रुससँगको युद्ध तेस्रो वर्षमा प्रवेश गरेपछि के भन्छन् जेलेन्स्की ?

A+ A A-

शनिबार रूस-युक्रेन युद्धको दोस्रो वर्ष पूरा भइ आइतबारदेखि तेस्रो वर्षमा प्रवेश गरेको छ । तर, युद्ध लम्बिँदै जाँदा युक्रेनले पाइरहेको पश्चिमा सहायता केही कम हुँदा युक्रेन रक्षात्मक बनेको छ । पश्चिमा सहायताको अभावका कारण यो वर्ष युक्रेन कमजोर देखिँदा रूस भने उत्साही बनेको अन्तर्राष्ट्रिय समाचार एजेन्सीहरूले जनाएका छन् ।

रूसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले फेब्रुअरी २४ सन् २०२२ को बिहानै ‘विशेष सैन्य अभियान’ को घोषणा गर्दा धेरैले केही दिनभित्रै मस्कोले युक्रेन कब्जा गर्ने अनुमान गरेका थिए । तर, युक्रेनले अहिलेसम्म रूसी आक्रमणको प्रतिकार गर्दै कतिपय स्थानबाट रूसी सेनालाई पछि सर्न बाध्य बनाएको छ ।

तर, युक्रेनले सन् २०२३ को प्रत्याक्रमण अनपेक्षित रूपमा असफल भएपछि धक्का खाएको छ । यो उसलाई आफ्ना सहयोगीले युद्धका लागि प्रतिबद्धता गरेअनुसारको हतियार र आर्थिक सहयोगको अभावका कारण भएको रूस–युक्रेन युद्धबारे नजिकबाट जानकारी राख्ने विश्लेषकहरूले बताएका छन् ।

रूसी सेनाले युद्ध उत्पादनको वृद्धिका कारण शक्तिको स्थिति निर्माण गरेको छ, जबकि युक्रेनका सैनिकहरूसँग जनशक्तिको कमी छ र तोपखाना र हवाई प्रतिरक्षाका लागि पश्चिमी–आपूर्ति गरिएको गोलाबारूदको यथेष्ट आपूर्ति नहुँदा सुस्त गतिमा रक्षात्मक लडाइँ लडिरहेको छ ।

युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीले हतियार आपूर्तिसम्बन्धी निर्णय ‘प्राथमिकता’ हुनुपर्ने बताएका छन् । युद्ध तेस्रो वर्षमा प्रवेश गरेपछि जेलेन्स्कीले युक्रेन रुससँग लड्ने बताएका छन् । उनले युक्रेनी जनतालाई रुसले कुल्चन नसक्ने प्रतिक्रिया दिएका छन् ।

युरोपेली आयोगकी प्रमुख उर्सुला भोन डेर लेयेनलगायत पश्चिमा नेताहरू युक्रेनको ‘असाधारण प्रतिरोध’को प्रशंसा गर्दै शनिबार किभ आइपुगेका छन् । तर, अमेरिकी कङ्ग्रेसले ६० अर्ब अमेरिकी डलरको सहायता कार्यक्रम रोकेपछि युक्रेनका लागि समग्र तस्वीर अन्धकारमय बनेको अन्तर्राष्ट्रिय समाचार एजेन्सीहरूले उल्लेख गरेका छन् ।

अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले रिपब्लिकन सांसदहरूलाई थप अनुदान नरोक्न पुनः आह्वान गर्दै ‘इतिहासले पर्खिरहेको’ र ‘यस महत्त्वपूर्ण घडीमा युक्रेनलाई समर्थन गर्न असफल भएको दिन’ नबिर्सिने दोहोर्‍याएका छन् ।

तर, रुसले युक्रेनमाथिको कडा आक्रमण जारी राखेको छ । फेब्रुअरी १७ मा डोनेट्स्क नजिकैको मारिङ्का शहरले अति बलियो किल्ला भएको शहर अभ्दिभ्का कब्जा गरेपछि पछिल्लो आक्रमणको केन्द्रविन्दु बनेको छ । तर, युक्रेनीहरूले भने आफूहरू युद्धसँग अभ्यस्त भइरहेको प्रतिक्रिया दिएका छन् ।

युद्धका कारण युक्रेनले ठूलो क्षति व्यहोरिरहेको छ । विश्व बैंक, युरोपेली सङ्घ, संयुक्त राष्ट्र सङ्घ र युक्रेनी सरकारको पछिल्लो अनुमानअनुसार रूसको आक्रमणबाट ध्वस्त भएका शहर र शहरहरूको पुनर्निर्माण गर्न युक्रेनलाई लगभग आधा ट्रिलियन डलर आवश्यक पर्छ ।

