चुहान दाइकाे चिया पसल

A+ A A-

पीएन क्याम्पसको सम्मुखमा २२ वर्षदेखि हरेक बिहान खुल्ने पसलमध्येको एक हो चुहान दाइको चिया पसल । हरेक बिहान साढे ३ बजे न कुनै भालेको डाँको त न कुनै अलार्म, सहजै उनको निद्राले छोड्छ । एउटा चुलोमा दूध उमाल्न सुरु गर्छन् र बेलुका भिजाएर राखेको बेसनको पिठो फिट्नतिर व्यस्त हुन्छन् । बिहान पौने ६ बजेभित्र दुनोट, पकौडा र समोसा तयार पारी एक कित्ली चिया उमालिसक्छन् । यो उनको बिहानीको नित्यकर्म हो ।

हरिबोल गौतम र रामबहादुर कार्की चुहान दाइका दैनिक बोहनीग्राहक हुन् । हरिबोल काका र राम दाइको दिनको सुरुवात सधैँ चुहान दाइको तातो दूधचियाबाट हुने गर्छ । राम दाइको ठ्याक्कै त्यस्तो आधिकारिक पेसा त छैन । तर, उनी घरजग्गा किनबेच गराउने, कसैका पसल, गाडी बेच्न परे मान्छे खोज्ने र त्यसबाट कमिसन खाने काम गर्छन्, चलन चल्तीको भाषामा 'दलाल', ए माफ पाउँ ! एजेन्टको काम गर्छन् । उनले ५४ सालमा त्रिचन्द्र क्याम्पसबाट राजनीतिशास्त्रमा बीएसम्म पढेका हुन् ।

हरिबोल काका पोखराकै रैथाने हुन् । प्रशस्त जग्गाजमिन छ । ४ आना बेचे घटीमा करोड आउँछ । एउटा घडेरी बेचे दुई/तीन वर्ष मस्तले कट्छ । अँ, हरिबोल काकाका हजुरबाले राजाको पालामा प्रशस्तै जग्गा पाएका थिए रे, त्यही भएर एक्काईस सालको भूमिसुधारले छोडेको जग्गा लिँदा पनि हरिबोल काकाको अंश भागवण्डामा ४३ रोपनी जग्गा परेथ्यो रे । अनि उनलाई केको पिर ?

हरिबोल काकाले 'दुई कप बाक्लो चिया लेरा त चुहान' भनेर राम दाइ बसेको टेबुलमा 'के छ राम ?' भन्दै बसे । चुहान दाइले दुई कप चिया टेबुलमा राखे ।

हरिबोल काका चियाको पहिलो चुस्की लिँदै भन्छन्, 'हँ राम, के भाका हुन् यी नेताहरू ? अस्ति दुइटा केटाहरूलाई गोली ठोके, फेरि हिजो सर्लाहीमा अर्कोलाई ठोकेछन् । मारिसकेपछि १० लाख रुपियाँ दिएर थामथुम पार्न खोज्दा रचन् । रोजगारी गर्न विदेश जान्छु भन्दा गोली हान्ने हो त ? कति सस्ता भाका हुन् यिनलाई जनता ? भो राजाका पालामा यति साह्रो त गर्थेनन् बाबै ! प्रजा रहे त शासन, नत्र केको शासन ? यी गणतन्त्रका छोटे राजाहरूलाई त केहीको डर हुन छोड्यो गाँठे !'

उता रामले पनि चियाको चुस्की लिँदै 'गोली त ठोकिहाल्न नहुने हो क्यारे हुन त, तर राजाभन्दा त गणतन्त्र नै ठीक' भन्न के भ्याएको थियो, उसको बोली खस्नै नपाई हरिबोल काकाले झोक्किँदै भने, 'नाप्यो तेरो गणतन्त्रले ! हिजो एउटा राजा थिए आज हजारौँ राजा ल्याए, त्यो पाल्नै नसक्ने सेतो हात्तीजस्तो प्रदेश ल्याए, दिनकै हजारौँ जनता कामका लागि विदेश गा'छन् । प्रत्येक नेपालीको टाउकोमा ७२ हजार ऋण थुपारेका छन्, भाका उद्योग सब बेचे । न रोजगार छ, न बाँच्ने आधार, अझ गणतन्त्र भन्दै बस् ।'

रामको बोली खस्नै नपाई हरिबोल काकाले झोक्किँदै भने– नाप्यो तेरो गणतन्त्रले ! हिजो एउटा राजा थिए, आज हजारौँ राजा ल्याए, त्यो पाल्नै नसक्ने सेतो हात्तीजस्तो प्रदेश ल्याए, दिनकै हजारौँ जनता कामका लागि विदेश गा'छन् । भाका उद्योग सबै बेचे । न रोजगार छ, न बाँच्ने आधार, अझ गणतन्त्र भन्दै बस् ।

