नागरिक व्यवस्थासँग होइन, नेतासँग रिसाएका छन्

A+ A A-

नेपाली कांग्रेस केन्द्रीय समितिको बैठक महाधिवेशन भएको २ वर्ष र हाम्रोसमेत सहभागिता रहेको सरकार बनेको १ वर्ष पूरा भएको समयमा बसिरहेको छ । यो समय सरकार र पार्टी नेतृत्वको समीक्षाको समय पनि हो । हामी आमनागरिकको नजरमा कति खरो उत्रियौँ र कति चुनौतीको सामना गर्नुपर्नेछ, यो बैठकमा उठान हुने नै छ । आमनागरिक सरकारसँग कति खुसी छन् र कार्यकर्ता र शुभेच्छुकहरू पार्टी नेतृत्वसँग कति खुसी छन्, यो पनि समीक्षा गर्नु नै छ ।

यहीबीचमा जाजरकोट र रुकुम पश्चिममा भूकम्पले प्रभावित भएकाहरूको अस्थायी आवास टहरा निर्माणको काममा खटाएर सेवा गर्ने मौका दिएकोमा समेत पार्टी केन्द्रीय कार्यालय र महामन्त्रीज्यूहरूलाई धन्यवाद दिन्छु । आज नेपाली कांग्रेस ९ मन्त्रीसहित सबैभन्दा ठूलो साझेदारको रूपमा संघीय सरकारमा सहभागी छ । चारवटा प्रदेशमा कांग्रेस नेतृत्वको सरकार छ । ३३२ पालिकामा कांग्रेस नेतृत्वमा छ भने २६ सयभन्दा बढी वडामा पनि हाम्रै साथीहरू नेतृत्वमा छन् ।

सबैतिर हामी नै हामी नेतृत्वमा रहेको यो बेलामा आज हाम्रै साथीहरूसमेत अत्यन्तै निराश देखिन्छन् । असोजको बैठकयता व्यक्तिगत रूपमा घुमेका २२ जिल्लाका स्थानीय नागरिक र पार्टी कार्यकर्तासँगको अन्तर्क्रियाका क्रममा मैले पाएको साझा कुरा भनेको आमनागरिक व्यवस्थासँग भन्दा पनि व्यवस्था परिवर्तन गरेर अवस्था बदल्न नसक्ने नेतासँग रिसाएका छन् ।

नागरिक सबैभन्दा बढी कुशासनका कारण रिसाएका छन् । हाम्रै कार्यालयभन्दा केही किलोमिटर पर भौतिक योजनामन्त्री प्रकाश ज्वालाको गाडी तोडफोड मात्र होइन, आगजनी भएको छ । मन्त्री ज्यान जोगाएर भागे पनि २ आन्दोलनकारीको सरकारी गोली लागेर ज्यान गयो । रिसाएका नागरिक यो तहको विद्रोहमा उत्रनु सामान्य कुरा होइन । आमनागरिकमा सरकार र सरकारी निकायमा पुगेकाहरू भ्रष्टाचार गर्नै पुगेका हुन् भन्ने बुझाइ व्याप्त छ । भ्रष्टाचार चरम सीमामा रहेको बुझाइ बढ्दै छ ।

प्रत्येक हप्ताजसो आउने भ्रष्टाचारका नयाँनयाँ काण्डहरूले यो आमबुझाइलाई थप मलजल गरेको छ । सत्तामा पटकपटक भएका नाताले उनीहरूले यो कुशासनको कारक हामीहरूजस्तै पटकपटक सरकारमा पुगेका दलहरूलाई ठानिरहेका छन् । तर, पटकपटक सरकारको नेतृत्व गर्ने मौका पाउँदा र सरकारका विभिन्न मन्त्रालय र निकायहरूको नेतृत्व गर्न पाउँदा पनि न हामीले आफूले गरेको कामको प्रचार गर्न सक्यौँ, न भविष्यप्रति थप आशा जगाउने गरी भरोसा दिलाउन सक्यौँ । अझै पनि पुरानै सोच र शैलीमा नागरिकलाई मुफतको मालु सम्झिरहेका छौँ ।

एनसेल, टेरामक्स, स्टक एक्सचेन्ज, सहकारी, सुनकाण्डजस्ता अनेक काण्डहरू सञ्चारमाध्यममा छ्यापछ्याप्ती हुँदा हातमुख जोर्न संघर्षरत नागरिकहरू सरकारको आरती उतारेर बस्दैनन् । सुशासनले भन्दा पनि नयाँनयाँ काण्डहरूले भ्रष्टाचारका पुराना काण्डहरूलाई ओझेलमा पार्दै गएको छ ।

