना गर्ने र चुनावअघि गठबन्धन नगर्ने प्रस्तावकै कारणले गर्दा माओवादीसँगको गठबन्धनलाई असर पर्छ कि ? अथवा निकट भविष्यमा सत्तारोहण हुने बाटाेमा अवराेध सिर्जना हुन सक्छ कि भनेर सभापति देउवा सचेत देखिनुहुन्थ्याे । सार्वजनिक सञ्चारमाध्यममा समाचार प्रकाशित भए अनुसार गठबन्धनको विपक्षमा मत नआओस् भनेर निर्देशन जारी गरियो । यसले सहज छलफलको वातावरण भएन । यद्यपि, समूहगत छलफलको प्रयासको थालनी सकारात्मक हो ।

उद्घाटन सत्रपछि केन्द्रीय समितिले पास गरेको सांगठनिक प्रतिवेदनमा छलफल गर्न शीर्ष नेताहरू सभापति देउवा निवासमा भेला हुनुपर्ने अवस्था आयो । मध्यरातमा पनि सभापतिले आफ्ना समूहका केही नेतालाई 'भयो अब चुप लाग' भन्नुपर्ने । त्यही बेला प्रधानमन्त्री प्रचण्ड भेट्न सभापति देउवा र उपसभापति पूर्णबहादुर खड्का जानुभयो । गुटगत किचलोमा पार्टीको प्रस्तावमा सेन्सर अर्को पार्टीका अध्यक्षलाई लगाइदेऊ भनेजस्तो देखिएको बुझ्न सकिन्छ ?

गगनजीले कांग्रेस पार्टीलाई रूपान्तरण गर्ने गहन र दूरगामी प्रतिवेदन पेस गर्नुभएको छ । यो कांग्रेसको हितमा, जनता र कार्यकर्ताको भावनाअनुसार छ । विगतमा गठबन्धन गरेर चुनाव लडेको, गठबन्धनका आधारमा प्रधानमन्त्रीको प्रतीक्षा गरिरहेको बेला सत्ताबाट विमुख हुनुपर्छ कि भन्ने मनोवैज्ञानिक रूपमा आतंकित भएको देखिन्थ्यो । वनको बाघले खानेभन्दा पनि मनको बाघले खाएकाे देख्छु । माओवादीको विधान सम्मेलनमा माओवादी एक्लै लड्ने र पहिलो शक्ति हुने, २०६४ को शक्तिका साथ स्थापित हुने निर्णय गरेको थियो । अध्यक्ष प्रचण्डको वामपन्थीसँग एकता र लोकतन्त्रिकसँग सहकार्यको नीति सार्वजनिक भएको थियो । एकीकृत समाजवादीको एक्लै चुनाव लड्ने भनेर संगठन विस्तारमा लागेर सर्कुलर जारी गरेको छ ।

कांग्रेसले चुनाव एक्लै लड्छु, कार्यकर्तालाई आफ्नै चुनाव चिह्नमा मतदान गर्ने वातावरण बनाउँछु भन्ने हैसियत राख्दैन भने त्यो पार्टीको भविष्य के होला ? पार्टीका नेताहरूमा बढी लघुताभास, आवश्यकताभन्दा बढी सत्तामुखी प्रवृत्ति र आवश्यकताभन्दा बढी सम्झौतामुखी भएको देखिन्छ । यसबारेमा सशक्त जवाफ महासमिति बैठकले दिएको छ । महासमिति बैठकमा पेश हुने प्रतिवेदनको जाहेरी दिन बालुवाटार जाने र अनुमति पाएपछि मात्रै बैठकमा पेस गर्ने माओवादीपरस्त नीतिको दृश्य देखिनु कांग्रेसका लागि दुर्भाग्य हो । यस्तो सम्झौतामुखी नेतृत्वले पार्टीलाई भविष्यमा थप क्षति गर्नेछ ।

प्रभावशाली नेता डा. शेखर कोइरालाले महासमितमा पेस गर्ने प्रतिवेदन केन्द्रीय समितिमा पेस गर्दा गठबन्धनको छाया देखियो भन्नुभयो । त्यही प्रतिवेदन केन्द्रीय समिति र महासमितिबाट अनुमोदन भयो । उहाँले आफ्नो धारणा राख्नुभयो । भावी सभापतिको रूपमा तयार हुँदै गर्नुभएका शेखरको स्थान महासमिति बैठकले कहाँ देखायो ?

