१० अर्बभन्दा बढी लगानी भएको कफी उद्योगको विकासमा सरकारको बजेट ५० लाख मात्रै

१० अर्बभन्दा बढी लगानी भएको कफी उद्योगको विकासमा सरकारको बजेट ५० लाख मात्रै

A+ A A-

कृषि क्षेत्रमा ठूलो सम्भावना बोकेको कफी खेतीको प्रवर्द्धनमा राज्य उदासीन देखिएको छ । नेपालमा कफी खेतीको ठूलो सम्भावना छ । नेपाली कफी विश्वबजारमा निर्यात गर्न सकिने ठूलो सम्भावना हुँदासमेत राज्यले कफी खेतीको विकास र विस्तारमा आवश्यक ध्यान दिन सकेको छैन । तीनै तहका सरकार कफी खेतीको विकास र विस्तार गर्न कुनै पनि कार्यक्रम ल्याउन सकेका छैनन् ।

पछिल्लो समय नेपालमा समेत ‘कफी कल्चर’ झाँगिँदै गएको छ । यस्तो संस्कृतिले नेपालमा उत्पादित कफीको माध्यमबाट स्वदेशमा नै युवाहरूले मुद्रा आर्जन गर्न सक्ने माध्यम बन्न सक्छ । कफी संस्कृतिले स्वदेशमै कमाइको अवसर सिर्जना गरेको छ । त्यसैले राज्यले कफी उत्पादन, लगानीमा नवीन सोच भएका तर विदेशमा रहेका युवाहरूलाई स्वदेश फर्काउन सक्ने कार्यक्रम र योजना ल्याउन आवश्यक छ ।

राज्यले ठूलो निर्यातको सम्भावना र रोजगारी अवसरको क्षेत्रलाई प्राथमिकतामा नराखेको नेपाल कफी व्यवसायी महासंघका महासचिव सन्तोष पोखरेलले बताए । उनले कफी व्यवसायलाई राम्रो निर्यात सम्भावना भएको उद्यमका रूपमा राज्यले निर्धारण गरे पनि कफी खेतीको विस्तार र प्रवर्द्धनमा सरकार उदासीन देखिएको उल्लेख गरे । उनले नेपालमा कफी खेती राम्रो आम्दानी र युवाहरूलाई रोजगारी दिन सकिने सम्भावना बोकेको क्षेत्र भए पनि राज्यको उदासीनताका कारण यो खेती नै समस्यामा पर्ने डर रहेको बताए ।

उनले राज्य कफी खेतीको सम्भावनाका विषयमा समयमै सचेत हुने भने विदेश गएर आर्जन गर्ने मुद्रा नेपालमै कमाउन सकिने दाबी गरे । महासचिव पोखरेलले सरकारले कफी खेतीसम्बधी सीप, बिरुवा, बिउ, सिँचाइ, अनुदान र जग्गा भाडा ऐनमा सहजीकरण गर्न आवश्यक रहेको बताए । सामूहिक करार खेतीका लागि पहाडका जग्गाहरूलाई बैंकले मूल्याङ्कन गरेर कर्जामा सहुलियत दिए व्यवसायीहरू लगानी गर्न तयार रहेको उनको भनाइ छ ।

उनले लगानी गर्नेहरूलाई कफी खेतीलगायत कृषिका लागि तत्काल सरकारले हदबन्दी हटाउन आवश्यक रहेको बताए । उनले ७५ रोपनीभन्दा बढीमा कफी खेती लगाउनै नपाउने गरी हदबन्दी लगाएको भन्दै कफी खेतीको विकास र विस्तारका लागि यस्तो हदबन्दी खारेज गर्नुपर्ने बताए । उनले कृषिमा लगानी गर्नेलाई हदबन्दीमा कडाइ गर्ने, करार खेती जग्गा भाडा ऐन पनि नदिने काम अहिले भइरहेको बताए। उनले सरकारले किसानहरूलाई कुन जातको कफी लगाउने भन्ने प्रोत्साहनसमेत गर्न नसकेको बताए ।

महासचिव पोखरेलले नेपालको कफी क्षेत्रमा धेरै विकृति रहेको बताए । उनले किसानहरूको अभिभावक राष्ट्रिय चियाकफी विकास बोर्ड कफी खेतीको विकास र विस्तारभन्दा पनि सरकारी भर्ती केन्द्रको रूपमा विकास भएको बताए । उनले कफी विकासका लागि बोर्डबाट अहिलेसम्म खासै केही कामको निकास नभएको दाबी गरे । बोेर्डमा कफीबारे अध्ययन गर्ने विज्ञसमेत नभएको उनको भनाइ छ ।