सञ्चारमाध्यममा आएका काण्डहरूलाई मात्र समेट्ने हो भने पनि औँलामा गन्न गाह्रो छ । सबै काण्ड शीर्ष नेतृत्व र उनका संरक्षितहरूकहाँ गएर टुंगिन्छ भन्ने बुझाइ आमनागरिकमा व्याप्त छ । छानबिनका लागि बनाइएका आयोग या समिति काण्डहरूलाई विषयान्तर गरेर नागरिकको आँखामा धुलो हाल्नका लागि हो भन्ने भाष्य जबर्जस्त स्थापित हुँदै गएको छ ।

वीर अस्पतालमा अक्सिजन किन्न पैसा छैन । सय वर्षदेखि बिरामीलाई खुवाउँदै आएको खाना खोसिएको छ । पहिलाको लाहुर अहिलेको रसिया भएको छ । ५०-६० लाख तिरेर नागरिक डङ्की रुटहुँदै अमेरिका जानेको लाइन छ । राज्य सञ्चालकहरूले यसैगरी विश्वास गुमाउँदै गएको अवस्था छ । आर्थिक घाटाको परिपूरण होला तर आमनागरिकमा सरकार र राज्यका सञ्चालकहरूप्रति गुम्दै गएको विश्वासको संकटको परिपूरण कसरी हुन्छ, यो बैठकले पहिल्याउनुपर्छ । मूलमै धमिलो भएपछि तल्लो तहमा पानी सफा होस् भन्ने कामना मात्र हुँदो रहेछ ।

संघीय सरकारमा भ्रष्टाचार र अनियमितताका अनेक काण्ड सतहमा आइरहँदा प्रदेश र स्थानीय तह पनि आफ्नो हैसियतअनुसारको अनियमितता र भ्रष्टाचारमा संलग्न रहेको आरोप लाग्न थालेको छ । सुरुमै २० देखि २५ प्रतिशतसम्म कमिसन लिएर प्रदेशबाट बजेट विनियोजन गरिएका विषय अब नौला रहेनन् । संघीयताको कुरा गर्ने तर कानुन नबनाइदिएर यसको औचित्यमाथि हामीले नै प्रश्न उठाइदिएका छौँ । संघीयतालाई कमजोर बनाउन हामीहरूले नै मलजल गरेपछि यसलाई खराब भन्नेहरूले काखी नपड्काएर के ताली बजाउँछन् त ?

बैठकमा सूचना प्रविधिको प्रयोग गरी विभिन्न शक्तिहरूले पार्टीविरुद्ध आक्रामक अभियान चलाएका कारण हामीहरू रक्षात्मक बन्नुपरेको चर्चा पनि भयो । तर, यो चर्चामा सूचना प्रविधि प्रयोग गरेर हामीप्रति आक्रामक भइरहेको वर्गचाहिँ कुन हो भन्ने कुरा हामीले छुटाएका छौँ । हामीले रोग कुन हो भन्ने पहिचान गरेपछि पनि त्यसको कारण निर्मूल गर्न लाग्दैनौँ भने समस्या सुल्झिनेभन्दा पनि झन् बढ्ने नै हुन्छ ।

नयाँ पुस्तासँग कांग्रेस अभियानको आवश्यकता

आज कुनै पनि विषयलाई इन्टरनेटका प्लेटफर्महरू भाइरल बनाउनेदेखि नयाँनयाँ भाष्य स्थापित गराउने काममा युवापुस्ता नै सक्रिय छ र प्रभाव राख्छ । खासगरी, यो बैठकमा प्रतिनिधित्व नभएको उमेर समूह आज सबैभन्दा प्रभावशाली देखिँदै गएको छ । राजाको प्रत्यक्ष शासन गर्ने लालसाकै बीचमा २०५९ पछि विकसित घटनाक्रमकै समयमा जन्मिएको पुस्ताले आज पहिलोपटक मत हालेको छ ।

यो पुस्ताले आफू जन्मिएको समयको न इन्टरनेट काटिएको अवस्था भोग्यो, न पत्रपत्रिकाको कार्यालयमा सेनाले समाचार सम्पादन गरेको थाहा पायो । न नागरिक सरकारहरू एक शाही घोषणामा बर्खास्त भएको देख्यो, न नागरिक अधिकारहरू र स्वतन्त्रताहरू कसरी कुण्ठित गरियो, त्यो थाहा पायो । राजनीतिक रूपमा बुझ्ने हुँदै गर्दा भरपूर उपभोग गर्न पाएको यो स्वतन्त्रताका लागि अग्रज पुस्ताले कति मूल्य चुकाएको थियो, यो जान्नुअघि नै त्यही पुस्ताले बाटो बिराउँदा विकृत भएको राजनीति र कुशासनको अनेक काण्ड देख्न नयाँ पुस्ता बाध्य भएको छ । र, यही समयको यो पुस्ता आज तपाईं/हामीप्रति आक्रामक भएको छ । जसलाई हामीले चिनेर पनि नजरअन्दाज गरेका छौँ । त्यो अरु कोही होइन, तपाईं/हाम्रै भाइबहिनी र छोराछोरी हुन् ।

