रित्तो गाउँको कथा (कविता)

A+ A A-

जीर्ण हुँदै गरेको पुरानो घर
पानी चुहिने पाली
पालीआडैको
भित्तामा झुण्डिएको परदेशी छोराको
फ्रेमभित्र कैद भएको नबोल्ने
केही थान तस्वीर
सुनसान सन्नाटा छाएको
उम्रनु नपर्ने झार उम्रिन भ्याएको आँगन
आँगन डिलमा
थुप्रै वर्षदेखि फुल्न बिर्सेको
मरनच्याँस्से केही थान फुलका बिरुवा
सुन्दर बिपना धितो राखेर
कोरा सुदूर सपनाहरू किन्न
अरब जित्न हिँडेका छोराछोरीको
प्रत्येक ढुकढुकीमा धड्किरहेको मीठो सम्झना
जीर्ण घरभन्दा पुराना बा-आमा
अनि उहाँहरूको पुरानो हुँदै गएको जिन्दगी
साथमा पूरा नहुने धेरै सपनाहरू
जिन्दगीको उत्तरार्द्धमा पुग्दै गर्दा
बुढेसकालको सारथि
रित्तो गाउँ !

०००

छोरा परदेश भास्सिएदेखि
बुहारी केटाकेटीलाई जाती शिक्षा दिने निहुँमा
सदरमुकाम हुँदै राजधानी भित्रिइसकेकी छिन् ।
बुहारीसँगै चुलो-चौको, दलान र दैलो
रातो माटोले रङ्गिन छाडेको छ ।
गाउँ सुनसान मात्रै होइन
एकलास ठाउँको
पुरानो जिउँदो मान्छे बसोबास गर्ने
चिहानजस्तै हुँदै छ
युवा-युवतीदेखि पसिना बेच्न सक्नेजतिले
आफू खुसीले गाउँ छाड्दै छन् ।
ती पलायन भएकाहरू सँगै
देउतादेखि देवलसम्म
बसाइँ सर्दै छन् ।
गाउँ सुकेर पात झरेको रुखजस्तो बन्दै छ ।
गाउँ रित्तो हुँदै छ !

०००

घाम अस्ताउँदै जाँदा अँध्यारो भित्र पस्छ
सेतो कुहिरो बादल बनेर बास बस्छ
गाउँमा बाँकी रहेका
छिमेकीहरू बेलैमा भित्र पस्छन्
एउटी बुढी आमा
एक्लै बार्दलीमा उभिएर जूनका लागि हाँसिदिन्छिन्
जुनकिरीहरू र टाढाका ताराहरू
एकसाथ अँध्यारो किरणमा डुबेको रातलाई
उज्यालो पिलाउन
टिमटिम हुँदै चम्कन थाल्छ
बुढी आमाका
उदास थकाइहरू
बासी ओछ्यानहरूसँग
एकाएक आत्मसमर्पण गर्दै
अनिदो रातलाई निदमय बनाउने कोसिस गर्छन् ।
तर, निद्रा
आफूदेखि टाढा रहेका आफ्नाहरूको याद बनेर
निद्राबिना नै सिङ्गै सग्लो रात निल्छ ।
गाउँ अचेल साह्रै सुनसान भएको छ !

०००

ठालु भई नेता बनेकाहरूले
चुनावताका फर्की आउने बाटो राख्दै
विकासको नाउँमा
कुरुप बनाएका छन् पाखा-पहाडहरू
डोजरको बङ्गाराले चिथोरेर
विकराल विरुप बनाएका आदिम रुखहरू
मान्छेको मन, मुटु र मस्तिष्क
स्वचालित मेसिनजस्तै बनेपछि
अब,
गाउँ गाउँजस्तो रहेन
मुटुमा तन्नेरी रगत भएकाहरू
अभिमानको खातिर
सक्ने राम्रै ठाउँमा बसाइँ सरे
नसक्ने ठिक्कको ठाउँको बासिन्दा बने
गाउँ आजभोलि
खण्डहर पुरानो कुनै जुगको कथाजस्तो हुँदै छ
गाउँ आजभोलि
वृद्ध अवस्थामा पुगेको
प्रिय जिन्दगीहरूको
वृद्धाश्रम बन्दै छ
जहाँ शाश्वत् मृत्यु अँगाल्दासमेत
दागबत्ती दिने छोरा-छोरी कुर्न
ढलेको पार्थिक शरीरले
कुबेलासम्म पर्खेर बस्नुपरेको छ ।