महासचिव पोखरेलले कफी उद्योगमा १० अर्बभन्दा बढी लगानी भइसकेको दाबी गरे । उनले १० अर्ब लगानीमा पनि कफी उत्पादनमा भने १० प्रतिशत मात्रै लगानी रहेको उल्लेख गरे । उनले नेपालमा कफी उत्पादन क्षेत्र कमजोर रहेको तर खपतको क्षेत्र हेर्दा उद्योग र क्याफेमा ठूलो लगानी भएको बताए । उनले १० अर्बभन्दा बढी लगानी भएको क्षेत्रमा सरकारले कफीलाई भनेर जम्मा बजेट ५० लाख रुपैयाँ मात्रै छुट्याउने गरेको भन्दै चिन्ता व्यक्त गरे । महासचिव पोखरेलले ५० लाख बजेट कफी खेतीको विकास र किसानका लागि भन्दा पनि बोर्डको तालिम भत्ता र भ्रमणमा खर्च हुने गरेको उल्लेख गरे ।

उनले कफीको ट्रेडमार्क बनाउने विषय त्यत्तिकै रहेको भन्दै सरकारले नै कफीको ट्रेडमार्क लिएर बसेको बताए । उनले अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा जानका लागि व्यवसायीहरूलाई सरकारले ट्रेडमार्क अहिलेसम्म नदिएको बताए । उनका अनुसार, नेपाली कफीको उत्पादनदेखि बजारीकरणसम्म राज्यको उपस्थिति देखिएकै छैन । कफी निर्यात गर्ने निर्देशिका, ग्रीन कफी निर्यात गर्ने गुणस्तर मापदण्ड बने पनि उत्पादनमा भने लगानी हुन सकेको छैन । उनले स्वदेशी कफीलाई प्रोत्साहन गर्न राज्यले आयात हुने कफीको मूल्य नेपाली उत्पादन कफीको मूल्यभन्दा महँगो बनाउन आवश्यक रहेको बताए ।

उनले नेपालको कफी खेती विधि प्रणाली, हावापानी र प्रशोधनले कफीको स्वादमा विशिष्टता प्रमाणित भइसकेको बताए । अर्ग्यानिक पद्धतिबाट सबै ठाउँको प्रमाणित नभएकाले नेपाली कफी अर्ग्यानिक पद्धतिको मानिने गरेको उनको भनाइ छ । उनले अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा कफीको गुणस्तर पहिचान गर्दा नेपाली कफीले ८० भन्दा बढी प्राप्ताङ्क ल्याएर उच्च गुणस्तरयुक्त कफीको रूपमा प्रमाणित भएको बताए । नेपालमा उत्पादन भएको कफी कपिङ गरेर हेर्दा ८० प्रतिशतभन्दा बढी नै अंक आएको छ ।

पूर्वको इलामदेखि पश्चिमको डडेल्धुरासम्म जाँदा पनि मध्य भेगका सबै ठाउँमा कफी खेती गरेको देखिन्छ । अनुसन्धान, नीति, जागरणको कमी, लगानीले नभेट्ने र मार्ग निर्देशकको अभावका कारण अपेक्षाअनुरुप कफी फलाउन नसकिएको उनले बताए । अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा धेरै ठूलो माग भने पनि कफी उत्पादनभित्रका व्यथा धेरै रहेको उनले बताए । महासचिव पोखरेलले कफी उत्पादनमा नेपाल नयाँ देश भएकाले प्रोत्साहनस्वरुप विदेशीहरूले कफी खरिद गरेको बताए । अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा नेपाली कफीको ब्रान्ड खडा गर्न धेरै समस्या रहेको उनको भनाइ छ ।

उनले मुलुकमा कफीको माग २४ सय मेट्रिकटन रहेको बताए । उनले १९ सय मेट्रिकटन भारतलगायत तेस्रो मुलुकबाट कफी आउने गरेको बताए । सरकारको तथ्यांक हेर्दा साढे ३ सय मेट्रिकटन कफी आयात भएको देखिए पनि नेपालको उत्पादन ५ सय मेट्रिकटन मात्रै हो । तर, नेपालमा कफीको माग २४ सय मेट्रिकटन छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, पुस २९, २०८० १४:३६