युद्धका कारण करिब ५० हजार सर्वसाधारण मारिएको अनुमान युक्रेनले गरेको छ । तर, कुनै पनि पक्षले सैनिक मृत्यु र घाइतेको सङ्ख्या सार्वजनिक गरेका छैनन् भने दुवै पक्षले ठूलो क्षति पुर्‍याएको दाबी गरेका छन् । यद्यपि, अगस्ट २०२३ मा द न्युयोर्क टाइम्सले अमेरिकी अधिकारीहरूलाई उद्धृत गर्दै युक्रेनको ठूलो सैन्य क्षति (७० हजारको मृत्यु र एक लाखदेखि एक लाख २० हजारसम्म घाइते) भएको उल्लेख गरेको थियो ।

गत डिसेम्बरमा सार्वजनिक भएको अमेरिकी गुप्तचर निकायले ३ लाख १५ हजार रूसी सैनिक मारिएको वा घाइते भएको सङ्केत गरेको थियो । तर, रूसी रक्षामन्त्री सर्गेई शोइगुले युक्रेनमा मस्कोको सेनासँग हालै भेटेको र सेनाको अनुपातका आधारमा फाइदा आफ्नो पक्षमा रहेको बताएका छन् । उनलाई रूसी सेनाले अभ्दिभ्कालाई नियन्त्रणमा लिएपछि ‘आफ्नो प्रगति जारी रहेको’ बारेमा पनि जानकारी गराइएको थियो ।

शोइगुलाई दिइएको रिपोर्टमा भनिएको छ, 'युक्रेनी सेनाको सङ्ख्या र बाहिरको सङ्ख्या कम छ, त्यसैले पूर्वी मोर्चामा युक्रेनको मनोबल कमजोर छ । त्यसैले उनीहरू रूसी सेनालाई जमिन सुम्पिँदै छन् ।'

बाख्मुतनजिकैका एक सैनिकले नाम नबताउने सर्तमा भनेका छन्, 'हामीसँग हतियार (गोलाबारूद) सकिइसकेको छ र रूसीहरू आइरहन्छन् । हाम्रा धेरै साथीहरू घाइते भएका छन् वा त्योभन्दा पनि खराब अवस्थामा छन् । सबै कुरा झन्‌झन् बिग्रँदै गएको छ ।'

बेलायतका प्रधानमन्त्री ऋषि सुनकले युक्रेनका लागि तत्काल आवश्यक तोपखानाको गोलाबारुदको उत्पादन बढाउन २४ करोड ५० लाख पाउन्ड (३१ करोड १० लाख अमेरिकी डलर) को नयाँ रक्षा प्याकेजको घोषणा गरेका छन् ।

उता मस्कोले आफ्नो हतियार उत्पादनमा व्यापक वृद्धि गरेको छ र इरानबाट ड्रोन खरिद गरेको छ । रूसले उत्तर कोरियाली क्षेप्यास्त्रहरू प्रयोग गरेको पुष्टि भएको किभले दाबी गरेको छ ।

यस द्वन्द्वले रूसलाई पश्चिमबाट अझ बढी अलगावतर्फ धकेलेको छ, संयुक्त राज्य अमेरिका र यसका सहयोगीहरूले धेरै प्रतिबन्धहरू लगाएका छन् । अमेरिकी राष्ट्रपति बाइडेनले पुटिनको ‘वार मेसिन’ रोक्न निरन्तर दबाब दिने र पुटिनका सबैभन्दा मुखर आलोचक एलेक्सी नाभाल्नीको साइबेरियाको जेलमा गत हप्ता भएको मृत्युका लागि पनि मूल्य तोक्न माग गर्दै रुसविरुद्ध थप प्रतिबन्धको घोषणा गरेका छन् ।

यसैबीच, फ्रान्सका राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोँले शनिबार बिहान आफ्ना रूसी समकक्षीलाई युद्धलाई लिएर ‘युरोपेलीहरूको थकानमा भरोसा नगर्न’ आग्रह गर्दै फ्रान्सले किभलाई गरेको समर्थन ‘डगमगाउने छैन’ भनेका छन् । तर, पुटिनले रूसी सेनालाई ‘सच्चा राष्ट्रिय नायक’ को संज्ञा दिएका छन् । उनले युद्धका वर्षहरू देशभक्ति जगाउन र असहमतमाथि अझ कठोर दमन गर्न प्रयोग गरेका छन् ।

मस्कोको सडकमा हिँडिरहेका अधिकांश मानिसहरूसँग गरिएको सर्भेक्षणमा युक्रेनमा लडिरहेका रूसी सैनिकलाई आफ्नो समर्थन रहेको एएफपीसँग उनीहरूले बताएका थिए । 'मलाई हाम्रा मानिसहरूप्रति गर्व छ,' वातावरण इन्जिनियर २७ वर्षीया नादेज्दाले भने, 'निःसन्देह म उनीहरूका लागि चिन्तित छु, तर यो सुखद अनुभूति हो कि उनीहरूले राम्रो गरिरहेका छन्, उनीहरू त्यहाँ हाम्रो देशको लागि लडिरहेका छन् ।'

प्रकाशित मिति: आइतबार, फागुन १३, २०८० ०७:५३