राम दाइ पनि कहाँ कम हुन्थे र ! 'तपाईंको राजाले पनि २४० वर्ष शासन गरे । त्यो बेला किन नबनाएका हुन् त नि ? जनतालाई कहिले बोल्न दिए ? सधैँ रैती बनाएर राखे । राजालाई आफूखुसी जे मन लाग्छ, त्यही गर्थे । साक्षरतादर कति थियो, हेर्नु न ? जति ठूला कुरा गरे पनि यो व्यवस्थाभन्दा उत्तम अर्को व्यवस्था छैन ।'

हरिबोल काकाले भन्न थाले, 'तिम्रा नेताले पनि देशलाई सिङ्गापुर, स्वीट्जरल्यान्ड बनाउँछु भनेको १५ वर्ष भो, देखियो स्वीट्जरल्यान्ड पनि, भोगियो सिङ्गापुर पनि ! के भाका तिमरु ? चेतनाले बेतिथिको विरोध गर्दैन भने बाँच्नुको अर्थ के नै छ र टाउकोको भारी बोकेर ! अचम्म लाग्छ ।'

'काका तपाईंको चेतना पनि अझै रैती नै बन्ने खालको छ के, अनि कहाँबाट हुन्छ प्रगति ? राजतन्त्रमा न बोल्न पाइन्थ्यो, न लेख्न, न त आवाज उठाउन पाइन्थ्यो । राजा संविधानभन्दा माथि हुन्थे । यो व्यवस्थामा त राजाले चुनाव लडेर आफ्नो एजेन्डा स्थापित गरी बहुमत ल्याएर फेरि संविधान फेरेर राजा बने भइगो त । कसले रोकेको छ र ?'

'हेर राम ! अलिअलि पढेको हुँ भनेर ठूला कुरा नगर । हामीले नपढे पनि बुझेका छौँ ।'

यत्तिकैमा चियाको गिलास रित्तिन्छ र दुवै जना छुट्छन् ।

उता चुहान दाइ स्वास्नी र छोरासँग झोक्किँदै 'यसका आमाछोराले मलाई कहिल्यै उँभो लाग्न नदिने भए । यसो हिसाबकिताब राख्दिने, यी जुठा गिलास माझ्दिए पनि त हुन्थ्यो नि' भन्दै खाली गिलास पखाल्न जान्छन् ।

चार/पाँच जना मास्टरहरू चिया पसलमा पस्छन् र चियादुनोट अर्डर गर्दै टेबुलमा बस्छन् । यत्तिकैमा अग्लो कदका मास्टर भन्छन्, 'यो अहिलेको क्याम्पस चिफ साह्रै ठूलो बन्न खोज्छ । यसलाई विद्यार्थी युनियनलाई भनेर ताला लाउन लाइदिन्छु अनि थाहा पाउँछ । यो क्याम्पस चिफले सबै आफ्ना पार्टीका सरहरूलाई मात्रै सुपरिवेक्षण र अतिरिक्त क्लास दिन्छ । हामीलाई साह्रै पेल्न लाग्यो यार ।'

यत्तिकैमा श्याम सरतिर फर्कंदै एक जना सरले भने, 'अनि के छ श्याम सर ? टीयूको भीसी त हाम्रै पार्टीका होलान्जस्तो छ नि ।' फेरि कुनै पार्टीतिर नलागेको जसरी अर्को सरले भने, 'तर यो टीयू त सुधार्नुपर्छ । यसरी त हुन्न । अब अति भो । यस्तै हो भने दुई/चार वर्षमा त कक्षा नै खाली हुन्छन् । बालेन–हर्क–गोपीजस्ता मान्छे चाहिन्छ यो टीयू सुधार्न ।' यत्तिकैमा फेरि अर्को सर भन्छन्, 'यी बालेन–हर्कहरू पनि घमण्डी छन् । केही गर्दिएनन् । सुरुमा यिनीहरूको अलिअलि चुरीफुरी मात्रै हो ।'

यत्तिकैमा चुरोटको गन्ध नआओस् भनेर चुहान दाइसँग ह्याप्पिडेन्ट मागेर एक हुल विद्यार्थी अर्को टेबुलबाट बाहिरिन्छन् । आखिर २२ वर्षदेखि चुहान दाइको कानले सुन्दै र आँखाले देख्दै आएको दैनिक दृश्य यही त हो ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, पुस २९, २०८० ०७:१६