तर, ती आज किन हाम्रा कुराभन्दा अरुका कुरा पत्याइरहेका छन् ? किन तपाईंलाई मुख दिएर मन अन्तै दिइरहेका छन् ? कसरी यही पुस्तालाई संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रका विरोधीहरूले सबैभन्दा बढी बहकाइरहेको छ ? हो, यही कुराको उत्तर खोज्ने प्रयास यो बैठकमा हुनुपर्छ । फगत सूचना प्रविधिको प्रयोग गरेर कांग्रेसलाई रक्षात्मक बनाइयो भन्ने कुराको अर्थ रहन्न ।

नयाँ पुस्ता हो, सूचना प्रविधिको प्रयोग जति गर्छ, विवेकी पनि उत्तिकै छ भन्ने मान्नुपर्छ । यो पुस्ता कि तपाईंलाई कन्भिन्स गर्छ, कि तपाईंले उसलाई कन्भिन्स गर्नुपर्छ । तर, हाम्रै कारण यो विवेकी पुस्ता हामीबाट टाढा भइरहेको छ ।

नयाँ पुस्ता हो, सूचना प्रविधिको प्रयोग जति गर्छ, विवेकी पनि उत्तिकै छ भन्ने मान्नुपर्छ । यो पुस्ता कि तपाईंलाई कन्भिन्स गर्छ, कि तपाईंले उसलाई कन्भिन्स गर्नुपर्छ । तर, हाम्रा गतिविधि, आचरण र व्यवहारका कारण यो विवेकी पुस्ता हामीबाट टाढा भइरहेको छ ।

पार्टीमा नयाँ पुस्ताको प्रवेश न्यून किन छ ? किन हाम्रा कार्यक्रममा युवाहरूको संख्या घट्दो छ, समीक्षा गर्नु पर्दैन ? आज सबै नेताहरूले बिगारे, बरु नेपाली हुनुको गौरव त हिजो थियो भनेर ब्रेन वास गर्ने सामग्री जसरी इन्टरनेटमा भाइरल भइरहेको छ, त्यसबाट नयाँ पुस्ता सबैभन्दा बढी बहकिएको छ । के यसलाई हामीले गम्भीरतापूर्वक लिएका छौँ ? विवेकसँगै विद्रोही चेत भएको र तीक्ष्ण बुद्धिको नयाँ पुस्ता हाम्रो प्राथमिकतामा हो भने समुदायमा कांग्रेसजस्तै नयाँ पुस्तासँग नेपाली कांग्रेस अभियान पनि तत्काल ल्याइयोस् । नयाँ पुस्तासँग कांग्रेस संवादमा जाने निर्णय होस् ।

कार्यकालको समीक्षा

नेपाली कांग्रेसको महाधिवेशन भएको २ वर्ष पूरा भएर तेस्रो वर्षमा लागेको छ । विधानत: २०८२ मंसिरभित्र १५औँ महाधिवेशन गर्न अब समयबद्ध कार्यतालिका ल्याउन ढिलो गर्नु हुन्न । चारवर्षे कार्यकालको आधा समय व्यतित गर्दा विधान कार्यान्वयनमा यो कार्यसमिति चुक्दै आएको छ ।

पार्टीको साउनमा सम्पन्न बैठकले तय गरेको कार्यतालिकाअनुसार विधान कार्यान्वयनमा मूल नेतृत्वले गर्नुपर्ने कामको स्मरण गराउँदै समयसीमासमेत तोकेको थियो । तर, निर्णयको पूर्ण कार्यान्वयनमा उदासीनता आज पनि उस्तै छ । आज पनि काम गर्ने हुटहुटी भएका केन्द्रीय समितिभित्रका थुप्रै साथीहरू काम नपाएर बसेका छौँ । केही विभागीय प्रमुख विभाग विस्तारका लागि सभापतिको मुख ताकेर बसेका छन् । दोहोरो जिम्मेवारीमा नभएका साथीहरूलाई पार्टी काममा लगाउँदा त्यसले पार्टीलाई नै फाइदा पुग्छ होला भन्ने कुरामा चाँडो ध्यान जाओस् सभापतिज्यू ।

केन्द्रीय समितिले लगभग पूर्णता पाइसके पनि अझै कोषाध्यक्षको नियुक्तिमा अलमल बुझ्न सकिएको छैन । कतिपय भ्रातृ संस्थाहरू भीमकाय बनाएका छौँ, कतिपय विस्तार हुन सकेका छैनन् । निश्चित समय तोकेर गठन गरिएका भ्रातृ संस्थाहरू महाधिवेशन गर्न असफल छन् ।