विगत महाधिवेशनमा शेरबहादुर देउवासँग प्रतिस्पर्धा गरेर ४० प्रतिशत मत ल्याउनुभएका शेखर कोइरालाको उपस्थिति यसपटकको महासमिति बैठकमा बलियो रूपमा देखिएन । वैचारिक दृष्टिकोण र विचार प्रस्ट आएन । सोही समूहबाट निर्वाचित महामन्त्री गगन थापाको प्रतिवेदनमा पनि उहाँनिकट कार्यकर्ताहरूले समर्थन गरेको देखिएन । राष्ट्रिय, पार्टीको राजनीति, नीति, संगठनका दृष्टिकोणले आगामी बाटो के हुनुपर्छ ? आगामी महाधिवेशनमा के हुनुपर्छ ? आगामी कार्यदिशा के हुनुपर्छ ? भनेर ठोस दृष्टिकोण नआएकाले शक्तिशाली नेता भएपनि छायामा परेको देखियो ।

महासमिति बैठक चलिरहँदा हिन्दुवादी नेताहरूले हिन्दु राज्यको माग गर्दै बैठकस्थलको मूल गेटअगाडि हस्ताक्षर गराए । उनीहरूको दाबी बहुमत सदस्यले हस्ताक्षर गरे भन्ने छ । उनीहरूले आफ्ना कुरा महासमितिमा दर्ता गराए । यसको प्रभाव केही पर्छ कांग्रेसमा ?

हरेक महासमिति र महाधिवेशनमा पार्टीका सीमित समूहले एजेन्डा उठाउँदै आएको देखिन्छ । योपटक बाहिर धेरै चर्चा भएको पाइयो । भित्र छलफलका क्रममा यसलाई चर्चा गरिएन । पार्टीको नेतृत्व पंक्तिले स्वीकार नगर्ने भन्ने दृष्टिकोण थियो । त्यसैले बैठकभित्र आवाज पनि खासै उठेन । जब कुनै पार्टी र नेता कमजोर हुन्छन् भने उनीहरूमा राष्ट्रियता र धर्मको राजनीति गर्ने प्रवृत्ति देखिन्छ । राष्ट्रियता र धर्मलाई राजनीतीकरण गरिनु हुँदैन । नेपालजस्तो बहुधार्मिक, बहुसांस्कृतिक, बहुजातीय, बहुभाषिक र बहुलवादी समाजमा बहुलता र विविधतालाई सम्बोधन गर्न नेपाललाई धर्मनिरपेक्ष राज्य घोषणा गरिएको छ । सँगै सनातनदेखि चलिआएको धर्म संस्कृतिको संरक्षण गर्ने भनेर संविधानमा उल्लेख छ । यो नेपालकाे सन्दर्भमा सर्वोत्तम विकल्प हो । धर्म व्यक्तिको हुन्छ र राज्यको हुँदैन । त्यसैले राज्य तटस्थ हुन्छ ।

सभापतिलाई पार्टीमा अघि बढ्न विधानले दिँदैन । प्रधानमन्त्री बन्ने उत्कट अभिलाषालाई जोगाउन प्रचण्डँग सुमधुर सम्बन्ध राख्दै पूरा गर्ने देखिन्छ । यसबाट बाहिर उहाँ आउन चाहनु भएन ।

महिलालाई पदाधिकारीमा आरक्षण दिनुपर्ने कुरा पनि उठ्यो । ३३ प्रतिशत सहभागिता होइन, ५० प्रतिशत हुनुपर्छ भन्ने पनि सुनियो । पार्टी इतिहासमा महिला आबद्धता सुरुदेखि नै छ । तर, नेतृत्वमा स्थापित हुन सकिरहेको देखिँदैन । महिला नेतृत्व विकास गर्न कांग्रेसले किन सकिरहेको छैन ?

कांग्रेसको विधानले समावेशी बनाउन परिकल्पना गरेको छ । नेतृत्व तहमा जति समावेशी हुनुपर्ने हो, त्योअनुसार छैन । महिला पनि नेतृत्वमा पुग्नुपर्छ भन्ने माग उठ्नुपर्छ । नेतृत्वको विकास भइसकेको छैन । विधानले परिकल्पना गरेअनुसार महिला, मधेशी, जनजाति अल्पसंख्यक र पिछडिएको समुदायबाट नेतृत्वमा पुग्न सक्ने व्यवस्था विधानमा गरिनु आवश्यक छ ।

महासमिति बैठक सकिएपछि चियापान गर्ने होडबाजी नै देखियो । पूर्वउपसभापति शशांक कोइरालाले आयोजना गर्नुभएको चियापान कार्यक्रममा आयोजक शशांक र धन्यवाद सभापति देउवाको देखियो । अलिहेसम्म दृश्य देखिइसकेको छैन देउवाले उत्तराधिकारीको रूपमा कसलाई ल्याउँछन् भनेर । यसलाई अबको नेतृत्व कतातिर हो भनेर संकेत गरेको रूपमा बुझ्न सकिन्छ ?

सभापति देउवा अबको महाधिवेशनपछि स्वाभाविक रूपमा अवकाशमा जानुहुन्छ । त्यस कारण भावी नेतृत्वका बारेमा छलफल हुनु स्वाभाविक हो । चियापानमा सौहार्दता र हार्दिकता देखिनु स्वभाविक हाे । तथापि हार्दिकता देखियो, त्यसका आधारमा छलफल, अनुमान र चर्चा भयो । मैले सभापति देउवालाई बुझेअनुसार उहाँले निकट भविष्यमा उत्तराधिकारी तोक्ने सम्भावना कम देख्छु । यदि उहाँले उत्तराधिकारी घोषणा गर्नुभयो भने पनि काङ्ग्रेस कार्यकर्ताहरूले विवेकसमत निर्णय गर्छन् । कांग्रेस कार्यकर्ताको भावना, विचार र भिजन भएको नेतृत्व आउनुपर्छ भन्ने महासमिति बैठकमा देखिन्थ्यो । युवापुस्ताको भावनालाई सम्बोधन गरेर कांग्रेसमा त्यहीअनुसारको दृष्टिकोण विकास होला ।

यसो भनिरहँदा २७ वर्षीय युवाले म किन कांग्रेस हुने ? भनेर बैठकमा प्रश्न गरे । महासमिति आउँदा मलाई फुच्चे भन्छन्, भोट आवश्यक रहेन ? भनेका छन् । गाउँबाट 'कांग्रेस किन बन्ने ?' भन्ने आक्रोश देखिँदा र भावी नेतृत्व गर्ने पदाधिकारीलाई कार्यकर्ताको तीनवटा सन्देश स्पष्ट थिए । पहिलो, २१औँ शताब्दीको आर्थिक, राजनीतिक र सामाजिक चुनौतीलाई सामना गर्ने समयानुकुल जनमुखी र उदारनीति पार्टीले अनुसरण गर्नुपर्छ ।

दोस्रो, पुस्तान्तरणसहितको नेतृत्व हस्तान्तरण आगामी १५औँ महाधिवशेनबाट गर्नुपर्छ । तेस्रो, समाजमा देखिएका चुनौतीका साथै एमाले, माओवादीसँग प्रतिस्पर्धा छँदै थियो, नयाँ दल र बालेनहरूको उदयले कांग्रेसका कार्यकर्तामा भिजनरी,उर्जाशील र नयाँ पुस्ताकाे लाेकप्रिय नेतृत्व अब पार्टीमा आउनुपर्छ भन्ने देखिएको छ । ती भिजन र एजेन्डासहित जनतामा जान सकिएन भने पार्टीको भविष्यमाथि प्रश्न खडा हुन्छ भन्ने चिन्ता कार्यकर्तामा देखियो । त्यसका आधारमा नै अब पार्टीको नीति र नेतृत्व तयार हुनुपर्छ ।

गठबन्धनको विषय पहिलो र महासमितिले गर्नुपर्ने विषय दोस्रो बन्यो । यस्तोमा सभापति देउवा भावी प्रधानमन्त्री सुरक्षित गर्ने दबाबमा देखिनुभयो । समग्रमा सभापतिको भूमिका कस्तो पाउनुभयो ?

सभापतिको ध्यान अहिले पार्टी होइन, केवल सत्ता छ । प्रचण्ड र गठबन्धनलाई रिझएर कसरी प्रधानमन्त्री हुने भन्दा उहाँको दोस्रो चिन्तन देखिँदैन।

अबको कांग्रेस कस्तो बनाउने भन्ने नेतृत्वले हो । भावी नेतृत्वमा देखिएकाहरूदेखि दाबी गर्नेसम्मको कुरा सुन्नुभयो । महासमितिको परिदृश्यबाट कस्तो खालको नेतृत्व देखिन्छ ?

कांग्रेस नीति र नेतृत्व दुवै रूपबाट संक्रमणकालमा गुज्रिएको छ । का‌ग्नेसकाे नीति र कार्यक्रम जनता र कार्यकर्तामुखी छैन । संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको अपनत्व लिएर प्रगतिशील, नागरिकमुखी र उदारवादी नीति लिएर जनतासमक्ष गएर लोकप्रिय शक्ति बन्ने रणनीति कांग्रेसको उपयुक्त नीति हो । सभापति देउवा स्वभाविक अवकाशमा जाने भएकाले अबको नेतृत्वकाे बारेमा बहस, छलफल र चर्चा हुनु स्वाभाविक हो । महामन्त्री थापाले पार्टीलाई रूपान्तरण गर्नेदेखि समुन्नत नेपाल बनाउने ठाेस दस्तावेज ल्याउनुभएको थियो । सैद्धान्तिक दृष्टिकोणले पार्टीको नीतिलाई रूपान्तरण गर्न आवश्यक छ भनेर प्रस्ताव गर्नुभएको थियो ।