भ्रातृ संस्थाहरू पार्टी नेतृत्वको अनुकूलतामा राख्ने हो र ती संस्थाहरूको महाधिवशेन आर्थिक हिसाबले पनि खर्चिलो भएको हो भने अबका दिनमा भ्रातृ संस्थाहरूको गठन केन्द्रीय सभापतिले केन्द्रीय समितिको परामर्शमा निश्चित समयका लागि तोक्ने व्यवस्था यो केन्द्रीय समितिले गरोस् ।

महाधिवशेनको जिम्मेवारी लिएर आएको नेतृत्व आफ्नो समय मात्र लम्ब्याएर पदमा टाँसिइरहने अवस्थाको अन्त्य गरियोस् । कार्यकाल सकिएका शुभेच्छुक संस्थाहरूलाई पनि महाधिवेशन गर्न निर्देश गरियोस् वा नयाँ तदर्थ समिति बनाएर काममा लगाइयोस् ।

सरकार र कांग्रेसका मन्त्रीहरू

एकवर्षे कार्यकाल प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले पूरा गरेका छन् । हाम्रा मन्त्रीहरूले पनि केही समयमा पूरा गर्नुहोला । प्रधानमन्त्रीले अपेक्षाअनुसार काम गर्न नसकेको र अब क्रमभंग हुने पुरानै कथन दोहोर्‍याउनुभएको छ । प्रधानमन्त्रीले अपेक्षाअनुसारको काम हुन नसकेको भन्नुको मतलब सरकारको मुख्य हिस्सेदार दल कांग्रेसका मन्त्रीहरूले समेत काम गर्न नसकेको आरोप पनि हो ।

नागरिक तह, पार्टीका कार्यकर्ता र शुभेच्छुक तहमा सरकारमा कांग्रेस भएको अनुभूति नभएको कुरा आइरहँदा स्वयम् मन्त्रीहरूले चाहिँ यसलाई कसरी लिनुभएको छ ? आमनागरिक, पार्टी पंक्ति र स्वयम् प्रधानमन्त्रीले अपेक्षा गरेजस्तै काम गर्न केले रोकिरहेको छ ? मुखमा लगाम नलागेका, सामाजिक सद्भाव भड्काउने प्रवृत्तिका मन्त्रीबाहेक किन अरु मन्त्रीहरू प्राय: गुमनामजस्तै हुनुहुन्छ ? सरकारमा रहेकाहरूको पर्फर्मेन्सले नै पार्टीका बारेमा पर्सेप्सन बन्ने हुनाले उहाँहरूलाई 'यदि' 'तर' भन्ने छुट छैन । काम गर्ने मौका पाएको बेलामा काम गरे अर्को चुनावको चिन्ता गर्नु पर्दैन । तीनै तहका सरकारमा रहेका हाम्रा साथीहरू र पार्टीबीचमा समन्वयका लागि पार्टीले तत्काल संयन्त्रको गठन गरोस् ।

राष्ट्रियसभाका लागि मापदण्ड

सबैको चासो र जोड राष्ट्रियसभाको उम्मेदवार र उम्मेदवारका लागि मापदण्ड बनाउनुपर्छ भन्नेमा छ । के यस्तो मापदण्ड बनाउँदा केन्द्रीय कार्यालय परिसरमा भेट भएका द्वन्द्वमा दुवै हात गुमाएका म्याग्दीका सुरेन्द्र खत्रीजस्ता द्वन्द्वपीडित र अपाङ्गता भएका साथीले मैले पनि न्याय पाएँ भन्ने गरी बन्छ कि यहाँभित्र बैठकमा भएकाहरूका लागि मिल्ने गरी मात्र बनाइन्छ ? हामीले उम्मेदवार बनाउँदा पटकपटक अवसर पाएका, गत चुनावमा प्रत्यक्ष वा समानुपातिकमा उम्मेदवार भएकाहरूलाई नै ल्याउने मापदण्ड बनाइन्छ कि पार्टीमा लागेका तर अवसर नपाएकालाई समेट्ने गरी पनि बनाइन्छ ? नयाँ अनुहार र आफ्नो क्षेत्रमा केही विशिष्ट योगदान गरेकाहरूलाई हेरेर पनि मापदण्ड बनाइन्छ कि ? देश कांग्रेसलाई हेरिरहेको छ । कांग्रेसले देशको मुड बुझ्छ कि बुझ्दैन ? देशको मुड बुझे मात्रै पार्टी पनि टिक्छ, हामी पनि टिक्छौँ । नेतृत्वको ध्यान जाओस् ।

कांग्रेस केन्द्रीय समिति बैठकमा सिवाकोटीले राखेको धारणा ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, पुस १३, २०८० १७:०२