पार्टीले लोकतान्त्रिक समाजवादभन्दा पनि सामाजिक लोकतन्त्र अनुसरण गर्नुपर्छ भन्ने दृष्टिकोण थियो । यसपटक संगठनलाई रूपान्तरण गर्नका लागि प्रस्ताव ल्याउनुभयो । वैकल्पिक नीति र नेतृत्व दुवै दृष्टिले महामन्त्री थापा आएको देखियो । वैचारिक, सैद्धान्तिक र सांगठनिक रूपान्तरण गर्ने प्रस्तावलाई पार्टीका नेता र कार्यकर्ताले पनि समर्थन गरेको देखियो । गगनसाथै विश्वजी, प्रदीपजी, गुरुजी, बद्रीजी, जीवनजीलगायतका नेताहरूले पनि पार्टीलाई परिवर्तनको वकालत गर्दै आउनुभएको छ । त्यसैले यस पटकको महासमितिको बैठकबाट पार्टीमा वैकल्पिक नीति र वैकल्पिक नेतृत्व स्थापित भएको देखिन्छ । महासमिति बैठकमा गगनजी आत्मविश्वासका साथ प्रस्तुत हुनुभएको थियो । त्यसमा कार्यकर्ताले समर्थन गरेको देखिन्थ्यो । महासमितिको बैठकको परिदृश्यबाट विश्लेषण गर्दा सशक्त वैकल्पिक नेतृत्वको रूपमा महामन्त्री थापाकाे उदय भएकाे देखिन्थ्याे।

प्रकाशित मिति: बुधबार, फागुन १६, २०८० १९:१८

दिपेन्द्र अधिकारी

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

भर्खरै

विश्वकप खेल्ने टाेली घाेषणा भएपछि सन्दीपले लेखे– षड्यन्त्रकाे शिकार भएँ, सबैलाई आशिष मिलाेस्

नेता भएर अर्ती नदिनुस् आफूले पनि काम गर्नुस् : मुख्यमन्त्री कँडेल

सप्तरीको चिम्टीका अग्निपीडितलाई छिन्नमस्ता गाउँपालिकाका कर्मचारीले एक दिनको तलब दिने

गर्मी बढेपछि बुटवलका विद्यालयमा दुई दिन बिदा

सुदूरपश्चिमका मुख्यमन्त्री साेडारीले शुक्रबार विश्वासको मत लिने

लोकप्रिय

सहकारी ठगीले इलाम २ मा तनाव दिएपछि रवि लामिछानेको नयाँ स्टन्ट, धन्यवाद दिन गृह मन्त्रालय पुग्ने को हुन् ?

सरकार ढाल्न कांग्रेसले दाेहाेराे संवाद थालेपछि प्रचण्डले तयार पारे तीन विकल्प

इलाम २ः प्रारम्भिक मतपरिणाममा एमाले र 'पूर्वएमाले'बीच टक्कर

श्रीमती रञ्जितासँगकाे सहमति भंग भएपछि रेशम विक्षिप्त, २० मिनेटमा सात स्टाटस

इलाम २ अपडेटः यस्तो छ प्रारम्भिक मतपरिणाम

विचार

पसिना बगाउनेहरूलाई हेलाहोचो गरेर कसरी आऊला समृद्धि ?

लगानी सम्मेलन : यसअघि गरिएका लगानी प्रतिबद्धता कार्यान्वयन भए कि भएनन्, खाेजी हुनुपर्छ

चीनमा एउटै भूकम्पले लिएको थियो ८ लाख ३० हजारको ज्यान (भिडियो)

ब्लग

कसरी हटाउने सार्वजनिक सवारीको बेथिति ?

सधैँ हाँसीखुसी देखिने गाउँकी काकी, डाक्टर र अर्जुन मैनालीले राेजेकाे गलत बाटाे

छोटो तर मनमोहक पदयात्रा 'लाङटाङ'

शिक्षा

आफ्नै छोराछोरी पढाउन राजा वीरेन्द्रले भित्र्याएका थिए ए–लेभल, कस्ता विद्यार्थीले पढ्ने ?

जनकपुरकाे याज्ञवल्क्य स्कुलमा विद्यार्थीकाे आकर्षण, प्रवेश परीक्षा दिने आधाले मात्रै पाए भर्ना

१२ वर्षीय सुवर्णो आइज्याक बारी कसरी बने प्रोफेसर ?